Արցախի Թեմի Առաջնորդը կոչ ուղղեց ՄԱԿին՝ Ատրպէյճանի կառավարութեան վրայ ճնշում բանեցնելու

Արցախի թեմի առաջնորդ Վրթանէս եպս. Աբրահամեան ՄԱԿի Ընդհանուր քարտուղար Անթոնիօ Կիւթերեշին Արցախի հարցով յղեց հետեւեալ նամակը.

«2024թ. Նոյեմբերի 11-22ը Բաքւում նախատեսւում է անցկացնել ՄԱԿի Կլիմայի փոփոխութեան մասին շրջանակային կոնվենցիայի (պայմանադրութեան) մասնակիցների կոնֆերանսի (խորհրդաժողովի) 29րդ նստաշրջանը (COP29), որին մասնակցելու հրաւէր է ուղղուել տարբեր երկրների ղեկավարներին ու պաշտօնական ներկայացուցիչներին, ինչպէս նաեւ միջազգային կազմակերպութիւնների պատասխանատուներին:

«Ուղիղ մէկ տարի առաջ` այս օրերին, Ադրբեջանի զինուած ուժերը անկանոն գնդակոծութեան են ենթարկել խաղաղ բնակավայրերը եւ ներխուժել Լեռնային Ղարաբաղ/Արցախ: Մի քանի օրուայ ընթացքում 120 հազար արցախցի ֆիզիքական բնաջնջման իրական սպառնալիքի տակ ստիպուած եղան լքել Արցախը: Մարդիկ, որոնց նախնիները հազարամեակներ շարունակ ապրել են Արցախում, պարտադրուեցին թողնել իրենց տները, գերեզմանները, նախնիներից կտակած պատմամշակութային ժառանգութիւնը: Յիշեցնեմ, որ մինչեւ 2020թ. 44օրեայ պատերազմը Արցախի բնակչութիւնը կազմում էր 151 հազար մարդ:

«Առկայ փաստերն առաւել քան բաւարար են հաստատելու, որ Արցախի ժողովրդի հետ կատարուածը յանցագործութիւն է մարդկութեան դէմ: Տակաւին վերջերս Ցեղասպանագէտների միջազգային ասոցիացիան (միութիւնը) իր յայտարարութեան մէջ նշել է, որ այդ իրադարձութիւնները համապատասխանում են Ցեղասպանութեան կոնվենցիայով սահմանուած ցեղասպանութեան յատկանիշներին:

«Ցաւօք, արցախահայութեան ողբերգութիւնը գործնականում աննկատ է մնացել համաշխարհային հանրութեան կողմից: Բացառութեամբ որոշ միջազգային կազմակերպութիւնների եւ առանձին քաղաքական առաջնորդների յայտարարութիւնների, որեւէ քայլ չի ձեռնարկուել դադարեցնելու Ադրբեջանի ցեղասպան քաղաքականութիւնը` ուղղուած Լեռնային Ղարաբաղը/Արցախը հայաթափելու, էթնիկ (ցեղային) զտում  իրականացնելու եւ նրա  ժողովրդի ինքնորոշման արդար ցանկութիւնը ճնշելու համար:

«Աւելին, մենք ականատես եղանք, թէ ինչպէս է անպատժելիութեան զգացումը սնուցել Ադրբեջանի ծաւալապաշտութիւնը, եւ այսօր Ադրբեջանն արդէն իսկ օկուպացրել (գրաւած) ՀՀ ինքնիշխան տարածքները եւ քայլեր է ձեռնարկում սահմանափակելու նրա ինքնիշխանութիւնն ու անկախութիւնը:

«Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի հաւատացեալ զաւակների հիմնական մասը այսօր ապաստան է գտել Հայաստանի Հանրապետութիւնում, իսկ նրանց մի ստուար զանգուած` աշխարհի տարբեր երկրներում: Ու թէեւ այսօր նրանք ազատուած են ֆիզիքական բնաջնջման սպառնալիքից, սակայն ամէն օր շարունակում են բախուել իրենց իրաւունքների ու ազատութիւնների բազմաթիւ խախտումների հետ:

«Արցախից բռնի տեղահանուած հազարաւոր մարդկանց համար ամենակարեւոր խնդիրը մնում է հայրենիք վերադառնալու հարցը: Վերադարձի իրաւունքը, որն ամրագրուած էր նաեւ Արդարադատութեան միջազգային դատարանի կողմից ընդունուած ժամանակաւոր միջոցների մասին որոշման մէջ, շարունակում է անտեսուել միջազգային հանրութեան կողմից: Թէեւ տարբեր կառոյցներ ու առանձին պետութիւններ երբեմն յայտարարութիւններ են անում Արցախի ժողովրդի վերադարձի իրաւունքի մասին, սակայն այս հարցի շուրջ էական առաջընթաց չկայ:

«Վստահ ենք, որ առանց արցախահայութեան` հայրենիք վերադառնալու  միջազգային անվտանգութեան երաշխիքների, անհնար է հակամարտութեան վերջնական կարգաւորումը եւ խաղաղութեան ու կայունութեան հաստատումը ողջ տարածաշրջանում:

«Միեւնոյն ժամանակ, Ադրբեջանը շարունակում է վերանայել եւ կեղծել պատմութիւնը, ոչնչացնել եւ իւրացնել հայկական մշակութային ժառանգութիւնն ու նիւթական արժէքները` ջնջելու հայկական ներկայութեան ցանկացած հետք եւ կանխելու հայերի վերադարձը Լեռնային Ղարաբաղ: Աւերուել են մի շարք եկեղեցիներ եւ գերեզմանատներ, այդ թւում` Շուշիի Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ (Կանաչ ժամ) եկեղեցին: Քարին Տակ գիւղը հիմնովին աւերուել է, մի շարք այլ բնակավայրերի էլ անուղղելի վնաս է հասցուել: Թէեւ իրաւապաշտպան եւ մասնագիտական կազմակերպութիւնները գրեթէ ամէն օր արձանագրում են նման բազմաթիւ օրինակներ, Ադրբեջանը որեւէ պատասխանատուութիւն չի կրում, ինչը կանաչ լոյս է վառում յետագայ յանցագործութիւնների համար:

«Ադրբեջանը շարունակում է Բաքուի բանտերում պահել հայ ռազմագերիներին ու պատանդներին: Ադրբեջանական բանտերում հայ բանտարկեալների նկատմամբ խոշտանգումների եւ անմարդկային վերաբերմունքի բազմաթիւ արձանագրուած փաստեր կան, սակայն Ադրբեջանը նոյնիսկ թոյլ չի տալիս միջազգային իրաւապաշտպան կազմակերպութիւններին իրական տեղեկատուութիւն ստանալ այդ մարդկանց առողջական վիճակի մասին: Աւելին, այս հարցը Ադրբեջանի կողմից օգտագործւում է որպէս քաղաքական սակարկութիւնների թեմա, ինչը կոպտօրէն խախտում է միջազգային մարդասիրական իրաւունքի սկզբունքները:

«Ձերդ գերազանցութիւն,

«Պէտք է օգտագործուեն COP29-ի ընթացքում ընձեռուած բոլոր հնարաւորութիւնները՝ տարածաշրջանում արդար, երկարատեւ եւ արժանապատիւ խաղաղութիւն հաստատելու համար: Լեռնային Ղարաբաղի/Արցախի հայութեան իրաւունքների պաշտպանութիւնը եւ տարածաշրջանային անվտանգութեան խթանումը կարեւոր նշանակութիւն ունեն  ժողովրդավարական իտէալներին մեր սեփական հաւատարմութիւնը պահպանելու համար:

«Այս կապակցութեամբ, կոչ եմ անում ճնշում գործադրել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի եւ Ադրբեջանի կառավարութեան վրայ` շօշափելի միջոցներ ձեռնարկելու, որոնք կ՛աջակցեն տարածաշրջանային խաղաղութեանը, կ՛ապահովեն մարդու իրաւունքների պաշտպանութիւնը եւ կը պահպանեն միջազգային օրէնքների ու նորմերի գերակայութիւնը»:

Աղբիւրը` Ասպարէզ