Trí tuệ nhân tạo (AI) và Giáo hội Châu Phi

Paul Samasumo – Vatican City

Thưa cha, cha định nghĩa hoặc mô tả trí tuệ nhân tạo (AI) như thế nào?

- Trí tuệ nhân tạo bao gồm một loạt các công nghệ và kỹ thuật làm cho các máy móc có thể bắt chước các chức năng nhận thức của con người. Công nghệ máy học, một nhánh của Trí tuệ nhân tạo, cho phép các hệ thống học từ dữ liệu mà không cần được lập trình rõ ràng. Ví dụ: các nền tảng phát trực tuyến như Netflix sử dụng thuật toán đề xuất để phân tích lịch sử xem của người dùng và đề xuất nội dung có liên quan. Công nghệ thị giác máy tính, một khía cạnh khác của Trí tuệ nhân tạo, hỗ trợ các hệ thống nhận dạng khuôn mặt được sử dụng trong các ứng dụng bảo mật và xác thực.

Chúng ta có nên lo lắng và sợ hãi về Trí tuệ nhân tạo không?

- Mặc dù Trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều lợi ích, chẳng hạn như cải thiện hiệu quả, năng suất và đổi mới, nhưng nó cũng gây ra những lo ngại chính đáng. Một mối lo ngại là sự dịch chuyển công việc, vì sự tự động hóa có thể thay thế một số nhiệm vụ do con người thực hiện theo cách truyền thống. Ví dụ, một nghiên cứu của Viện Toàn cầu McKinsey cho thấy có tới 800 triệu việc làm có thể được tự động hóa vào năm 2030. Ngoài ra, còn có những lo ngại về mặt đạo đức xung quanh Trí tuệ nhân tạo, chẳng hạn như sai lệch thuật toán, có thể kéo dài sự phân biệt đối xử và bất bình đẳng. Ví dụ: hệ thống nhận dạng khuôn mặt được phát hiện có tỷ lệ lỗi cao hơn đối với những người có tông màu da tối hơn, dẫn đến sự đối xử không công bằng trong các lĩnh vực như cơ quan thực thi pháp luật.

Hành trình hướng tới việc nắm bắt Trí tuệ nhân tạo của Châu Phi có vẻ tương đối chậm. Điều này là tốt hay xấu?

- Việc áp dụng Trí tuệ nhân tạo ở Châu Phi tương đối chậm so với các khu vực khác, do các yếu tố như cơ sở hạ tầng hạn chế, trình độ kỹ thuật số và nguồn tài trợ. Tuy nhiên, cách tiếp cận thận trọng này cũng có thể được coi là cơ hội để giải quyết những thách thức cơ bản và ưu tiên cân nhắc về mặt đạo đức. Ví dụ, Ghana gần đây đã thành lập hai Trung tâm Trí tuệ nhân tạo để phát triển năng lực Trí tuệ nhân tạo đồng thời đảm bảo việc triển khai Trí tuệ nhân tạo cách có đạo đức. Bằng cách thực hiện một cách tiếp cận có chủ ý, các nước châu Phi có thể điều chỉnh các giải pháp Trí tuệ nhân tạo để giải quyết nhu cầu địa phương và giảm thiểu các tác động tiêu cực tiềm ẩn.

Cha thấy Trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng hoặc tác động đến Giáo hội ở Châu Phi và những nơi khác như thế nào? Giáo hội có nên lo lắng về Trí tuệ nhân tạo?

- Trí tuệ nhân tạo có thể nâng cao các khía cạnh khác nhau trong hoạt động của Giáo hội, chẳng hạn như tự động hóa các công việc hành chính, phân tích nhân khẩu học của cộng đoàn để tiếp cận mục tiêu và cung cấp hướng dẫn tâm linh được cá nhân hóa thông qua chatbot. Tuy nhiên, có những cân nhắc về mặt đạo đức, chẳng hạn như đảm bảo dữ liệu cá nhân và duy trì kết nối giữa con người với những tiến bộ công nghệ. Ví dụ: các tổ chức của Giáo hội Anh sử dụng các chatbot được hỗ trợ bởi Trí tuệ nhân tạo để tương tác trực tuyến với các giáo dân, cung cấp hỗ trợ mục vụ và cầu nguyện. Mặc dù Trí tuệ nhân tạo có thể tăng cường các nỗ lực tiếp cận cộng đồng của Giáo hội, nhưng điều cần thiết là phải duy trì sự giám sát của con người và duy trì các tiêu chuẩn đạo đức trong việc sử dụng nó.

Làm thế nào Giáo hội có thể ảnh hưởng đến hành vi đạo đức và hành vi tốt trên mạng xã hội?

- Giáo hội có thể tận dụng thẩm quyền đạo đức của mình để thúc đẩy hành vi đạo đức và việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội có trách nhiệm. Chẳng hạn, Đức Thánh Cha Phanxicô đã lên tiếng chống lại sự lan truyền của tin tức giả mạo và sự phân cực trên mạng xã hội, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thật và đối thoại. Ngoài ra, các sáng kiến như “Công giáo hóa kỹ thuật số” liên quan đến việc tận dụng các công nghệ truyền thông trực tuyến làm công cụ truyền giáo đồng thời truyền bá thông điệp đức tin trong chính không gian mạng. Vì vậy, bằng cách mô hình hóa hành vi đạo đức và đưa ra hướng dẫn về quyền công dân kỹ thuật số, Giáo hội có thể nuôi dưỡng văn hóa tôn trọng, đồng cảm và trung thực trong các tương tác trực tuyến.

Làm thế nào cha mẹ, người giám hộ, giáo viên, cha xứ hoặc mục sư có thể giúp giới trẻ tránh trở thành nô lệ của những công nghệ này?

- Người lớn đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn giới trẻ sử dụng công nghệ và thúc đẩy thói quen sử dụng kỹ thuật số lành mạnh. Ví dụ: cha mẹ và giáo viên có thể giáo dục trẻ em về những rủi ro của việc sử dụng quá nhiều thời gian trên màn hình và tầm quan trọng của sự cân bằng trong các hoạt động trực tuyến và ngoại tuyến của chúng. Họ cũng có thể đặt ra giới hạn về việc sử dụng thiết bị, khuyến khích vui chơi ngoài trời và thúc đẩy các tương tác xã hội trực diện. Hơn nữa, các nhà lãnh đạo tôn giáo có thể kết hợp những lời dạy về ý thức, kỷ luật tự giác và quản lý công nghệ có trách nhiệm vào hướng dẫn thiêng liêng của họ, giúp những người trẻ nuôi dưỡng mối quan hệ lành mạnh với phương tiện truyền thông kỹ thuật số.

Các cá nhân và xã hội có thể làm điều gì để bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ bị tổn hại hoặc lạm dụng Trí tuệ nhân tạo bởi các chính phủ phi dân chủ không?

- Các cá nhân và tổ chức xã hội dân sự có thể thực hiện các biện pháp chủ động để bảo vệ chống lại sự lạm dụng Trí tuệ nhân tạo của các chế độ độc tài. Ví dụ: họ có thể ủng hộ luật pháp và quy định bảo vệ quyền sử dụng kỹ thuật số, quyền riêng tư và quyền tự do ngôn luận. Các công cụ như mạng cá nhân trực tuyến (VPN) và ứng dụng nhắn tin được mã hóa có thể giúp các cá nhân vượt qua sự giám sát và kiểm duyệt của chính phủ. Hơn nữa, sự hợp tác và liên đới quốc tế giữa các quốc gia dân chủ có thể tăng cường nỗ lực buộc các chế độ áp bức phải chịu trách nhiệm về việc lạm dụng Trí tuệ nhân tạo và vi phạm nhân quyền.

Lời khuyên của cha dành cho những người làm việc trong ngành giáo dục hoặc trường học về việc giảng dạy về Trí tuệ nhân tạo là gì?

- Các nhà giáo dục có vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cho học sinh bước vào tương lai được định hướng bởi Trí tuệ nhân tạo bằng cách bồi dưỡng tư duy phê phán, tính sáng tạo và kỹ năng ra quyết định có đạo đức. Ví dụ, việc tích hợp kiến thức về Trí tuệ nhân tạo vào chương trình giảng dạy có thể giúp học sinh hiểu cách thức hoạt động của Trí tuệ nhân tạo, tác động xã hội của nó và những cân nhắc về đạo đức. Các dự án như sáng kiến Trí tuệ nhân tạo vì lợi ích xã hội của Google cung cấp các tài nguyên và công cụ giáo dục để giảng dạy các khái niệm Trí tuệ nhân tạo trong trường học. Bằng cách giúp cho sinh viên trở thành những người đổi mới và sử dụng Trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm, các nhà giáo dục có thể trang bị cho họ một cách hiệu quả để định hướng các cơ hội và thách thức của thời đại kỹ thuật số.

Thưa Cha Nkongolo, xin cảm ơn cha đã dành thời gian và giúp đỡ trong việc giải quyết những vấn đề này.

- Những ví dụ, so sánh và số liệu thống kê này minh họa bản chất nhiều mặt của Trí tuệ nhân tạo và ý nghĩa của nó đối với xã hội, bao gồm cả Giáo hội và giáo dục. Tôi hy vọng chúng cung cấp một cái nhìn toàn diện về những vấn đề phức tạp này.