ቬየትናም፦ ንውርሻ ሰማእታት ክርስትና ምኽባር

ኣባ ተወልደ መብራህቱ - ሃገረ ቫቲካን

ብዕለት 1 ነሓሰ ሮማዊ ገድለ ሰማእታት ነቶም ኣብ ከተማ ናም-ዲን ቭየትናም "ኣብ ትሕቲ ሃጸይ ሚን ማንግ እተቐትሉ" ኽልተ ሰማእታት ክርስትያን ካህናት የኽብር - ንሳቶም ድማ ዶመኒኮ ንጉየን ቫን ሃን ከምኡውን በርናርዶ ቩ ቫን ዱ ኢያቶም።

ብዛዕባኦም ብዙሕ ዘይፍለጥ እኳ እንተዀነ ክርስትና ንምስክርነት ህይወቶም ፍን ብኽብሪ ኢዩ ዝሪኦ፣ እምነቶምን ንመስቀል ዝነበሮም ተወፋይነቶምን ድማ  ይምስክር፣ እዚ ኣረኣእያ እዚ ኸኣ ኣብ ትሕቲ እቲ "ንክርስቶስ እተወፈየ" ምዃን ዝብል ፍሉይ ዝኾነ ናብ መጻኢ ወለዶታት ዝመሓላለፈ ምስክርነት ኢዩ።

ብመሰረት እቲ ፊደስ እተሰምየ ኣገልግሎት ዜና ቫቲካን ዝሃቦ መግለጺ ነገስታትን ሰበ-ስልጣንን ቭየትናም ብኣሽሓት ንዚቝጸሩ ክርስትያን ደቀባትን ካህናትን ናብ ሞትን ስደትን ዚመርሑ ሓምሳን ሰለስተ ኣዋጃት ፈረሙ።

ኣብ ዝሓለፈ ዘመናት ብዙሓት ስሞም ዘይተገልጸ መቓብራት እዞም ሰማእታት እዚኣቶም ተረኺቡ ኢዩ። ሰዓብቲ እምነት ካቶሊክ ተዘክሮኦም ዓቂቦምን እምነቶም ኣኽቢሮምን እዮም ዝነብሩ ፣ እዚ ኸኣ ነታ እናዓበየት እትመጽእ ዘላ ቤተ ክርስትያን ኣበርክቶ ዝገብረ ፍረ ናይ እምነት ኢዩ ።

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ሊዮ መበል ዓሰርተው ሰለስተ ናይዞም ሰማእታት ብጽዕና ዝኣወጁ ናይ መጀመርታ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ኢዮም ዝነብሩ - ብልክዕ 64 ቭየትናማውያን ብድምር 117 ሰማእታትን ካብ መጀመርታ መበል 20 ዘመን ኣትሒዞም ናብ ቅድስናኦም ክእወጅ ተኻኢሉ ኣሎ ።

ካልኦት ዕስራን ሸሞንተን ከኣ በቶም ዝሰዓቡ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፒየስ ዓስራይ ብጽእናኦም ተኣወጀ፣ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፒየስ መበል 12 ኸኣ ብ1951 ኣብ ቬትናም ዕስራን ሓሙሽተን ካልኦት ብጽእናኦም ኣወጁ።

ብ18 ሚያዝያ 1986 ኣብ ዝወጸ ኣዋጅ ቅድስና ከአ መስርሕ ኣዋጅ ናይቶም 96 ሰማእታት ቬየትናም ዘካተተ ናይ 117 ሰማእታት  ኣዋጅ ብፅዕና ምንባሩ ፊደስ ኣገልግሎት ዜና የመላኽት። እዚኣቶም ከኣ ሰላሳን ሾብዓተን ካህናት፣ ዓሰርተ ሽዱሽተ መምህራን ትምህርተ ክርስቶስ፣ ዓሰርተ ዶመኒካውያን ተመከርቲ፣ ሓንቲ ኣደን ሓደ ተምሃራይ ዘርኣ ክህነትን ኢዮም ዝነብሩ።

ኣብ ርእሲ እዚ ውን ዓሰርተ ፈረንሳውያንን ዓሰርተው ሓደ ስጳኛውያን ልኡኻት ወንጌል ሰማእታት ኰይኖም ኢዮም፣ እዚ ድማ ካብ ማሕበር ልኡካነ ወንጌል ፓሪስን ካብ ማሕበር ዶመኒካውያንን ዝኾኑ ካህናትን ጳጳሳትን ዘጠቓሉ ኢያቶም።

ብዙሓት ኣዋጆታት ነገስታት ቬትናም ህይወት ሰማእታት ብኸመይ ዝበለ ሰማእትነት ህይወቶም ከም ዝሓለፈ ይገልጽ። መብዛሕትኦም ካብቶም ዝሞቱ ኸኣ፣ ካብቶም ኣብ ላዕሊ እተጠቕሱ ኽልተ ቅድስናኦም እተኣወጀ ክሳዶም እተቆርጹ ክኾኑ ከለዉ፣ እቶም ዝተረፉ ኸኣ ካብ ቤት ማእሰርቲ ብዝወረዶም ስቓይን መግረፍት ምቁርራጻትን ኣትሒዝካ ኽሳዕ ምጭፍጫፍን ኣብ ዕንጨይቲ ምንዳድን ዝበጽሑ ኣለዉዎም።