Прырода тыраніі. Прыпавесць Ётама

Біблія вельмі насцярожана ставіцца да ідэі аднаасобнай улады. Аналізуючы біблійныя тэксты, асабліва Кнігу Суддзяў і Кнігу Самуіла, можна заўважыць, што Біблія змяшчае сярод іншага крытыку аднаасобнай, манархічнай улады. Тое, што ў XVIII стагоддзі было аформлена Шарлем Мантэск’ё ў якасці разгорнутай філасофскай канцэпцыі падзелу ўлады, у нейкай ступені ўжо як мінімум два з паловай тысячагоддзі прысутнічала спачатку ў габрэйскай, а пазней у юдэахрысціянскай традыцыі.

У Кнізе Суддзяў мы знаходзім прыклады, якія ілюструюць небяспеку аўтакратыі. Смерць Гедэона прыводзіць да таго, што яго сын Авімелех захоплівае ўладу, выкарыстоўваючы жорсткія метады, уключаючы забойства сваіх братоў. Тым не менш, малодшы сын Гедэона, Ётам, які выжывае, становіцца аўтарам прамовы, якая ўяўляе сабой драматычную і красамоўную карыкатуру дыктатарскай улады.

Далейшая гісторыя ізраільскай манархіі паказвае, што крытыка цароў была звычайнай практыкай. Напрыклад, прарок Натан асуджае караля Давіда, харызматычнага і папулярнага валадара, за яго грахі, а прарок Ілля крытыкуе цара Ахава за прычыненне смерці нявіннага Навута з мэтай прысвоіць яго вінаграднік.

Такім чынам, біблійныя тэксты заклікаюць да разумення таго, што нават манархі падлягаюць маральнай ацэнцы. Словы Гедэона: “Госпад будзе вашым валадаром!” (Суд 8:23) служаць напамінам пра вышэйшую ўладу Бога над людзьмі.