Архіўныя дакументы езуітаў на тэму Халакосту будуць алічбаваны
Ян Глінскі
Архіўныя крыніцы датуюцца не толькі перыядам Другой сусветнай вайны, але таксама даваеннымі і пасляваеннымі гадамі.
“Паводле рэкамендацый Папы Францішка ад 2019 года, якія даюць шырокі доступ да архіўных матэрыялаў, звязаных з пантыфікатам Папы Пія ХІІ, музей выступіў з ініцыятывай зрабіць выявы дакументаў і прадставіць іх у касцёльных архівах на тэрыторыі Рыма”, – адзначыў Захар Левін, кіраўнік архіўных і куратарскіх справаў у Мемарыяльным музеі Халакоста ў ЗША, падчас урачыстага падпісання пагаднення ў Генеральнай курыі Таварыства Езуса ў Рыме.
Левін падкрэсліў, што матэрыялы, якія знаходзяцца ў рымскім архіве езуітаў, “з’яўляюцца ключавымі ў гэтым праекце”, а падпісанне пагаднення накрэслівае “гістарычны момант у дакументацыі Халакосту і рыма-каталіцкага свету, яго ўстановаў і кіраўнікоў у тыя часы”. Дзякуючы праекту, як дадаў супрацоўнік амерыканскага музея, Архіў Таварыства Езуса зможа алічбаваць сотні тысяч дакументаў, звязаных з Халакостам. Акрамя гэтага яны будуць дасяжныя для даследаванняў у чытальнай зале Мемарыяльнага музея Халакосту ў ЗША разам з дакументамі з Ватыканскага апостальскага архіва, а таксама з Папскага інстытута Санта-Марыя дель Аніма.
Па словах Левіна, сярод матэрыялаў ёсць ліст айца езуіта Яна Вайцяхоўскага –сведкі ліквідацыі гета ў польскім Атвоцку ў жніўні 1942 года, падчас якой каля трох тысяч яўрэяў было забіта на месцы, а сем тысяч яўрэяў было вывезена ў Трэблінкі, што ў 80 кіламетрах ад Варшавы.
Сакратар Таварыства Езуса айцец Антуан Керуэль SJ падкрэсліў, што супрацоўніцтва з амерыканскім музеем дасканала ўпісваецца ў місію ордэна праз тры важныя аспекты: па-першае, доступ да лічбавых версій дакументаў спрыяе захаванню іх папяровых арыгіналаў; па-другое, лёгкі доступ да архіўных рэсурсаў заахвочвае даследчыкаў да вывучэння матэрыялаў; па-трэцяе, падтрымліваецца культура гістарычных даследаванняў.
Пасол ЗША пры Святым Пасадзе Джозэф Донэлі падзякаваў Таварыству Езуса за адкрыццё архіваў, бо такім чынам “мы можам даведацца больш”. Як ён нагадаў, Папа Францішак таксама ўказваў на адсутнасць прычын для таго, каб штосьці ўто йваць. Амерыканскі пасол высока ацаніў працу музея ў Вашынгтоне і падзякаваў “за адукацыю ўсяго свету” на тэму Халакосту.
Захар Левін у інтэрв’ю Vatican News указаў на тое, што Мемарыяльны музей Халакосту ў Вашынгтоне зацікаўлены ў алічбаванні дакументаў таксама ў іншых касцёльных архівах Рыма, асабліва ў тых кляштарах, дзе было ўратавана мноства яўрэяў.
