ር.ሊ.ጳ ፍራንችስኮስ የትኛውም ማሽን የሰውን ልጅ ህይወት ለማጥፋት መመረት የለበትም ማለታቸው ተገለጸ!

ሰኔ 7 ቀን 2016 ዓ.ም

የምያስደምም እና የምያስፈራ መሳሪያ

የተከበራችሁ ክቡራትና ክቡራን

የአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ‘AI’ ሰው ሰራሽ እውቀት በሰው ልጅ የወደፊት ዕጣ ፈንታ ላይ የምያሳድረውን ተጽዕኖ በተመለከተ የቡድን ሰባት አገራት መንግሥታት መሪዎች ሸንጎ ላይ ዛሬ ንግግር አደርጋለሁ።

“እግዚአብሔር መንፈሱን በሰዎች ላይ እንደአፈሰሰ ቅዱሳት መጻሕፍት ይመሰክራሉ፥ ይህም በጥበብ፣ በችሎታና በዕውቀት፣ በማናቸውም ዐይነት ሙያ የእግዚአብሔርን መንፈስ በሰዎች ላይ ሰፍኗል (ዘጸ 35፡31) ይለናል። በመሆኑም ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ የሰው ልጅ የፈጠራ ችሎታ ድንቅ ውጤቶች ናቸው።

በእርግጥም ሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ የምመነጨው አምላክ የሰጠውን ይህን የመፍጠር ችሎታ በመጠቀም ነው።

እንደምናውቀው፣ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ (ሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎት) ከህክምና እስከ የስራ ዓለም፣ ከባህል እስከ የመገናኛ መስክ፣ ከትምህርት እስከ የፖለቲካ መስክክ በብዙ ዓይነት የሰዎች እንቅስቃሴ ውስጥ ተሳትፎ  የሚሠራ እጅግ በጣም ከፍተኛ አቅም ያለው መሳሪያ ነው። አሁን አጠቃቀሙ ከአኗኗራችን፣ ከማህበራዊ ግንኙነታችን አልፎ ተርፎም ሰው በመሆናችን በማንነታችን ላይ ተጽእኖ እንደምያሳድር መገመት አያዳግትም።

ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንቸስኮስ ከቡድን 7 አገራት መሪዎች ጋር በተገናኙበት ወቅት

 የአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ጥያቄ ግን ብዙ ጊዜ አሻሚ ነው ተብሎ ይታሰባል፥ በአንድ በኩል የምያቀርባቸው እድሎች ደስታን ይፈጥራሉ፣ በሌላ በኩል ደግሞ ለምያሳየው ውጤት ስጋት ይፈጥራል። በዚህ ረገድ፣ ሁላችንም፣ በተለያየ ደረጃም ቢሆን፣ ሁለት ስሜቶችን እንለማመዳለን ማለት እንችላለን፡- በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ሊመጣ የምችለውን እድገት በምናስብበት ጊዜ በጣም ደስተኞች እንሆናለን፣ ነገር ግን በተመሳሳይ ጊዜ በአጠቃቀሙ ውስጥ ያለው አደጋዎቹን ስንገነዘብ እንፈራለን።

ደግሞም የሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ መፈጠር የእውነተኛ የግንዛቤ-ኢንዱስትሪ አብዮት እንደሚወክል ልንጠራጠር አንችልም፣ ይህ ደግሞ ውስብስብ በሆነው ዘመን አመጣሽ ለውጦች ውስጥ ተለይቶ የሚታወቅ አዲስ ማህበራዊ ስርዓት ለመፍጠር አስተዋፅ ያደርጋል። ለምሳሌ፣ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ የእውቀት ተደራሽነትን ወደ ዲሞክራሲያዊ አሰራር፣ የሳይንሳዊ ምርምሮችን የላቀ እድገት እና የሰው ልጅ ለማሽኖች አሰልቺ እና አድካሚ ስራ የመስጠት እድልን ይከፍታል። ነገር ግን በዚያው ልክ በአደጉ እና በማደግ ላይ ባሉ ሀገራት ወይም በገዥ እና በተጨቆኑ ማህበራዊ መደቦች መካከል የከፋ ኢፍትሃዊነትን ሊያመጣ ይችላል፣ ይህም "ተጠቅሞ የመጣል ባህል" ከ"ግንኙነት ባህል" ይልቅ የሚመረጥ አደገኛ እድልን ያመጣል።

ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንቸስኮስ ከቡድን 7 አገራት መሪዎች ጋር በተገናኙበት ወቅት

የእነዚህ ውስብስብ ለውጦች ትርጉም ወይም ምንነት ከአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ፈጣን የቴክኖሎጂ እድገት ጋር በግልጽ የተያያዘ ነው።

 አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ በተመሳሳይ ጊዜ አስደሳች እና አስፈሪ መሳሪያ የሚያደርገው እና ​​እስከሚያቀርበው ተግዳሮት ድረስ ያለውን ነጸብራቅ የሚጠይቅ ይህ ኃይለኛ የቴክኖሎጂ ግስጋሴ ነው።

በዚህ ረገድ፣ ምናልባት አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ከምንም በላይ መሳሪያ ወይም ቁስ መሆኑን ከመመዘን ልንጀምር እንችላለን። እናም የሚያመጣው ጥቅም ወይም ጉዳት በአጠቃቀሙ ላይ እንደሚወሰን ሳይገለጽ ይቀራል።

ይህ በእርግጥ ዋናው ጉዳይ ሲሆን ምክንያቱም ከጥንት ጀምሮ በሰው ተዘጋጅቶ በተቀረጸው መሣሪያ ወይም ቁስ ሁሉ ላይ የሚሆነው እንዲህ ነው።

የእኛ የፋሽን ችሎታ በመሣሪያዎች ብዛት እና ውስብስብነት ውስጥ፣ በሕያዋን ፍጥረታት መካከል ወደር በሌለው፣ ስለ ቴክኖ-ሰው ሁኔታ ይናገራል፥ የሰው ልጅ ሁልጊዜ ቀስ በቀስ በምያመርታቸው መሣሪያዎች አማካኝነት ከአካባቢ ጋር ያለውን ግንኙነት ጠብቆ ቆይቷል። የወንዶች፣ የሴቶች እና የስልጣኔ ታሪክ ከነዚህ መሳሪያዎች ታሪክ መለየት አይቻልም። አንዳንዶች በዚህ ጉድለት ምክንያት ቴክኖሎጂን ለመፍጠር የተገደዱ ይመስል በሰው ልጆች ውስጥ እንደዚህ ያለ ጉድለት እንዳለ ለማንበብ ይፈልጋሉ። ጥንቃቄ የተሞላበት እና ተጨባጭ እይታ በእውነቱ ተቃራኒውን ያሳየናል። ከሥነ-ህይወታዊ ማንነታችን ጋር በተያያዘ የ“ውጫዊነት” ሁኔታ ያጋጥመናል፥ ከእኛ ውጭ ወዳለው ነገር የማዘንበል ባሕሪይ ያለን ሰዎች ነን፣ በእርግጥም በውጭ ላለው ነገር እጅግ በጣም ክፍት ነን።  ለሌሎች እና ለእግዚአብሔር ያለን ግልጽነት የሚመነጨው ከዚህ እውነታ ነው፣ ​​እንደ ባህል እና ውበት ላይ ያለን የማሰብ ችሎታ የመፍጠር አቅምም እንዲሁ። በስተመጨረሻ፣ የእኛ የቴክኒክ አቅምም ከዚህ እውነታ የመነጨ ነው። ቴክኖሎጂ እንግዲህ ወደ የወደፊቱ አቅጣጫ የመመልከታችን ምልክት ነው።

ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንቸስኮስ ከቡድን 7 አገራት መሪዎች ጋር በተገናኙበት ወቅት

የመሳሪያዎቻችን አጠቃቀም ግን ሁልጊዜ ወደ መልካም ነገር ብቻ የሚመራ አይደለም። ምንም እንኳን የሰው ልጆች ከራሳቸው በላይ ያለውን ጥሪ እና እውቀትን ለወንድሞቻችን እና ለእህቶቻችን እንዲሁም ለጋራ ቤታችን አገልግሎት የመልካም መሳሪያ እንደሆነ ቢሰማቸውም (2ኛ የቫቲካን ጉባኤ ሰንድ Gaudium et Spes, 16) ይህ ሁልጊዜ የሚከሰት አይደለም። በነፃነት ላይ ካለው ጽንፈኛ ሐስተሳሰብ የተነሳ የሰው ልጅ አልፎ አልፎ የራሱን እና የፕላነቷ ጠላት አድርጎ የመፈጠሩን አላማ አላበላሸውም ነበር። በቴክኖሎጂ መሳሪያዎች ላይ ተመሳሳይ ዕጣ ፈንታ ሊደርስ ይችላል። የሰው ልጆችን የሚያገለግሉበት ትክክለኛ ዓላማ ከተረጋገጠ ብቻ እነዚህ መሣሪያዎች የወንዶችና የሴቶች ልዩ ክብር ብቻ ሳይሆን የተቀበሉትን ትእዛዝም “እንዲያለማና እንዲንከባከብ” (ዘፍ. 2፡15) ለሁሉም ነዋሪዎቿ ፕላኔቷን ለመንከባከብ የተሰጠውን ኃላፊነት ያሳያል። ስለቴክኖሎጂ መናገር ማለት ሰው መሆን ምን ማለት እንደሆነ እና በዚህም የነጻነት እና የኃላፊነት ቦታ ያለን ፍጡራን ያለንበትን የተናጥል ደረጃ መናገር ነው። ይህ ማለት ስለ ሥነ-ምግባር መናገር ማለት ነው።

እንዲያውም አባቶቻችን ጩቤ ለመሥራት የባልጩቱን ድንጋይ ሲስሉ የሚለብሱትን ቆዳ ልብስ ለመሥራትና በተመሳሳይ ጊዜም በሌላ መልኩ እርስ በርስ ለመገዳደል ይጠቀሙባቸው ነበር። በፀሐይ ውስጥ እንደሚታየው በአተሞች ወይም በንጥረ ነገሮች ውህደት የሚመነጨው ሃይል ንፁህ፣ ታዳሽ ሃይልን ለማምረት ወይም ፕላኔታችንን ወደ አመድ ክምር ለመለወጥ እንደ ሌሎች የላቁ ቴክኖሎጂዎችም የራሱን ተመሳሳይ አስተዋፃ ያደርጋል።

ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንቸስኮስ በቡድን ሰባት አገራት ስብሰባ ላይ የሌላ ተናጋሪን ንግግር ስያዳምጡ

አርቲፊሻል ኢንተለጀንስ ግን አሁንም የበለጠ ውስብስብ መሳሪያ ነው። ከመሣሪያ በላቲን ቋንቋ ‘ሱዩ ጄኔሪስ’ (ከራሱ ዓይነት) ጋር እየተገናኘን ነው ማለት እችላለሁ። ቀላል መሳሪያን መጠቀም (እንደ ቢላ) በሚጠቀመው ሰው ቁጥጥር ስር ሲሆን መልካም አጠቃቀሙ የተመረኮዘው በእዚያ ሰው ላይ ብቻ ቢሆንም አርቲፊሻል ኢንተለጀንስ በበኩሉ እራሱን ከተሰጠው ተግባር ጋር ማላመድ ይችላል። እናም በዚህ መንገድ ከተነደፈ የታሰበውን ግብ ለማሳካት ነፃ ምርጫዎችን ማድረግ ይችላል። አንድ ማሽን በአንዳንድ መንገዶች እና በእነዚህ አዳዲስ ዘዴዎች የአልጎሪዝም (ስለተ ቀመር) ምርጫዎችን እንደሚያመጣ ሁልጊዜ መታወስ አለበት። ማሽኑ በጥሩ ሁኔታ በተገለጹ መስፈርቶች ወይም በስታቲስቲክስ ግምቶች ላይ በመመርኮዝ ከብዙ አማራጮች መካከል ቴክኒካዊ ምርጫን ያደርጋል። የሰው ልጅ ግን መምረጥ ብቻ ሳይሆን በልቡም የመወሰን ችሎታ አለው። አንድ ውሳኔ የበለጠ ስልታዊ የምርጫ አካል ብለን የምንጠራው እና ተግባራዊ ግምገማን የሚጠይቅ ነው። አንዳንድ ጊዜ፣ ብዙ ጊዜ በአስቸጋሪው የአስተዳደር ሥራ ውስጥ፣ ለብዙ ሰዎች መዘዝ የሚያስከትል ውሳኔ እንድናደርግ ተጠርተናል። በዚህ ረገድ፣ የሰው ልጅ ነጸብራቅ ሁልጊዜ ስለ ጥበብ፣ የግሪክ ፍልስፍና እና፣ ቢያንስ በከፊል፣ የቅዱሳት መጻሕፍት ጥበብ ይናገራል። ራሳቸውን ችለው እንዴት እንደሚመርጡ የሚያውቁ በሚመስሉ የማሽን አስደናቂ ነገሮች ፊት ለፊት፣ የውሳኔ አሰጣጡ አንዳንድ ጊዜ አስደናቂ እና አንገብጋቢ ጉዳዮች ሲያጋጥሙን እንኳን ምንጊዜም ለሰው ልጅ መተው እንዳለብን ግልጽ መሆን አለብን። ሰዎች በማሽን ምርጫ ላይ እንዲመረኮዙ በማድረግ ስለ ራሳቸው እና ህይወታቸው የመወሰን ችሎታቸውን ከወሰድን ለወደፊት ያለ ተስፋ የሰው ልጅን እናወግዛለን። በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ፕሮግራሞች በተደረጉት ምርጫዎች ላይ ትክክለኛ የሰው ቁጥጥር የሚሆን ቦታን ማረጋገጥ እና መጠበቅ አለብን፣ የሰው ልጅ ክብር እራሱ በእሱ ላይ የተመሰረተ ነው።

በትክክል በዚህ ረገድ ከትጥቅ ግጭት ጋር በተያያዘ እንድፅፍ ይፈቀድልኝ እንደ “ገዳይ ራስ ገዝ መሣሪያዎች” የሚባሉትን መሳሪያዎች ልማት እና አጠቃቀም እንደገና ማጤን እና በመጨረሻም አጠቃቀማቸውን ማገድ ያስፈልጋል ። ይህ የሚጀምረው ውጤታማ እና ተጨባጭ ቁርጠኝነት ከመቼውም ጊዜ የላቀ እና ትክክለኛ የሰው ልጅ ቁጥጥርን ለማስተዋወቅ ነው። የትኛውም ማሽን የሰውን ልጅ ህይወት ለማጥፋት መመረት የለበትም።

በተጨማሪም ፣ ጥሩ አጠቃቀም ፣ ቢያንስ የላቁ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ዓይነቶች ፣ በተዘጋጁበት ጊዜ የመጀመሪያ ዓላማቸውን በገለፁት በተጠቃሚዎችም ሆነ በፕሮግራም አውጪዎች ቁጥጥር ስር እንደማይሆኑ መታከል አለበት። ይህ በጣም እውነት ነው ምክንያቱም በቅርብ ጊዜ ውስጥ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ፕሮግራሞች አፈፃፀማቸውን ለማሻሻል እርስ በርስ በቀጥታ መገናኘት ይችላሉ። እናም ቀደም ባሉት ጊዜያት ቀላል መሳሪያዎችን የሚሠሩ ወንዶች እና ሴቶች ህይወታቸውን በእነሱ ተቀርጾ ካዩ - ቢላ ከቅዝቃዜ እንዲተርፉ አስችሏቸዋል (በጥንት ጊዜ የነበሩ አባቶቻችን ከድንጋይ ባልጩት በተቀረጸ ቢላ ቆዳ በመቆራረጥ ልብስ ይሰሩ ነበር)  ነገር ግን የጦርነት ጥበብን እንዲያዳብሩ ጭምር አስችሏቸዋል - አሁን የሰው ልጅ ውስብስብ መሣሪያዎችን ሠርቷል፣ በእነርሱ የተቀረጸ ሕይወት የበለጠ እንደሚጠብቀው እያየ ይገኛል።  

የሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ መሰረታዊ ዘዴ

የአርቴፊሻል ኢንተለጀንስን ውስብስብነትን አሁን ባጭሩ ለመግለፅ እፈልጋለሁ። በመሠረቱ ሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ ችግርን ለመፍታት የተነደፈ መሳሪያ ነው። በመረጃ ምድቦች ላይ በተካሄደው የ ‘አልጀብራዊ’ስልቶች  አመክንዮአዊ ሰንሰለት በመጠቀም ይሰራል። ትስስሮችን ለማግኘት እነዚህ ይነጻጸራሉ፣ በዚህም ስታትስቲካዊ የመረጃ ቀመር እሴታቸውን ያሻሽላሉ። ይህ የሚከናወነው ለተጨማሪ መረጃ ፍለጋ እና የስሌት ሂደቶቹን በራሱ በማስተካከል ለራስ-ትምህርት ሂደት ምስጋና ይግባውና በእዚሁ መልክ የሚከናወን ነው።

የተወሰኑ ችግሮችን ለመፍታት አርቲፊሻል ኢንተለጀንስ በዚህ መንገድ ተዘጋጅቷል። ሆኖም፣ እሱን ለሚጠቀሙ ሰዎች፣ አጠቃላይ፣ አልፎ ተርፎም አንትሮፖሎጂካል ወይም ስነ-ስብዕአዊ ሂደቶች፣ ከምያቀርቧቸው ልዩ መፍትሄዎች ለመሳል የማይታበል ፈተና አለ።

ለዚህ ጠቃሚ ምሳሌ ዳኞች በእስር ላይ የሚገኙ እስረኞች የቤት ውስጥ እስራትን ለመስጠት እንዲወስኑ ለመርዳት የተነደፉ ፕሮግራሞችን መጠቀም ነው። በዚህ ጉዳይ ላይ፣ አንድ እስረኛ ተመሳሳይ ወንጀል(ዎችን) እንደገና ሊሰራ የሚችልበትን እድል ለመተንበይ ሰው ሰራሽ ዕውቀት ይጠየቃል። ይህን የምያደርገው አስቀድሞ በተወሰኑ ምድቦች (የወንጀል ዓይነት፣ የእስር ቤት ባህሪ፣ የስነ-ልቦና ግምገማ እና ሌሎች) ላይ በመመስረት ነው፣ ስለዚህ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ የእስረኛውን የግል ህይወት (የዘር አመጣጥ፣ የትምህርት ደረጃ፣ የብድር ደረጃ፣ እና ሌሎች) የምያጠና ሲሆን እንዲህ ዓይነቱን ዘዴ መጠቀም - አንዳንድ ጊዜ ስለ ሰው የወደፊት ሁኔታ የመጨረሻውን ቃል ወደ ማሽን መላክን አደጋ ላይ የሚጥል - በሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ ጥቅም ላይ በሚውሉ የእውነት ምድቦች ውስጥ ያሉ ጭፍን ጥላቻዎችን በተዘዋዋሪ ሊያካትት ይችላል።

እንደ አንድ የጎሳ ቡድን አካል መፈረጅ ወይም ቀላል ጥፋት ከዓመታት በፊት መፈጸም (ለምሳሌ የፓርኪንግ ቅጣት አለመክፈል) የቤት ውስጥ እስራትን ለመፍቀድ ወይም ላለመስጠት ውሳኔ ላይ ተጽእኖ ይኖረዋል። እንደ እውነቱ ከሆነ ግን የሰው ልጅ ሂደት ሁልጊዜ እያደገ ነው፣ እናም በተግባራቸው ሊያስደንቀን ይችላል። ይህ ማሽን ግምት ውስጥ ማስገባት የማይችለው ነገር ነው።

አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ (ቻትቦት) ከሰው ልጆች ጋር በቀጥታ የመገናኘት አቅም ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ በመምጣቱ ከላይ ከጠቀስኳቸው ጋር ተመሳሳይ የሆኑ የመተግበሪያ ሶፍትዌሮች ጥቅም ላይ እንደሚውሉ ልብ ሊባል ይገባል ። ውይይቶች እና ከእነሱ ጋር የቅርብ ግንኙነት መመስረት እነዚህ የአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ መርሃ ግብሮች የሚዘጋጁት ግላዊ በሆነ መንገድ ለሰው ልጅ አካላዊ እና ስነ ልቦናዊ ፍላጎቶች ምላሽ ለመስጠት መማርን ለመማር ስለሆነ እነዚህ መስተጋብሮች ብዙውን ጊዜ አስደሳች እና አረጋጋጭ ሊሆኑ ይችላሉ።

አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ሌላ ሰው እንዳልሆነ እና አጠቃላይ መርሆዎችን ማቅረብ እንደማይችል መርሳት ተደጋጋሚ እና ከባድ ስህተት ነው። ይህ ስህተት የሚመነጨው አንድም የተረጋጋ ጓደኝነትን ለማግኘት የሰው ልጅ ካለው ጥልቅ ፍላጎት ወይም ከንቃተ ህሊናዊ አስተሳሰብ ማለትም በማስላት ዘዴ የተገኙ ምልከታዎች የማያጠያይቅ እርግጠኝነት እና የማያጠያይቅ ዓለም አቀፋዊነት ባህሪያት ናቸው ከሚል ግምት ነው።

ይህ ግምት ግን እጅግ በጣም የራቀ ነው፥ ምክንያቱም በራሱ የስሌት ውስንነት ላይ በመመርመር ሊታይ ይችላል። አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ በአመክንዮአዊ ቅደም ተከተል የሚከናወኑ የአልጀብራ ስራዎችን ይጠቀማል (ለምሳሌ የ X ዋጋ ከ Y በላይ ከሆነ Xን በ Y ማባዛት፥ አለበለዚያ Xን  ለY መከፋፈል)። ይህ የሂሳብ ዘዴ - "አልጎሪዝም" ወይም ስልተ ቀመር ተብሎ የሚጠራው - ተጨባጭም ሆነ ገለልተኛ አይደለም። ከዚህም በላይ፣ በአልጀብራ ላይ የተመሰረተ ስለሆነ፣ መደበኛ የሆኑትን እውነታዎች በቁጥር ብቻ ነው መመርመር የሚችለው።

እንዲሁም በጣም ውስብስብ ችግሮችን ለመፍታት የተነደፉ ስልተ ቀመሮች በጣም የተራቀቁ በመሆናቸው የእዚህ ስለተ ቀመር ፈልሳፊዎች ‘ፕሮግራመሮች’ ራሳቸው እንዴት ውጤታቸው ላይ እንደሚደርሱ በትክክል ለመረዳት አስቸጋሪ እንደሆነ መዘንጋት የለበትም። ይህ የረቀቀ ዝንባሌ በከፍተኛ ሁኔታ ሊፋጠን የሚችለው ‘ኳንተም’ ኮምፒውተሮች ሲገቡ በሁለትዮሽ ዑደቶች (ሴሚኮንዳክተሮች ወይም ማይክሮ ቺፕስ) ሳይሆን በጣም ውስብስብ በሆነው የኳንተም ፊዚክስ ህጎች መሠረት ነው። በእርግጥም ከጊዜ ወደ ጊዜ ከፍተኛ አፈጻጸም ያላቸውን ማይክሮ ቺፖችን ማስተዋወቅ ቀደም ሲል በዚህ ረገድ የታጠቁት እነዚያ ጥቂት አገሮች አርቴፊሻል ኢንተለጀንስን በብዛት ለመጠቀማቸው አንዱ ምክንያት ሆኗል።

የተራቀቁም ይሁኑ የአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ፕሮግራሞች የሚሰጡት መልሶች ጥራት የሚወሰነው በሚጠቀሙት መረጃ እና አወቃቀራቸው ላይ የተመሰረተ ነው።

በመጨረሻም የ‘ጄነሬቲቭ’ አርቲፊሻል ኢንተለጀንስ (Generative AI ለሰው ውይይት በተፈጥሮ ምላሽ መስጠት እና ለደንበኞች አገልግሎት እና የደንበኛ የስራ ፍሰቶችን ለግል ማበጀት እንደ መሳሪያ ሆኖ ሊያገለግል ይችላል። ለምሳሌ፣ ለደንበኞች የመጀመሪያ ግንኙነት መፍታት የበለጠ በትክክል ምላሽ የሚሰጡ በ AI የሚንቀሳቀሱ ቻትቦቶችን፣ የድምጽ ቦቶችን እና ምናባዊ ረዳቶችን መጠቀም ይችላሉ) እየተባለ የሚጠራው አሰራር ውስብስብነት በግልፅ የወጣበትን የመጨረሻውን ቦታ ልጠቁም። ዛሬ እራሳችን ለመማር እና በብዙ መስኮች እራስን ለማስተማር የሚያስችሉ አስደናቂ እውቀትን ለማግኘት የሚረዱ መሳሪያዎች መኖራቸውን ማንም አይጠራጠርም። አብዛኞቻችን በማንኛውም ጭብጥ ወይም ርዕሰ ጉዳይ ላይ ጽሑፍ ለመጻፍ ወይም ምስል ለመሥራት በቀላሉ በሚገኙ የመስመር ላይ መተግበሪያዎች ተደንቀናል። ተማሪዎች በተለይ በዚህ ይሳባሉ ነገር ግን ወረቀቶች ማዘጋጀት ሲኖርባቸው ባልተመጣጠነ ሁኔታ ይጠቀሙበታል።

ተማሪዎች ከመምህራኖቻቸው ይልቅ ሰው ሰራሽ ዕውቀትን በመጠቀም ብዙ ጊዜ በተሻለ ሁኔታ ተዘጋጅተው እና በደንብ እውቀት ሸምተው ይገኛሉ። ሆኖም ግን በጥብቅ አነጋገር አመንጪ ሰው ሰራሽ አእምሮ ተብሎ የሚጠራው በእውነቱ "የማያመንጭ" መሆኑን ይዘነጋሉ። በምትኩ፣ ትልቅ መረጃን ለመረጃ ፈልጎት በሚፈለገው ዘይቤ ያስቀምጣል። አዳዲስ ትንታኔዎችን ወይም ጽንሰ-ሐሳቦችን አያዳብርም፣ ነገር ግን ያገኙትን ይደጋግማሉ፣ ማራኪ መልክ ይሰጧቸዋል። ከዚያም ተደጋጋሚ ሀሳብ ወይም መላምት ባገኘ ቁጥር ህጋዊ እና ትክክለኛ እንደሆነ ይቆጥሯቸዋል። “አመንጭ” ከመሆን ይልቅ፣ አሁን ያለውን ይዘት እንደገና በማስተካከል፣ ለማጠናከር ይረዳል፣ ብዙ ጊዜ ስህተቶችን ወይም ቅድመ-ግምቶችን መያዛቸውን ሳያጣሩ “ማጠናከሪያ” የሚሰጡ መተግበሪያዎች አሏቸው።

በዚህ መንገድ፣ የውሸት ዜናን ህጋዊ የማድረግ እና የበላይ የሆነውን የባህል ጥቅም የማጠናከር አደጋን ብቻ ሳይሆን፣ ባጭሩ፣ የትምህርት ሂደቱን እራሱ ያዳክማል። ትምህርት ለተማሪዎቹ ትክክለኛ ነጸብራቅ እድል ሊሰጥ ይገባል፣ ነገር ግን ወደ ተደጋጋሚ አስተሳሰብ የመቀነስ አደጋን ይፈጥራል።

የጋራ የስነምግባር ሐሳብ መሰረት በማድረግ የሰውን ልጅ ክብር ወደ ማዕከሉ መመለስ

የበለጠ አጠቃላይ ምልከታ አሁን ወደ ተናገርነው ነገር መጨመር አለበት። አሁን ያለንበት የቴክኖሎጂ ፈጠራ ወቅት በተለየ እና ታይቶ በማይታወቅ ማህበራዊ ሁኔታ የታጀበ ሲሆን በማህበራዊ ህይወት ላይ በዋና ዋና ጉዳዮች ላይ መስማማት አስቸጋሪ እየሆነ መጥቷል። በተወሰነ የባህል ቀጣይነት በሚታወቁ ማህበረሰቦች ውስጥ እንኳን፣ ብዙ ጊዜ የሞቁ ክርክሮች እና ውይይቶች ይነሳሉ፣ ይህም መልካም እና ፍትሃዊ የሆኑትን ነገሮች ለመፈለግ ያነጣጠሩ የጋራ ሐሳቦችን እና ፖለቲካዊ መፍትሄዎችን ለማምጣት አስቸጋሪ ያደርገዋል። ስለዚህ በሰው ልጅ ቤተሰብ ውስጥ ከሚገኙት ህጋዊ አመለካከቶች ውስብስብነት ባሻገር፣ ከላይ የተገለጹትን ማኅበራዊ ሁኔታዎች ማለትም መጥፋት ወይም ቢያንስ ግርዶሽ፣ የነገር ስሜትን የሚገልጽ የሚመስል አንድ ነገር ብቅ አለ። የሰው ልጅ እና የሰው ልጅ ክብር ፅንሰ-ሀሳብ አስፈላጊነት ላይ ግልጽ የሆነ ማሽቆልቆል ይታያል። በእርግጥ፣ ከምዕራቡ ዓለም መሠረታዊ ፅንሰ-ሀሳቦች አንዱ የሆነውን የሰውን ልጅ እሴት እና ጥልቅ ትርጉም እያጣን ይመስላል። ስለዚህ የሰው ሰራሽ አብርኾት መርሃ ግብሮች የሰውን ልጅ እና ተግባራቸውን በሚመረምሩበት በዚህ ወቅት በእነዚህ ስርዓቶች አፈፃፀም እና ልማት ውስጥ በጣም አደገኛ የሆነው የሰውን ልጅ ዋጋ እና ክብር የመረዳት ሥነ-ምግባር ትክክል ነው። በእርግጥ የትኛውም ፈጠራ ገለልተኛ እንዳልሆነ ማስታወስ አለብን። ቴክኖሎጂ ለዓላማ የተወለደ ሲሆን በሰብአዊው ማህበረሰብ ላይ በሚያመጣው ተጽእኖ ሁልጊዜ በማህበራዊ ግንኙነቶች ውስጥ የሥርዓት ዓይነት እና የኃይል አደረጃጀትን ይወክላል፣ ስለዚህም አንዳንድ ሰዎች የተወሰኑ ድርጊቶችን እንዲፈጽሙ እና ሌሎች የተለያዩ ድርጊቶችን እንዳይፈጽሙ ይከላከላል። ይብዛም ይነስም ግልጽ በሆነ መንገድ፣ ይህ የቴክኖሎጂ ኃይል መለኪያ ሁልጊዜ የፈለሰፉትን እና ያዳበሩትን የዓለም እይታ ያካትታል።

ይህ በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ፕሮግራሞች ላይም ይሠራል። ጥሩውን እና የሚሻለውን የመጪውን ጊዜ ለመገንባት መሳሪያ እንዲሆኑ ሁልጊዜም የእያንዳንዱ ሰው ጥቅም ላይ ያነጣጠሩ መሆን አለባቸው። ሥነ ምግባራዊ "ተመስጦ" ሊኖራቸው ይገባል።

ከዚህም በላይ የሥነ-ምግባር ውሳኔ የአንድን ድርጊት ውጤት ብቻ ሳይሆን በችግሩ ውስጥ ያሉትን እሴቶች እና ከእነዚያ እሴቶች የተገኙትን ግዴታዎች ግምት ውስጥ ያስገባ ነው። ለዚህም ነው እ.አ.አ የ2020 ዓ.ም የሮማዊያን ሮም ጥሪ ለ AI ስነ-ምግባር እና ለዚያ ዓይነት የስነ-ምግባር ስልተ ቀመሮች እና አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ፕሮግራሞችን “አልጎር-ኤቲክስ” እያልኩ የተናገርኩት። በብዝሃነት እና ዓለምአቀፋዊ አውድ ውስጥ፣ በእሴቶች ሚዛን ውስጥ የተለያዩ ስሜቶችን እና በርካታ ተዋረዶችን በምናይበት፣ የእሴት ተዋረድን ማግኘት አስቸጋሪ ሊመስል ይችላል። ሆኖም፣ በሥነ ምግባራዊ ትንተና፣ ሌሎች የመሳሪያ ዓይነቶችንም መጠቀም እንችላለን፡ አንድ ነጠላ የአለምአቀፋዊ እሴቶችን ስብስብ ለመወሰን ከታገልን፣ ነገር ግን እንዴት መኖር እንዳለብን የሚያጋጥሙ ችግሮችን ወይም ግጭቶችን ለመፍታት እና ሰላምን ለማረጋገጥ የጋራ መርሆችን ማግኘት እንዴት እንችላለን?

 የሮም ጥሪ የተወለደበት ምክንያት ይህ ነው፡- “አልጎር-ሥነ ምግባር” ከሚለው ቃል ጋር፣ ተከታታይ መርሆች ወደ ዓለም አቀፋዊ እና ብዝሃነት መድረክ ተሰባስበው ቁልፍ ከሆኑ ባህሎች፣ ሃይማኖቶች፣ ዓለም አቀፍ ድርጅቶች እና ዋና ዋና ኮርፖሬሽኖች ድጋፍ ማግኘት የሚችሉ ናቸው።

የሚፈለገው ፖለቲካ

ስለዚህ ሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ የዓለም አተያያችንን በቁጥር በሚገለጹ እውነታዎች ላይ ሊገድበው እና አስቀድሞ በተወሰነ ምድቦች ውስጥ ተጽኖ ሊያደርግ ይችላል ፣ ይህም የሌሎች የእውነት ዓይነቶችን አስተዋፅዖን ሳያካትት እና አንድ ወጥ የሆነ አንትሮፖሎጂያዊ ወይም ስነ-ሰብዕአዊ ፣ ማህበራዊ-እና በመሠረታዊ ንድፉ ውስጥ ያለውን ኢኮኖሚያዊ እና ባህላዊ ሞዴሎች ተጨባጭ አደጋ መደበቅ አንችልም። በአርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ውስጥ የተካተተው የቴክኖሎጂ ዘይቤ ለአደጋ ያጋልጣል፣ እንግዲያውስ፣ እጅግ በጣም አደገኛ ምሳሌ ወደ መሆን አደጋ ያጋልጣል፣ ይህም ቀደም ሲል “የቴክኖክራሲያዊ ፓራዳይም” (የምሁራዊ ባለስልጣን አርአያ) ብዬ ለይቼዋለሁ። እንደ አርቴፊሻል ኢንተለጀንስ ያህል ኃይለኛ እና አስፈላጊ የሆነ መሳሪያ ይህን መሰሉን ምሳሌ እንዲያጠናክር ልንፈቅድለት አንችልም፤ ይልቁንም ሰው ሰራሽ ኢንተለጀንስ ወይም አብርኾት እንዳይስፋፋ ገደብ ማበጀት አለብን።

