Mibu 11 mileki, likama ya Lampedusa

Jean-René Bompolonga- Kinshasa/Congo

Poto, mokili mobimba o kati ya bitumba, ya bobola, ya kobunda tango inso ekokoba koloba mpe kokabwana mpo ya likambo ya  bokeyi na mikili misusu, na bobosani ete -mot ekobimisa makanisi ya pamba te, kasi ekoloba bilongi, masolo, bato, mingi mpasi mpe makama. Ba ndelo ya bikolo bisalemi na bifelo bikangami mpo na baye bazali kokima mapsi ya bitumba to mpe bazalaki koluka bomoyi ya malamu. Mibali, basi na bana bakufi na bisobe na boluki kokatisa, bakangami na ba boloko, mbonge ya ebale emeli bango, lokola eleki mibu 11.

Elikya ebongwani na likama ya nsomo

Mokolo mwa 3 ya sanza ya zomi ya mobu 2013, elikya ya milimo 543 ebongwamaki na eloko ya somo. Masuwa ya koloba mbisi eye bango bazalaki na mobembo ebalukaki, ezindaki mosika te na esanga ya Lampedusa. Bato ya bikolo Ethiopia mpe Erytrea bakendeki mikolo mibale liboso na mboka Misurata, na ekolo Lybia, bamataki na lisuwa moko ya metele 20. Ezali moko ya ba likama ya somo na ebale kobanda ya bonkama ya XXI na ebale ya Mediterranea. 368 bato bawaki ya solo, 155 babikaki, 20 nde balobi babungaki. Na sanza ya sambo ya mobu ena, Papa François, oyo asalaki mobembo na ye yambo lokola papa na Lampedusa, abimisaki mawa na ye liboso ya likama ya mayi eye esalemaki pembeni wana na mikolo milekaki. Alobaki “ndenge mokili ezali kotambola na kokipaka moto te” oyo ezali kokomisa binso banso “bakambi”. Azongelaki ete “tozali lisusu kotala te mokili eye lolenge tozali kovanda, tozali komitungisama te, tozali kobatela te oyo Nzambe asalaki mpo na biso banso, mpe tozali kokoka te kobomba biso mpe basusu”.

Kasi, Mediterranea, oyo ezali esika ebndi mpe kati ya civilisation, na esika ete esangisa bato, ekomi mingi mpenza mosika mpe lilita ya kimia. Na ba océans, likambo ezali ndenge mosusu te. Na ba réseaux sociaux, epayi wapi intelligence artificielle ekolaka na mabe na malamu, emonani ete ezali pete ya koboya, ya kokipe te, ya kolongola. Kobosana, lokola, elili eye elelisa mpe etungisa ba milio ya bato  na mobu 2015, eye y’Aylain, mwana  moke migrant ya ekolo Syria eye azalaki lisusu na bomoyi te, elongi kati na zelo, mbonge ezali kotuta yango, na plage ya Bodrum, na ekolo Turkia.     

Botondi na ndenge otango mokanda eye. Soki olingi ozala natango inso na basango, mikomisa na mokanda na biso ya sango na esika eye