Կը խնդրենք ՄԱԿ-ին եւ UNESCO-ի առաքելութիւն ուղարկել Արցախ
Արցախի հասարակական կազմակերպութիւններ նամակի մը միջոցով դիմեցին ՄԱԿ-ի Ընդհանուր քարտուղար Անթոնիօ Կութիերեշին եւ UNESCO-ի գլխաւոր տնօրէն Օտրի Ազուլէին, որպէսզի՝ ըստ ՄԱԿ-ի կողմէ տրուած մշակութային ժառանգութեան պահպանման յանձնառութեան, առաքելութիւն ուղարկեն Արցախ՝ փաստագրելու մարդկութեան դէմ կատարուած մշակութային յանցագործութիւնները եւ գործիքակազմեր կիրարկելու յետագայ յանցանքները կանխելու համար:
«Ստորագրեալ ոչ-կառավարական կազմակերպութիւնները, որոնք ներկայացնում են 2020 թ. պատերազմից եւ 2023 թ. հարկադրական արտաքսումից յետոյ Արցախից (Լեռնային Ղարաբաղ) տեղահանուած անձանց, գրում են ձեզ՝ նշելու Արցախի օկուպացուած (բռնագրաւուած) տարածքներում հայկական մշակութային ժառանգութեան դիտաւորեալ եւ նպատակային ոչնչացման ու իւրացման դէպքերը:
«Կան մշակութային ցեղասպանութեան ծանր օրինակներ, որոնք իրականացուել են ազրպէյճանի իշխանութիւնների կողմից ինչպէս 2020 թ. 44-օրեայ պատերազմի ընթացքում, այնպէս էլ դրանից յետոյ:
«Հայկական ժառանգութեան դէմ յանցագործութիւնների բազմաթիւ դէպքեր են արձանագրուել. ամբողջութեամբ ոչնչացուել են Մեխակաւանի Սուրբ Աստուածածին եկեղեցին, Մոխրենեսի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին, Բերձորի Սուրբ Համբարձման եկեղեցին եւ Շուշիի Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցին: Հայկական հոգեւոր կենտրոնները պղծուել են, եւ հարիւրաւոր խաչքարեր՝ ոչնչացուել: Աւելի քան 30 արուեստի եւ թանգարանային հաւաքածուներ՝ բաղկացած հազարաւոր ցուցանմուշներից, կողոպտուել են ազրպէյճանի կողմից:
«Եկեղեցիների ոչնչացումը ցեղասպանական գործողութիւն է համարւում ըստ Հռոմի կանոնադրութեան մշակութային ժառանգութեան դրոյթների քննման ձեռնարկի, որտեղ նշուած է,- «Մշակութային ժառանգութեան դէմ կամ դրա վրայ ազդող յանցագործութիւնները յաճախ կապուած են ցեղասպանութեան հետ կամ կատարւում են որպէս դրա մի մասն են ցեղասպանութեան հետ կամ իրականացւում են դրա շրջանակներում»:
«Ոչնչացուել են Հայոց Ցեղասպանութեան, Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի եւ Արցախի պատերազմների զոհերի յիշատակին նուիրուած յուշահամալիրները, ինչպէս նաեւ անհատների նուիրուած յուշաքարերը, պատմական նշանակութեան կամուրջնէր, մշակութային կենտրոննէր, գրադարաններ, դպրոցներ եւ այլ վայրեր: Շուշիի շրջանի Քարին Տակ գիւղը, Հադրութի շրջանի Մոխրենես գիւղը եւ Հադրութ քաղաքի պատմական թաղամասը ամբողջութեամբ քանդուել են:
«Վերջերս Ստեփանակերտի ողջ թաղամասէր, ներառեալ 19-րդ դարի պատմական թաղամասը, հողին են հաւասարեցուել: Քաղաքի, նրա պատմական շինութիւնների եւ ժառանգութեան դիտաւորեալ ոչնչացումը խախտում է Հռոմի կանոնադրութեան 8-րդ յօդուածը եւ համարւում է մարդկութեան դէմ ծանր յանցագործութիւն:
«Մշակութային արժէքների ոչնչացման գործողութիւնները արգելուած են 1949 թ. ընդունուած չորս Ժնեւեան կոնուենցիաներով՝ պատերազմի զոհերի պաշտպանութեան, պատերազմի օրէնքների եւ սովորոյթների, դրանց արձանագրութիւնների, ինչպէս նաեւ համապատասխան ՄԱԿ-ի բանաձեւերի եւ մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան համաձայնագրերի համաձայն:
«ազրպէյճանցիների կողմից այս ոչնչացումները պատկերող տեսանիւթերի լայն տարածումը դարձել է հոգեբանական ճնշման միջոց Արցախի հայերի նկատմամբ:
«ազրպէյճանցիների կողմից ոչնչացուել են Մեծ Թաղեր գիւղի (Հադրութի շրջան), Սղնախ գիւղի (Ասկերանի շրջան), Հաթերքի (Մարտակերտի շրջան) եւ Շուշի քաղաքի գերեզմանատները: Գերեզմանատների ոչնչացումը համարւում է անձնական արժանապատուութեան եւ մարդկային յիշողութեան դէմ յանցագործութիւն:
«Համաձայն՝ 1954 թ. Հաագայի կոնուենցիայի՝ 4-րդ յօդուածի, Զինուած հակամարտութեան դէպքում մշակութային արժէքների պաշտպանութեան վերաբերեալ, ցանկացած վանդալիզմի, իւրացման, կողոպուտի, ատելութեան կամ վրէժխնդրութեան գործողութիւններ մշակութային ժառանգութեան դէմ արգելւում են:
«Համաձայն 1954 թ. Հաագայի առաջին արձանագրութեան՝ արգելւում է օկուպացուած տարածքներում մշակութային կամ հոգեւոր արժէքների ոչնչացումը: Մշակութային ժառանգութեան դիտաւորեալ ոչնչացման քաղաքականութիւնը դատապարտուել է UNESCO-ի 2003 թ. Մշակութային ժառանգութեան դիտաւորեալ ոչնչացման վերաբերեալ հռչակագրով:
«Այնուամենայնիւ, 2020-2024 թուականներին UNESCO-ն չի իրականացրել ՄԱԿ-ի կողմից իրեն վերապահուած՝ համաշխարհային մշակութային ժառանգութիւնը պահպանելու լիազօրութիւնը եւ առաքելութիւն չի ուղարկել Արցախ՝ տարածաշրջանի ժառանգութեան ներկայ վիճակը փաստագրելու եւ այդպիսով կանխելու ազրպէյճանի կողմից յետագայ ոչնչացումները: Փոխարէնը սահմանափակուել է յայտարարութիւններ անելով եւ մտահոգութիւն արտայայտելով:
«Մենք՝ ստորագրեալները, որոնք տեղահանուած ենք Արցախի Հանրապետութեան օկուպացուած (բռնագրաւուած) տարածքներից, խնդրում ենք UNESCO-ին ձեռնարկել հնարաւոր բոլոր միջոցները՝ ապահովելու համար, որ ձեր կազմակերպութիւնը՝ համաձայն ՄԱԿ-ի կողմից մշակութային ժառանգութեան պաշտպանութեան վերաբերեալ իր մանդատի, ուղարկի առաքելութիւն Արցախ՝ փաստագրելու մարդկութեան դէմ իրականացուած մշակութային յանցագործութիւնները եւ կիրառելու մեխանիզմներ յետագայ խախտումները կանխելու համար»:
Աղբիւրը` Եռագոյն
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
