«Սահմաններից այն կողմ» - Արշիլ Կորքի. Աբստրակտ էքսպրեսիոնիզմի հայրը

Ոստանիկ Մանուկ Ատոյեանը ծնուել է 1904 թուականին, Օսմանեան կայսրութիւնում (Վանի նահանգի Խորգոմ գիւղում)։ Մանուկ հասակում դարձել է Հայոց ցեղասպանութեան բոլոր սարսափների, այդ թւում՝ մոր սովամահութեան ականատեսը։ Որբանալով՝ արտագաղթել է Միացեալ Նահանգներ եւ նոր կեանքի սպասումով՝ փոխել իր անունը։ Մանուկ տարիների սարսափները, սակայն, երբեք չեն լքել նրան եւ խորապէս ազդել են նկարչի արուեստի վրայ։ 

Կերպարուեստի դպրոց ընդունուելուց յետոյ Կորքին սկսել է ներկայացնել իր տաղանդը տարբեր ցուցահանդէսներում։

Կորքու վաղ ստեղծագործութեան վրայ մեծ ազդեցութիւն են ունեցել եւրոպացի վարպետներ, ինչպիսիք են Պոլ Սեզանը, Փապլօ Փիքասոն և Ժոան Միրոն: Նրա սկզբնական նկարները ցուցադրում էին իմփրեսիոնիզմի և Քուբիզմի տարրեր, որոնք արտացոլում էին նրա ակադեմիական և ինքնուսուցման պատմութիւնը:

1930-ականներին Գորկին կապուեց Works Progress Administration-ի Դաշնային արուեստի նախագծի հետ, որը թոյլ տուեց նրան փորձարկել և կատարելագործել իր ոճը: Նա անցում կատարեց դէպի աւելի վերացական ձևեր՝ համատեղելով իր հարուստ անձնական պատմութիւնը ժամանակակից գեղարուեստական​​ուղղութիւնների հետ:

Արշիլ Կորքու ստեղծագործական էվոլյուցիան՝ դառնալով աբստրակտ էքսպրեսիոնիզմի առաջատար դէմք։ Նրա նկարները յաճախ արթնացնում են յիշողութեան և տրավմայի զգացողութիւն՝ արտացոլելով նրա վաղ կեանքի փորձառութիւնները և յուզական խորութիւնը:

Վերջիններս միախառնում են ինքնակենսագրական տարրերը սիւրռեալիզմի հետ՝ ստեղծելով բարդ տեսողական պատմութիւններ, որոնք դիտողներին հրաւիրում են Կորքու ներաշխարհ:

Կորքու ազդեցութիւնը աբստրակտ էքսպրեսիոնիզմի և արուեստագէտների յետագայ սերունդների վրայ խորն է: Անձնական պատմութիւնը աբստրակտ ձևի հետ միաձուլելու նրա կարողութիւնը ճանապարհ հարթեց այլ նշանաւոր արուեստագէտների համար, ինչպիսիք են Վիլեմ դե Կունինգը և Ջեքսոն Փոլոքը, ովքեր հիանում էին նրա նորարարական տեխնիկայով և յուզական ինտենսիվութեամբ:

Չնայած իր պայքարին և 1948 թուականին նրա կեանքի ողբերգական աւարտին, Կորքու ստեղծագործութիւնը շարունակում է ճանաչուել ամբողջ աշխարհում: Խոշոր թանգարանները, այդ թւում՝ Նիու Եորքի ժամանակակից արուեստի թանգարանը, ցուցադրում են նրա նկարները՝ ապահովելով նրա ժառանգութեան յարատևութիւնը:

Արշիլ Կորքու ճամբորդութիւնը Հայոց ցեղասպանութեան փախստականից մինչև ժամանակակից արուեստի կարևոր գործիչ, նրա տոկունութեան և ստեղծագործական հանճարի վկայութիւնն է: Նրա ներդրումը աբստրակտ էքսպրեսիոնիզմում անջնջելի հետք է թողել արուեստի աշխարհում՝ ոգեշնչելով անթիւ արուեստագէտների և գերելով հանդիսատեսին ամբողջ աշխարհում: Երբ մենք մտածում ենք նրա կեանքի և ստեղծագործութեան մասին, Կորքու պատմութիւնը մեզ յիշեցնում է արուեստի փոխակերպիչ ուժի մասին՝ փոխանցելու խորը անձնական և հաւաքական փորձառութիւնները:

Շնորհակալութիւն Արշիլ Կորքու ուշագրաւ կեանքի այս ուսումնասիրութեանը մեզ միանալու համար: