Abp Gallagher na forum OBWE: potrzebny jest dialog, deeskalacja i odprężenie

Lisa Zengarini, Tomasz Zielenkiewicz

Arcybiskup Paul Richard Gallagher powiedział, że w obliczu eskalacji globalnych wyzwań podziały wewnątrz OBWE przesłaniają korzenie tej organizacji. „Kluczowe znaczenie ma zachowanie OBWE zwłaszcza w czasach, gdy konieczny jest dialog, deeskalacja i odprężenie” - podkreślił podczas 31. posiedzenia w Valletcie na Malcie. Przedstawiciele państw członkowskich OBWE, wraz z partnerami z Azji i regionu śródziemnomorskiego omawiają krajobraz bezpieczeństwa w regionach euroatlantyckim i euroazjatyckim oraz dyskutują o bieżących wyzwaniach.  

W swoim oświadczeniu arcybiskup Gallagher podkreślił kluczowe znaczenie przestrzegania zasad OBWE, które zapisano w Akcie Końcowym z Helsinek z 1975 r. Był to dokument założycielski organizacji. W stosunkach międzynarodowych postawiono wówczas m.in. na nienaruszalność granic i pokojowe rozstrzyganie sporów. Arcybiskup przypomniał jedno z ustaleń: „pokój to nie tylko brak wojny lub utrzymanie równowagi sił, ale raczej owoc przyjaznych stosunków, konstruktywnego dialogu i współpracy między państwami w zakresie przestrzegania zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego i poszanowania wszystkich powszechnych praw człowieka”.

Obecnie, jak zauważył arcybiskup, wizja ta jest zagrożona przez brak konsensusu proceduralnego w OBWE, ale „przede wszystkim przez rosnący rozpad wzajemnego zaufania między niektórymi uczestniczącymi państwami, wzrost agresji ideologicznej i rażące lekceważenie tych zasad”. „Stolica Apostolska z niepokojem obserwuje rosnącą fragmentację i podziały, które przesłaniają same korzenie OBWE i wpływają na jej codzienną pracę” – podkreślił.

Arcybiskup Gallagher wspomniał w szczególności o trwającej wojnie na Ukrainie, szerszych napięciach geopolitycznych powodujących podziały w OBWE, a także o przedłużającym się opóźnieniu w obsadzaniu stanowisk kierowniczych i braku postępów w podejmowaniu decyzji, takich jak przewodnictwo w 2026 roku.

Watykański dyplomata ostrzegł też przed przekształceniem OBWE w forum jedynie „dla podobnie myślących państw” i ostrzegł, że porzucenie dążenia do konsensusu może doprowadzić do jej „samozniszczenia” lub wypaczenia „ducha Helsinek”.  

Podsumowując, arcybiskup Gallagher potwierdził niezbędną rolę OBWE jako forum dialogu i negocjacji, wzywając państwa członkowskie do zachowania jej wyjątkowej misji oraz ponaglił do wznowienia wysiłków na rzecz wspierania dialogu, deeskalacji i budowania konsensusu, szczególnie w świetle obecnych globalnych napięć.