Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ եւ Հայ ժողովուրդի պարծանք Երանաշնորհ Կարդինալ Աղաճանեան. Հաղորդաշար (32)

ԼԲ. Հաղորդում

Այսօրուայ հաղորդումի ընթացքին պիտի անդրադառնանք Կարդինալ Աղաճանեանի բարերարութեամբ Զմմառու Դպրեվանքի Կառուցման: 

Աղաճանեան Հոգեւոր Տէրը Զմմառեան Միաբանութեան շարունակութիւնը ապահովելու մեկնակէտէն մղուած՝ ինչպէս նաեւ նորընծայարանի սաներուն լաւագոյն կրթութիւն ջամբելու նապատակաւ և ապագայ միաբաններու կազմաւորման մտահոգութեամբ՝ 1961 թուին կը յղանայ նոր դպրեվանքի մը շինութեան ծրագիրը Զմմառու դարաւոր վանքի կողքին, ի յիշատակ տիրամայր Իսկուհի Աղաճանեանին: Այնպէս որ մերօրեայ ընդարձակ, յարմարաւէտ ու հոյակապ Զմմառու դպրեվանքի շինութիւնը (1963թ.) կը պարտինք մեծանուն Ծիրանաւոր Կարդինալ Աղաճանեանի առատաձեռնութեան: Իրականութեան մէջ, այս մէկը շարունակութիւնը եղաւ Աղաճանեանի նախաձեռնութեամբ՝ Ճունիի մէջ կառուցուած Զմմառու Կաթողիկոսական Միաբանութեան նորընծայարանի ձմեռնային շէնքին (1949թ.): Արդ, 28 Մայիս 1961-ին, Աստուածամօր նուիրուած ամսոյն վերջին կիրակին, Արհի. Ալոզիոս Արք. Պաթանեան՝ տեղապահը Աղաճանեան Կաթողիկոսի, յիշատակի պապիրոսը կը զետեղէ նոր Դպրեվանքի հիմերուն մէջ և կը կատարէ Զմմառու Նորընծայարանի հիմնարկէքը:  Կարդինալ Աղաճանեան ներկայ չէր Նորընծայարանի հիմնարկէքի արարողութեան, քանի որ 1960-ին կանչուած էր Վատիկան ստանձնելու «Հաւատոյ Տարածման Ժողովի» նախագահի պատասխանատուութիւնը: Նորընծայարանի շինութիւնը կը տեւէ երեք տարի և կ'աւարտի վերջնականապէս 1963 Յունիսին: Բացման  օրը կը նշանակուի Կիրակի 7 Յուլիս 1963: Այդ օրը Զմմառու վանքին համար յիշատակելի օր մը կ'ըլլայ. բազմահարիւր ազգայիններ կը փութան Զմմառու հինաւուրց վանքը, ներկայ գտնուելու նորակառոյց դպրեվանքի հանդիսաւոր բացման և Ընծայարանի Ս. Յովսէփի մատրան օծման արարողութեան, ձեռամբ՝ Պաթանեան Կաթողիկոս Պատրիարքին (1962-1976): Արդարեւ, պատմութեան ընթացքին, Հայ Եկեղեցին եկեղեցականներու պատրաստութեան նուիրուած հաստատութիւնները յատուկ ուշադրութեան և հոգածութեան առարկայ դարձուցած է: Ընծայարանը կոչուած է նաեւ կղերանոց, դպրեվանք, հոգեւոր ճեմարան և դպրութեան կեդրոն: Այս դպրեվանքները դասական հասկացողութեամբ ուսումնարաններ են, ուր կը պատրաստուին հայ քրիստոնեայ տիպար վարդապետներ և քաջակորով հովիւներ, որոնք  քրիստոնէական վարդապետութեան կատարեալ գիտակցութեամբ օժտուելով՝ ժողովուրդին կը մատուցանեն այդ արժէքները: Անտարակոյս, քրիստոնէութեան առաջին իսկ դարերէն մինչեւ այսօր՝ Հայոց պատմութեան էջերը լեցուն են հայ կղերականին կատարած վճռորոշ դերակատարութեան վկայութիւններով, ի խնդիր հայ մշակութային, քրիստոնէական և հոգեմտաւոր արժէքներու պահպանումի գոյերթին: Եզրակաբար, դպրեվանքի կառուցումը թելադրուած էր Ծիրանաւոր Հայրապետի այն համոզումէն՝ որ նորընծայարանները նախախնամական մեծ նշանակութիւն և կարեւորութիւն ունին և գրաւականն են Եկեղեցւոյ առաքելութեան անյողդողդ շարունակութեան: Տեղին է յիշել թէ անցեալին, 1791-ին, Գրիգոր Պետրոս Ե. Քիւբելեան (1788-1812) Կաթողիկոս Պատրիարքի ջանքերով և Ս. Աթոռին անվերապահ քաջալերանքով՝ բարձրացած հին ընծայարանը որպէս ամբողջացուցիչ մաս Զմմառու վանական վիթխարի համալիրին ներքոյ, մեծ սատար հանդիսացած է հայ ժողովուրդին ի նպաստ տարուած առաքելական գործին, մանաւանդ երբ Անտոնեան հայ միաբաները հետզհետէ թիւով կը նուազէին և տակաւ կը քաշուէին իրենց առաքելական վայրերէն: Այդ օրերուն, Պատրիարք Հօր ամենամեծ մտահոգութինն եղած է Միաբանութեան Նորընծայարանը: Ի մի բան, 1812-ին, ան իր կտակին մէջ յիշած է. «Ամէնքը պարտաւոր են ամէն բանով Նորընծայարանին յառաջդիմութեան օգնել՝ Պատրիարքները, Աթոռին Եպիսկոպոսները և բոլոր ուխտեալ քահանաները, որովհետեւ այդ միջոցաւ ժողովուրդին արժանընտիր պաշտօնեաներ նուիրելով մեր հօտին՝ մեծապէս օգտակար եղած կ'ըլլանք»: