Քրիստոնեաների միութիւնը խթանող Վերատեսչութիւնը:

Ալեսսանտրօ Տէ Քարոլիս – Վատիկան

Կոչուած լինել զարգացնելու վստահութեան փոխյարաբերութիւններ: Խօսքը այն յարաբերութիւնների մասին չէ, որոնք կարելի է սովորել գրքերից, այլ՝ աստուածաբանական եւ լեզուաբանական գիտելիքների հետ մէկտեղ, սա մէկն է այն հիմնական առանձնայատկութիւններից, որ պահանջւում է բոլոր նրանցից, ովքեր աշխատում են այս առաքելութիւնը ստանձնած Վատիկանի Վերատեսչութեան համամիութենական բնագաւառում:

Ազգութեամբ զուիցերացի Կարդինալ Քուրտ Քոխը, ով 2010 թուականից ի վեր ղեկավարում է Քրիստոնեաների միութեան քահանայապետական վերատեսչութիւնը (թէեւ նոյն Վերատեսչութեան անդամ էր հանդիսանում 2002 թուականից)՝ շատ լաւ գիտի այն հաստատութեան աշխատանքային ոճը, որը, ինչպէս Սուրբ Յովհաննէս-Պօղոս Բ. Պապն էր ասում. «շնչում է Արեւելքի եւ Արեւմուտքի Եկեղեցիների «երկու թոքերով»»: Աշխատանքային մի խումբ, որը բազմամարդ չէ եւ, որի առաքելութեան պիւտճէն՝ համաձայն Սուրբ Աթոռի 2021 թուականի պաշտօնական վիճակագրութեան, մաս է կազմում Վատիկանի երեք տասնեակից աւել այլ վերատեսչութիւնների եւ հաստատութիւնների համար յատկացուած 21 միլիոնի:

Իրաւամբ, այս Վերատեսչութիւնը Վատիկանի Բ. Ժողովի ամենանշանակալի արդիւնքներից մէկն է: Ըստ Սուրբ Յովհաննէս ԻԳ. Քահանայապետի գաղափարի՝ Ժողովի հիմնական նպատակներից մէկը քրիստոնեաների միասնութեան վերահաստատումն էր, այդ իսկ պատճառով ստեղծուեց յատուկ Քարտուղարութիւն: Սակայն, ճիշտ է նաեւ այն, որ Վերատեսչութիւնը, շատ առումներով, Քարտուղարութեան աշխատանքի արդիւնքն է՝ յանուն ժամանակաշրջանի միասնականութեան:

Քարտուղարութիւնը վճռորոշ դերակատարութիւն է ունեցել Վերատեսչութեան որոշ կարեւոր փաստաթղթերի հիմնական դրոյթների մշակման գործում: Այդ փաստաթղթերից են՝ «Dei Verbum» Աստուածային Յայտնութեան Սահմանադրութիւնը, «Unitatis Redintegratio» եւ «Nostra Aetate» Որոշումները, ինչպէս նաեւ կրօնի ազատութեան վերաբերեալ «Dignitatis Humanae» Հռչակագիրը: Վաթսուն տարիներ անց, Վատիկանի Բ. Ժողովի տեսութիւնը, մասնաւորապէս՝ «Lumen Gentium» Դաւանաբանական Սահմանադրութիւնը եւ «Unitatis Redintegratio» Որոշումը շարունակում են մնալ Վերատեսչութեան գործունէութեան ներշնչանքի աղբիւրը եւ ուղեցոյցը:

«Ut unum sint»-ը միակ շրջաբերական նամակն է՝ նուիրուած քրիստոնեաների միութեանը, որը հաստատեց Վատիկանի Բ. Ժողովի համամիութենական ընդհանուր ներըմբռնումը, որ հաւաստիքն է այն բանի, թէ միասնութեան ուղին Եկեղեցու միակ եւ անդարձելի ճանապարհն է: Այն մասնաւորապէս հաստատեց ողորմածութեան եւ ճշմարտութեան կրկնակի երկխօսութիւնը, որը ձեռնարկուեց անմիջապէս Ժողովից յետոյ՝ քրիստոնէական տարբեր միաբանութիւնների հետ, միեւնոյն ժամանակ ընդգծելով հոգեւոր համամիութենականութեան կարեւորութիւնը՝ որպէս միասնութեանն ուղղուած շարժման ոգի:

