Rzym: od "Lumen Gentium" do powszechnej synodalności

Vatican News

Pierwszy dzień obrad poświęcony był historycznemu spojrzeniu na rozwój eklezjologii, do czasów Soboru Watykańskiego II oraz refleksji nad soborową debatą na temat kolegialności, roli świeckich i hierarchii kościelnej. Była to okazja to przypomnienia i zgłębienia kontekstu historycznego powstania konstytucji Lumen gentium, o czym mówił w swoim wykładzie ks. prof. Pedro Antonio Benítez Mestre. Przeanalizowano też wybrane aspekty posoborowej recepcji tego dokumentu, m.in. w perspektywie personalistycznej, którą przedstawił ks. prof. Antoni Nadbrzeżny z KUL, a także jako kontynuacja nauczania Soboru Watykańskiego I, o czym mówił niemiecki dogmatyk prof. Hans Christian Schmidbaur.

- Starałem się przedstawić personalistyczną wizję Kościoła, która podkreśla, że Kościół nie jest rzeczą, nie jest jedną z wielu instytucji, nie jest rzeczywistością czysto doczesną, ale jest przede wszystkim osobą w rozumieniu społecznym, w rozumieniu analogicznym do indywidualnej osoby. I dlatego możemy mówić, że Kościół jako wspólnota osób również ma swoją świadomość, ma swoje serce, ma swoją duszę, ma swoją wolność, ma swoją godność, swoją aktywność – mówi w rozmowie z mediami watykańskimi ks. prof. Nadbrzeżny podkreślając, że perspektywa personalistyczna jest uzupełnieniem soborowej wizji Kościoła - Ta koncepcja oczywiście nie usuwa tradycyjnych obrazów teologicznych takich jak mistyczne Ciało Chrystusa, Lud Boży, Sakrament, Świątynia Ducha Świętego, Oblubienica Chrystusa, ale je dopełnia, tworzy hermeneutyczny horyzont, w którym biblijne i teologiczne obrazy mogą znaleźć jeszcze głębszy sens.

Drugi dzień był zaproszeniem do bardziej systematycznej analizy poszczególnych tematów podjętych w Lumen gentium. Dyskutowano m.in. nad kategorią Ludu Bożego, mesjańskim i wspólnotowym wymiarem Kościoła, a także nad koncepcją Kościoła, jako „sieci wspólnot Eucharystycznych”. Zwieńczeniem dwudniowej debaty będzie dyskusja nt. synodalności, odczytywanej w perspektywie nauczania soborowego. Temat synodalności podjął w swoim wystąpieniu m.in. ks. prof. Miguel de Salis, ekspert w dziedzinie eklezjologii. Wskazał on na zależność synodalności Kościoła od jego misji, „chociaż ta ostatnia nie ma ani wyłącznego, ani dominującego związku z synodalnością”, a także na zależności pomiędzy Kościołem synodalnym, a jego różnorodnymi instytucjami, zachodzącymi w nim procesami, czy też jego historią. Przestrzegł przy tym przed dwoma możliwymi błędami w pojmowaniu Kościoła synodalnego: pierwszym, polegającym na tworzeniu „nadmiernie sztywnych” struktur i mechanizmów, które nie biorą pod uwagę historycznego doświadczenia Kościoła, oraz drugim, przejawiającym w „zbyt zniuansowanej definicji synodalności”, która może wiązać się z ryzykiem „nadmiernej wolności” w praktykowaniu stylu synodalnego.

Z kolei ks. prof. Vito Mignozzi podjął refleksję nt. Kościoła synodalnego, zastanawiając się, czy niektóre spośród jego cech, można uznać za owoc stale rozwijającej się recepcji soborowego rozumienia eklezjologii. W tym celu skupił się na charakterystyce Kościoła partykularnego, bowiem „bogactwo, które wyłoniło się z przypomnienia wartości Kościoła lokalnego jako podmiotu w komunii z innymi Kościołami w jednym ciele eklezjalnym, stanowi decydujący element dla zrozumienia synodalnego wymiaru tegoż Kościoła”. Podkreślił, że jeśli synodalność rozumiana jest jako „wspólne podążanie chrześcijan z Chrystusem do Królestwa, wraz z całą ludzkością”, jak mówi o tym tegoroczne Instrumentum Laboris, to droga ta realizowana jest głównie w Kościele realizującym swoją misję w konkretnym miejscu i czasie. Podkreślił, że ponowne zgłębienie specyfiki Kościoła powszechnego jest potrzebne dla zrozumienia i zrealizowania tego, czego „Bóg oczekuje od Kościoła Trzeciego Tysiąclecia”.

Dwudniowa konferencja, zatytułowana „Kościół jako Tajemnica, Komunia i Misja. Lumen gentium 60 lat później”, została zorganizowana przez Papieski Uniwersytet Świętego Krzyża, Uniwersytet Nawarry, Katolicki Uniwersyte Lubelski Jana Pawła II oraz Wydział Teologiczny w Lugano.