KUL: konferencja na temat bezprecedensowych represji władz komunistycznych wobec sióstr zakonnych

Dorota Abdelmoula-Viet – Watykan 

Ofiarami bezprecedensowego ataku, wymierzonego przez władze komunistyczne w żeńskie zgromadzenia zakonne, było ok. 1500 sióstr, przymusowo wysiedlonych do obozów pracy na terenie tzw. Ziem Odzyskanych. Wiązało się to z zamknięciem 323 domów zakonnych i insynuacjami, jakoby decyzje zostały powzięte za zgodą władz kościelnych. 

Region, w którym prowadzono represje, został wybrany nieprzypadkowo, zarówno ze względu na stosunkowo słabszą integrację społeczeństwa, które mogłoby stanąć w obronie sióstr, jak też łatwiejszą możliwość manipulowania oskarżeniem o „niemiecki rewizjonizm”, a sama operacja miała być sprawdzianem przed wprowadzeniem ją na szerszą skalę we wszystkich krajach bloku sowieckiego. 

„W Polsce siostry cieszyły się ogromnym autorytetem w społeczeństwie i to było, powiedzmy, solą w oku dla ówczesnej władzy, która chciała budować nowe społeczeństwo bez Boga i religii – wyjaśnia w rozmowie z mediami watykańskimi m. Ewa Kaczmarek MChR, przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Chrystusa Króla dla Polonii Zagranicznej i przewodnicząca Konsulty Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych, współorganizującej konferencję. – Dlatego najpierw odbierano siostrom możliwość realizacji charyzmatów przez zamykanie dzieł, które prowadziły: szpitali, szkół, przedszkoli, innych zakładów opiekuńczych. Zabieranie majątku zakonnego miało pozbawić zakony możliwości funkcjonowania, a ostatecznie doprowadzić do likwidacji.”

Jak podkreśla m. Kaczmarek, jeszcze bardziej dramatyczne były w tym czasie losy sióstr zakonnych w ówczesnej Czechosłowacji. „Tam obozy pracy istniały do upadku komunizmu. Wyjątkowym miejscem jest Biała Woda, miejsce komasacji sióstr z Czechosłowacji. Dziś świadkiem tych wydarzeń jest cmentarz, na którym spoczywa około ośmiuset sióstr.”

Akcja o kryptonimie „X-2”, która trwała w latach 1954 – 1956, jest szczegółowo udokumentowana m.in. w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej, jednak do dziś nie poświęcono jej dostatecznego miejsca w debacie historycznej. M. Kaczmarek porównuje go do „białej plamy” na mapie historii Polski i podkreśla, że wiele zakonów do dziś nie odzyskało budynków, skonfiskowanych przy okazji tych represji ani nie otrzymało przeprosin za proceder, którego celem była ich całkowita likwidacja. 

52. Ogólnopolska Konferencja Historyków Zakonnych, która w dn. 3-4 października odbędzie się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, organizowana jest we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej oraz Komisją Historyczną Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych. Zbierze grono sióstr historyczek, nie tylko z Polski ale też m.in. Czech. W programie konferencji, którą otworzy Msza św. pod przewodnictwem abp Józefa Kupnego, metropolity wrocławskiego, jest też przewidziana część warsztatowa, poświęcona Atlasowi klasztorów od X do XXI w. oraz prezentacji aplikacji, przygotowanej przez pracowników Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce. Obrady można będzie śledzić online na kanale YouTube Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II: https://www.youtube.com/live/8-u7v1y0oQ0