የፖለቲካ እርምጃ በአስቸኳይ የሚያስፈልገው እዚህ ላይ ነው። በጣሊያነኛ ቋንቋ ‘ፍራቴሊ ቱቲ’ (ሁላችንም ወንድማማቾች ነን) በተሰኘው ጳጳሳዊ መልእክት “በአሁኑ ጊዜ ለብዙ ሰዎች ፖለቲካ አስጸያፊ ቃል ነው፣ ብዙ ጊዜ በአንዳንድ ፖለቲከኞች ስህተት፣ ሙስና እና ብቃት ማነስ ምክንያት የሚፈጠር ክፉ ነገር እንደሆነ ያስታውሰናል። ፖለቲካውን ለማጣጣል፣ በኢኮኖሚ ለመተካት ወይም ወደ አንድ ወይም ሌላ ርዕዮተ ዓለም ለማጣመም ሙከራዎች አሉ። ግን አለማችን ያለ ፖለቲካ መስራት ትችላለች ወይ? ጤናማ የፖለቲካ ሕይወት ከሌለ ወደ ሁለንተናዊ ወንድማማችነት እና ማህበራዊ ሰላም ውጤታማ የእድገት ሂደት ሊኖር ይችላልን? ” የሚል ጽሑፍ አስፍሬ ነበር።

ለእነዚህ ጥያቄዎች የእኛ መልስ፡- አይሆንም! ፖለቲካ አስፈላጊ ነው! በዚህ ቅጽበት መድገም እፈልጋለሁ “በቅርቡ ፍላጎት ላይ ያተኮሩ ብዙ ጥቃቅን የፖለቲካ ዓይነቶች ፊት ለፊት [...] “እውነተኛ የመንግሥት አሠራር የሚገለጠው በአስቸጋሪ ጊዜ ውስጥ ከፍተኛ መርሆችን ስንጠብቅ እና የረጅም ጊዜ ጥሩ የሆነ የጋራ ነገር ስናስብ ነው። የፖለቲካ ሃይሎች ይህንን ኃላፊነት በሀገር ግንባታ ስራ ውስጥ ለመሸከም ቀላል አይሆንላቸውም” በላቲን ቋንቋ ‘Laudato Si' (ውዳሴ ለአንተ ይሁን) አንቀጽ 178)፣ አሁን እና ወደፊት ለሰው ልጅ ቤተሰብ የሚሆን የጋራ ፕሮጀክት ከመፍጠር ጋር የተያያዘ ነው።

የተከበራችሁ ክቡራትና ክቡራን!

በሰው ልጅ ላይ የሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ በሚያሳድረው ተጽዕኖ ላይ ያለኝ አስተሳሰብ የወደፊት ሕይወታችንን በተስፋ እና በመተማመን እንድንመለከት “ጤናማ ፖለቲካ” አስፈላጊ መሆኑን እንድናጤን ያደርገናል። ቀደም ብዬ ጽፌ ነበር “ዓለም አቀፋዊው ማህበረሰብ በከፍተኛ የመዋቅር ጉድለቶች እየተሰቃየ ነው፣ በቁርጥራጭ መፍትሄዎች ወይም ፈጣን መፍትሄዎች ሊፈቱ አይችሉም። መሠረታዊ ማሻሻያዎችን በማድረግና ከፍተኛ ታድሶ  በማድረግ ብዙ መለወጥ አለበት። ይህንን ሂደት የመቆጣጠር አቅም ያለው ጤናማ ፖለቲካ ብቻ ነው፣ በጣም የተለያዩ ዘርፎችን እና ክህሎቶችን ያካትታል። የፖለቲካ፣ የማህበራዊ፣ የባህል እና ታዋቂ ፕሮግራም ዋና አካል የሆነ ኢኮኖሚ፣ የሰው ልጅን የፈጠራ ችሎታ እና የእድገት እሳቤዎችን ማፈን ሳይሆን፣ ይልቁንም ያንን ሃይል በአዲስ መንገድ ለመምራት የሚያስችሉ መዋቅራዊ መንገዶችን ሊከፍት ይችላል”  (Laudato Si'፣ አንቀጽ 191)።

በሰው ሰራሽ የማሰብ ችሎታ ያለው ሁኔታ ይህ ነው። በአግባቡ መጠቀም የሁሉም ሰው ፈንታ ነው ነገር ግን ለእንደዚህ ዓይነቱ መልካም አጠቃቀም ምቹ እና ፍሬያማ እንዲሆን ሁኔታዎችን መፍጠር በፖለቲካ ተቋማት ላይ የተጣለ ኃላፊነት ነው።

አመሰግናለሁ