Watykan na konferencji OBWE w Warszawie: „prawo człowieka” nie może być retorycznym chwytem

Tomasz Zielenkiewicz - Warszawa

Przemawiając pierwszego dnia konferencji ksiądz prałat Richard Allen Gyhra, przedstawiciel Watykanu przy ONZ i OBWE w Wiedniu, podziękował w imieniu Stolicy Apostolskiej organizatorom kongresu – Malcie, która jest państwem sprawującym przewodnictwo w OBWE oraz Biuru Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR). Wyraził też wdzięczność Polsce — gospodarzowi konferencji z udziałem przedstawicieli rządów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

Ks. Richard Gyhra Wyraził ubolewanie, że nie osiągnięto konsensusu w sprawie odpowiednich decyzji dotyczących Spotkania Wdrożeniowego Wymiaru Ludzkiego. „Musimy zastanowić się, dlaczego konsensus tak często umyka nam w «trzecim koszyku». W rzeczywistości, ten status quo, który utrzymuje się od lat, odzwierciedla nie tylko ogólną sytuację polityczną lub pewne nierozwiązane szczegóły, ale bardziej istotne nieporozumienia dotyczące samego rozumienia lub interpretacji praw człowieka i podstawowych wolności” – wskazał. „Moja delegacja często wyrażała zaniepokojenie konsekwencjami tych podejść, które mają tendencję do usuwania praw z ich właściwego kontekstu, które ograniczają zakres ich stosowania lub które pozwalają na zmianę ich znaczenia i interpretacji oraz zaprzeczanie ich uniwersalności” – dodał ks. Gyhra.

Przedstawiciel Watykanu dodał, że nie można interpretacji zobowiązań OBWE przyjętych przez niektóre państwa lub grupy traktować tak, jakby zostały one uzgodnione w drodze konsensusu oraz nie można zgodnie z tymi stanowiskami działać. „Takie podejście, podobnie jak to, które uznaje prawa człowieka i podstawowe wolności za przywileje przyznane przez państwo (które następnie mogą zostać wycofane, kiedy tylko władza zechce), ma tendencję do tworzenia „kategorii” praw i posiadaczy praw, podważając samą ideę „uniwersalności” praw człowieka” – dodał. Podkreślił jednocześnie, jak ważne jest przekładanie teorii na praktykę. „Ważne jest, aby termin «prawo człowieka» był dokładnie i rozważnie stosowany, tak aby nie stał się retorycznym chwytem, który jest bez końca rozszerzany, w celu zaspokojenia przemijających kaprysów epoki” – zaznaczył.

Przedstawiciel Stolicy Apostolskiej dodał, że brak takiego wspólnego rozumienia ma też konsekwencje dla bezpieczeństwa i współpracy między państwami. „Papież Franciszek zauważył to, gdy wskazał, że „podejmowano w minionych dekadach próby wprowadzenia nowych praw, które nie w pełni są spójne z tymi pierwotnie zdefiniowanymi i nie zawsze są akceptowalne (…). Takie ideologiczne kolonizacje powodują rany i podziały między państwami, zamiast sprzyjać budowaniu pokoju”.

Przedstawiciel Stolicy Apostolskiej podkreślił, że konieczne jest nowe podejście. „Moja delegacja jest przekonana, że konieczne jest zjednoczenie się wokół wspólnego rozumienia zobowiązań OBWE w „trzecim koszyku”, a także w zakresie uniwersalnych zasad praw człowieka i podstawowych wolności, które stanowią podstawę wymiaru ludzkiego” – zaznaczył. Wskazał, że należy skupić się na wspólnie uzgodnionych zobowiązaniach, „a nie wprowadzaniu koncepcji, które mogą okazać się dzielące”.

Warszawska Konferencji Wymiaru Ludzkiego OBWE jest wydarzeniem organizowanym przez państwo sprawujące przewodnictwo w OBWE — obecnie jest to Malta oraz Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR). Gromadzi ponad 1000 uczestników – przedstawicieli rządów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

W sesji otwarcia wzięli udział m.in. wiceminister spraw zagranicznych Finlandii Outi Holopainen oraz wysocy rangą urzędnicy pełniący funkcje kierownicze w OBWE: Tea Jaliashvili - I Zastępczyni Dyrektora ODIHR, Catherine Fearon - Dyrektor Centrum Zapobiegania Konfliktom OBWE; Marek Szczygieł - Dyrektor Biura Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych, Philippe Tremblay - Dyrektor Biura Przedstawiciela OBWE ds. Wolności Mediów.

Tegoroczna Konferencja potrwa do 11 października. Uczestnicy biorą udział w szeregu sesji tematycznych poświęconych zagadnieniom, takim jak prawa człowieka, międzynarodowe prawo humanitarne, podstawowych wolności, rządy prawa i instytucje demokratyczne.

(Autor jest pracownikiem Polskiego Radia)