Polska: Historie przemilczane. Upamiętniono Polaków ratujących Żydów
Monika Stojowska
Data 24 marca jest symboliczna. To właśnie wówczas w 1944 roku dokonano egzekucji na rodzinie Ulmów. Niemiecka żandarmeria zamordowała Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich małoletnich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów: Gołdę Grünfeld, Leę Didner z córeczką oraz Saula Goldmana i jego czterech synów. Tego dnia w Polsce od 2018 roku jest obchodzony Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.
24 marca 1941 roku, równo 84 lata temu powstało lubelskie getto, znak nienawiści do Żydów. „Miasto będące wspólnotą kultur i religii, integrujące obywateli przeróżnego pochodzenia, zostało podzielone. Wyrwano z niego jedną kulturę, jedną religię i zamknięto za ogrodzeniem” – stwierdził rektor KUL ks. prof. Mirosław Kalinowski.
Przykłady odwagi i determinacji
Briefing prasowy na ten temat poprzedziły oficjalne uroczystości w Lublinie, w których uczestniczyli przedstawiciele władz miasta i województwa oraz Instytutu Pamięci Narodowej oddział Lublin. Uroczystości rozpoczęły się Mszą świętą w archikatedrze lubelskiej. Następnie miało miejsce otwarcie wystawy poświęconej rodzinie Ulmów. Złożono także kwiaty przy domu, gdzie mieszkała s. Marta Wołowska, która została rozstrzelana za ukrywanie Żydów w okolicach Słonimia.
Nawiązując do Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką rektor KUL, ks. prof. Mirosław Kalinowski podkreślił: „To szczególny sygnał w przededniu Dnia Świętości Życia. Wspominamy tych, którzy z jego narażeniem pomagali prześladowany Żydom. Wykazywali się oni wielką odwagą i determinacją; wiedzieli bowiem, że grozi im i najbliższym śmierć. Przykład Sprawiedliwych, ukrytych bohaterów promieniuje i zachęca nas, abyśmy w codzienności nie bali się ratować każdego, kto prosi o pomoc.
Nieznani za granicą
Historia Ulmów, tak mocno rozpowszechniona w Polsce, za granicą nie była znana, do czego nawiązała Manuela Tulli współautorka książki, powstałej między innymi przy udziale KUL, pt. „Zabili nawet dzieci. Historia rodziny Ulmów, męczenników, którzy pomagali Żydom”. „Bardzo niewiele się mówi za granicą o Polakach ratujących Żydów. My, z ks. Pawłem Andrianikiem, tę historię Umów wprowadziliśmy do Włoch. Teraz jest ona niesamowicie słynna. Poruszyliśmy cały kraj” – dzieliła się dziennikarka.
Bohaterskie kobiety w habitach
„Na temat wojennej działalności kobiet w habitach i ich pomocy świadczonej na rzecz dzieci żydowskich, ludności żydowskiej dotychczas ukazało się kilka opracowań. Wciąż jednak siostry jak siostra Marta Wołowska pozostają mało znane. Badania prowadzone przez zespół sióstr tj. komisję historyczną zmierzają do pokazania każdej z sióstr po imieniu. Dziś wiemy, że 2345 sióstr było zaangażowanych w pomoc ludności żydowskiej. Lubelscy badacze wciąż dokumentują ich życie i działalność” – mówiła przewodnicząca Komisji Historycznej przy Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce s. dr Monika Kupczewska z Ośrodka Badań nad Geografią Historyczną Kościoła KUL.
Dodała, że wśród nich są siostry z bardzo wielu zgromadzeń działających na ziemiach polskich klauzurowe i czynne, habitowe i niehabitowe. Ratowanie ludności żydowskiej było o wiele łatwiejsze w innych krajach Europy. W Polsce pomoc Żydom była karana karą śmierci.
Unikalne świadectwa pamięci o duchownych ratujących Żydów
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II poprzez działalność Centrum Relacji Katolicko-Żydowskich im. Abrahama J. Heschela podtrzymuje pamięć o ludności pochodzenia żydowskiego nie tylko w skali Polski, ale także w skali świata. Przykładem jest książka o rodzinie Ulmów, ale także dwutomowa, anglojęzyczna monografia prawnika i dokumentalisty mec. Ryszarda Tyndorfa: Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy („Ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej przez polskie duchowieństwo katolickie”), Jest ona dostępna online do bezpłatnego pobrania pod adresem: https://tiny.pl/s8xxn5vc. Książka liczy ponad 1200 stron i zawiera głównie świadectwa uratowanych Żydów siostry zakonne i księży w Polsce podczas Holokaustu.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś ten artykuł. Jeśli chcesz być na bieżąco zapraszamy do zapisania się na newsletter klikając tutaj.