Շրջաբերական նամակի «Quanta est nobis via» վերտառութեամբ վերջին գլխում քննարկւում է այն ուղին, որին անհրաժեշտ է հետեւել: Ակնյայտ է, որ միասնութիւնը Հոգու շնորհն է: Շնորհ, որը մեզ տրւում է, երբ քայլում ենք միասնաբար, ինչպէս որ յաճախ կրկնում է Սրբազան Քահանայապետ Ֆրանչիսկոսը: Այս շնորհը ստանալու համար անհրաժեշտ է ոչ միայն խնդրել, որ այն տրուի մեզ, այլեւ՝ պատրաստ լինել՝ աղօթելով Տիրոջը, որպէսզի աւելացնի միասնականութեան մէջ ապրելու մեր ցանկութիւնը, այնպէս, ինչպէս Ինքն է կամենում:

Համաշխարհային այս առաքելութեան իրականացման համար՝ Վերատեսչութիւնն ունի 24 անձանցից բաղկացած մի փոքրիկ խումբ՝ ծագումով 13 տարբեր երկրներից, որոնցից եօթը փորձառու գործակալներ են, ովքեր պատասխանատու են տարբեր գրասենեակների համար: Այս աշխատանքի համար անհրաժեշտ է համապատասխանել նուազագոյնը երեք հիմնական պահանջների՝ աստուածաբանական մասնագիտական գիտելիքներ, լեզուաբանական գիտելիքներ եւ վստահութեան փոխյարաբերութիւններ զարգացնելու ունակութիւն, քանի որ բարեկամութիւնը եւ եղբայրսիրութիւնը համամիութենականութեան կարեւոր տարրերից են:

Սակայն ամէն ինչից առաւել, այս ծառայութիւնը պահանջում է ձգտում դէպի միասնութիւն եւ սէր դէպի Եկեղեցի: Միասնութեան այս ձգտումը մղում է մեզ շարունակական ուսումնասիրութիւնների, թոյլ է տալիս սովորել ժամանակի հետ համընթաց, փնտռել նոր հնարաւոր ուղիներ, ինչպէս նաեւ համբերատարութիւն ցուցաբերել, քանզի ժամանակները մերը չեն, այլ՝ պատկանում են Սուրբ Հոգուն: Քահանայապետական այս Վերատեսչութեան աշխատանքներում ներգրաւուած են նաեւ նրա անդամները եւ խորհրդականները, ինչպէս նաեւ փորձագէտները, տղամարդիկ եւ կանայք, հոգեւորականներ, կրօնաւորներ եւ աշխարհականներ, ովքեր մասնակցում են աստուածաբանական բազմաթիւ երկխօսութիւնների եւ այլ նախաձեռնութիւնների, որոնք անցկացւում են քրիստոնէական գրեթէ բոլոր դաւանաբանական ուղղութիւնների հետ:

Կարդինալ Քոխը Ֆրանչիսկոս Պապին հետ

Յանուն քրիստոնեաների միութեան աղօթքի շաբաթը, անշուշտ, շատ նշանակալից մի ընթացք է՝ ո՛չ միայն Վերատեսչութեան համար, այլեւ՝ բոլոր քրիստոնեաների: Այնուամենայնիւ, սա միակ առիթը չէ միասնութեան համար աղօթելու: Իրականում, Սուրբ Պատարագի ընթացքում, մենք միշտ Տիրոջից «միասնութիւն եւ խաղաղութիւն» ենք հայցում Եկեղեցու համար: Բացի այդ, հոգեւոր համամիութենականութիւնը միայն յանուն միութեան աղօթքը չէ, այլ նաեւ «հոգեւոր դարձը եւ կեանքի սրբութիւնը», ինչպէս ասւում է Վատիկանի Բ. Ժողովում:

Ի յաւելումն այս ամէնի՝ գոյութիւն ունեն հոգեւոր համամիութենականութեան երեք կարեւոր այլ ասպեկտներ եւս. Սուրբ Գրերի ընդհանրական ընթերցումը աղօթքի մէջ, պատմական յիշողութեան մաքրագործումը եւ սրբերի՝ յատկապէս մարտիրոսների համամիութենականութիւնը: Համամիութենական շարժման արդիւնաւէտ գործունէութիւնը կախում ունի այս բոլոր հոգեւոր արմատներից՝ ինչպէս տեղական, այնպէս էլ համաշխարհային հարթակում:

Նոյնիսկ եթէ համամիութենականութեան շարժումը միակն է, այնուամենայնիւ, տարբեր երկխօսութիւններում արծարծուող հարցերը տարբեր են: Եթէ օրթոտոքս եւ արեւելեան Եկեղեցիների հետ մենք կիսում ենք միեւնոյն առաքելական աւանդոյթները եւ ունենք նոյն եկեղեցական կառուցուածքը եւ խորհուրդները, ապա, արեւմտեան եկեղեցական համայնքների հետ իրավիճակները շատ բազմազան են եւ պէտք է առերեսուել միութեանն ուղղուած համընդհանուր փոխըմբռնման բացակայութեան հետ:

Այսուհանդերձ, վերջին 60 տարիների ընթացքում քրիստոնեաների միջեւ երկխօսութիւնը պատմութեան մէջ աւելի մեծ առաջընթաց է գրանցել քան երբեւէ: Օրինակ, օրթոտոքս արեւելեան Եկեղեցիների հետ ընդունած քրիստոսաբանական հռչակագրերը, որոնք վերջ դրեցին 1500 տարուայ հակասութիւններին, կամ, արդարացման տեսութեան վերաբերեալ համատեղ յայտարարագիրը, որը լուծում տուեց 16-րդ դարի Բարեփոխման հիմքում ընկած հիմնական խնդիրներին: Մասնաւորապէս՝ այն փաստը, որ քրիստոնեաները այլեւս միմեանց ընդունում են ոչ որպէս թշնամիներ, այլ՝ որպէս եղբայրներ եւ քոյրեր ի Քրիստոս:

2020 թուականի տարեվերջին հրատարակուած «Եպիսկոպոսը եւ քրիստոնեաների միութիւնը» վերտառութեամբ համամիութենական Vademecum-ը համապատասխանում է քահանայապետական Վերատեսչութեան առաջին առաքելութեանը, այն է՝ խթանել համամիութենականութիւնը Կաթողիկէ Եկեղեցու ներսում, որտեղ եպիսկոպոսը առաջին պատասխանատու անձն է՝ իր թեմի մէջ քրիստոնեաների միութեան խթանման գործում: Փաստաթուղթը դրական արձագանգ գտաւ ինչպէս Կաթողիկէ Եկեղեցու ներսում, որտեղ բազմաթիւ Եպիսկոպոսական խորհուրդների կողմից իրականացւում են փաստաթղթի տարբեր տեղական հրատարակութիւններ, այնպէս էլ միւս Եկեղեցիների եւ եկեղեցական համայնքների ներսում, որոնք շատ դրական մօտեցում ցուցաբերեցին այս նախաձեռնութեանը:

1974 թուականին՝ Պօղոս Զ. Քահանայապետի նախաձեռնութեամբ Վերատեսչութեան ներսում ստեղծուած «ad hoc» յանձնախումբը ապացուցել է իր կարեւորութիւնը՝ հաշուի առնելով Քրիստոնէութեան եւ Հրէականութեան միջեւ յատուկ «ներքին» յարաբերութիւնները, ինչպէս որ ասում էր Յովհաննէս-Պօղոս Բ. Պապը: Յանձնախմբի կողմից չորս կարեւոր փաստաթղթեր են հրապարակուել, որոնցից իւրաքանչիւրը նպաստել է կաթողիկէների իրազեկմանը՝ իրենց «աւագ եղբայրների» հետ փոխյարաբերութիւնների վերաբերեալ:

«Ինչո՞ւ են անբեկանելի Աստծոյ շնորհները եւ Նրա կողմից կանչուած լինելը» խորագրով վերջին փաստաթուղթը խորհրդածութիւն է կաթողիկէների եւ հրեաների միջեւ փոխյարաբերութիւնների աստուածաբանական հարցերի քննութեան վերաբերեալ՝ հրատարակուած «Nostra ætate»-ի 50-րդ տարեդարձի առթիւ: Այս փաստաթուղթը թոյլ տուեց ընդլայնել եւ խորացնել հրեայ-կաթողիկէ երկխօսութեան աստուածաբանական կողմը, ինչը մասնաւորապէս անհրաժեշտ է, քանի որ մեր յարաբերութիւնները, նախ եւ առաջ, ունեն կրօնական հիմք:

Թարգմանեց՝ Հրանուշ Սարգսեանը