Սուրբ Ներսէս Շնորհալի` Մեծ հայրապետն հայոց. Ներսէս Շնորհալիի «Գիր Հաւատոյ»ի մէջ քննուած հարցերը – Թ Մաս

Ներ­սէս Շնոր­հա­լի Քրիս­տո­սի մար­դե­ղու­թեան խոր­հուր­դին առն­չուող՝ յոյ­նե­րու տասն­մէ­կե­րորդ հար­ցը այս­պէս կը ներ­կա­յաց­նէ. «Այդ գրու­թիւ­նը այս ալ մե­զի ցոյց տուաւ, թէ լսե­ցինք անոնց­մէ ոմա­նց խօս­քե­րը՝ որ Քրիս­տոս մե­զի հա­մա­գո­յա­կից թանձր, մահ­կա­նա­ցու, չար­չա­րե­լի, երկ­րային, ապա­կա­նա­ցու եւ եղա­նե­լի մար­մին չա­ռաւ Կոյ­սէն, այլ անա­պա­կան, անօսր, ան­չար­չա­րե­լի եւ անե­ղա­նե­լի։ Եւ թէ՝ ինչ­պէս կա­մե­ցաւ, երեւ­ցաւ մար­դու նման, կե­րաւ եւ խմեց՝ ինչ­պէս Աբ­րա­հա­մի քով»։ Մէկ խօս­քով յոյ­նե­րը կ՚ամ­բաս­տա­նէին հայե­րը՝ դա­ւա­նե­լու Քրիս­տոս երե­ւու­թա­պէս մարմ­նա­ցած՝ եւ ոչ թէ թանձ­րա­ցեալ եւ ապա­կա­նա­ցու, հո­ղե­ղէն մարմ­նով, որով չար­չա­րուէր եւ կրէր բո­լոր մարդ­կային կիր­քե­րը, տա­ռա­պանքն ու մա­հը։

Շ­նոր­հա­լի նախ հայոց դա­ւա­նու­թիւ­նը կը բա­նա­ձե­ւէ եւ ապա սուրբգ­րային մէջ­բե­րում­նե­րով եւ օրի­նակ­նե­րով կը բա­ցատ­րէ, պատ­ճա­ռա­բա­նեալ շա­րադ­րան­քով։

«Ք­րիս­տոս՝ Աս­տուած եւ մարդ կը դա­ւա­նինք. մար­դու­թեամբ՝ մե­զի հա­մա­գո­յա­կից, իսկ աս­տուա­ծու­թեամբ՝ Հօր եւ Հո­գիին. եւ նոյն ին­քն՝ ըստ աս­տուա­ծային բնու­թեան՝ մէկ ան­բա­ժա­նե­լի աս­տուա­ծու­թիւն՝ երկ­նային, պարզ, ան­չար­չա­րե­լի եւ ան­մահ. իսկ ըստ մարդ­կային բնու­թեան՝ երկ­րա­ւոր, թանձր, չար­չա­րե­լի եւ մահ­կա­նա­ցու։ Բայց ոչ թէ առան­ձին առան­ձին, հա­մա­ձայն Նես­տո­րի կար­ծի­քին, որ մար­մի­նը՝ Բա­նին տա­ճա­րը կո­չեց։ Որով­հե­տեւ միու­թե­նէն ետք՝ եր­կուու­թիւն­նե­րը վե­րա­ցան»։

Շ­նոր­հա­լի կ՚անց­նի այս միու­թեան կեր­պը բա­ցատ­րե­լու, մեր­ժե­լով որե­ւէ եր­կուու­թիւն։ «Օ­րի­նա­կի հա­մար, եր­բեմն, սուրբ Գր­քի մէջ վե­հա­գոյն ու աս­տուա­ծային յատ­կու­թիւն­նե­րը՝ մե­զի հա­մա­գո­յա­կից մար­մի­նին կը վե­րագ­րուին, ինչ­պէս մեր Տի­րոջ տնօ­րի­նա­կան տիտ­ղոս­նե­րը՝ աս­տուա­ծու­թեան յատ­կա­նիշ կը ներ­կա­յաց­նէ առա­քեալը՝ ըսե­լով. «Յի­սուս Քրիս­տոս երէկ եւ այ­սօր նոյն եւ յա­ւի­տեանս» (Ե­բր. Ժգ, 8)։ Երէկ՝ աս­տուա­ծու­թեան մշտն­ջե­նա­ւո­րու­թիւնն է, որ Հօր մօտ էր, կ՚ը­սէ «եւ այ­սօր» մար­դե­ղու­թեան հա­մար, «նոյն եւ յա­ւի­տեան»՝ ան­վախ­ճան թա­գա­ւո­րու­թեան հա­մար»։ Սուրբ Ներ­սէս բնա­կան կը գտ­նէ որ Պօ­ղոս առա­քեալի մտ­քէն ան­գամ չ՚անց­նիր Քրիս­տո­սի աս­տուա­ծու­թեան եւ մարդ­կու­թեան մի­ջեւ բա­ժա­նում ըն­դու­նիլ։ Այ­լա­պէս «Պէտք է ըսէր որ Բանն Աս­տուած երէկ, եւ Յի­սուս Քրիս­տոս այ­սօր։ Սա­կայն, միու­թե­նէն ետք բնաւ եր­բեք բա­ժա­նու­մի կերպ չն­շե­ցին ո՛չ առա­քեալ­նե­րը եւ ո՛չ եկե­ղեց­ւոյ վար­դա­պետ­նե­րը, ինչ­պէս Յով­հան­նէս աւե­տա­րա­նի­չը՝ մար­մի­նը շօ­շա­փե­լով՝ Բա­նը շօ­շա­փել յայ­տա­րա­րեց, ըսե­լով՝ «Մեր ձեռ­քե­րը շօ­շա­փե­ցին կեան­քի Խօս­քը» (ԱՅվ Ա,1)։

«­Դար­ձեալ, նաեւ մարմ­նի յատ­կու­թիւն­նե­րը աս­տուա­ծու­թեան կը վե­րագ­րեն, ինչ­պէս Աս­տուած խա­չուած, եւ արիւն, չար­չա­րանք եւ մահ Աս­տու­ծոյ՝ Գրի­գոր Աս­տուա­ծա­բա­նին եւ այլ սուր­բե­րու հա­մա­ձայն, եւ այս բո­լո­րը ի՛նչ կը նշա­նա­կեն, եթէ ոչ ան­ճառ միու­թիւ­նը եւ ան­բա­ժա­նե­լի ըլ­լա­լը»։

­Մէկ խօս­քով, վե­րագ­րել աս­տուա­ծային յատ­կա­նիշ­նե­րը մարդ­կու­թեան եւ մարդ­կային­նե­րը՝ աս­տուա­ծու­թեան, ու­րիշ բան չի նշա­նա­կեր եթէ ոչ ան­բա­ժա­նե­լի միու­թիւ­նը Քրիս­տո­սի, ինչ­պէս որ Պօ­ղոս առա­քեալն ու Յով­հան­նէս աւե­տա­րա­նի­չը մե­զի կը ներ­կա­յաց­նեն։