Շրջափակման պատճառով Արցախի տնտեսութեան հասած է 190 միլիոն տոլարի վնաս. 9800 անձեր անգործ մնացած են
Արցախի Հանրապետութեան Մարդու իրաւունքներու պաշտպանը 21 Մարտին հրապարակեց եռալեզու արտահերթ զեկոյց մը` Ատրպէյճանի կողմէ Արցախը 100 օրերէ ի վեր շրջափակուած պահուելուն պատճառով, մարդու անհատական եւ հաւաքական իրաւունքներու խախտումներուն մասին:
Զեկոյցին մէջ համապարփակ եւ մանրամասն կերպով 100 կէտերու միջոցով կը ներկայացուին 7 անհատական իրաւունքներու, 5 խոցելի խումբերու եւ 4 հաւաքական իրաւունքներու խախտումներու վերաբերեալ տուեալներ, որոնք կ՛արտացոլացնեն մարդկային խորացող ճգնաժամը եւ Արցախի ժողովուրդին դէմ կատարուող Ատրպէյճանի ցեղասպանական քաղաքականութիւնը: Փաստաթուղթին մէջ ներկայացուած են նաեւ 24 լուսանկարներ եւ 27 մարդոց պատմութիւններ՝ շրջափակման վերաբերեալ, իսկ աւարտին կան 46 օգտակար փաստաթուղթեր 2016էն ի վեր Ատրպէյճան-Արցախ հակամարտութեան եւ այդ պարունակին մէջ Արցախի ժողովուրդի իրաւունքներու խախտումներուն մասին:
Ստորեւ կը ներկայացնենք զեկոյցին մէջ տեղ գտած քանի մը հիմնական տուեալներ՝ 100օրեայ շրջափակման պատճառով մարդու իրաւունքներու խախտումներու վերաբերեալ.
«- Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղով (Լաչինի միջանցքով) մարդկանց երկկողմանի տեղաշարժի դէպքերը նուազել են շուրջ 178 անգամով (245,000ի փոխարէն` 1376 մուտք եւ ելք).
«- Ճանապարհով գրեթէ 43 անգամ աւելի քիչ մեքենայի շարժ է արձանագրուել, քան պէտք է լինէր առանց շրջափակման (92,000ի փոխարէն` 2154 մեքենայի մուտք եւ ելք, այն էլ` միայն Կարմիր Խաչի եւ ՌԴ խաղաղապահների կողմից).
«- Շուրջ 11 անգամ աւելի քիչ կենսական նշանակութեան բեռ է ներկրուել, քան իրականում պէտք է լինէր (40,000 տոննայի փոխարէն` 3707 տոննա).
«- Շրջափակման հետեւանքով իրենց տներ չեն կարողացել վերադառնալ ընդհանուր առմամբ շուրջ 3900 անձինք, ներառեալ` 570 երեխայ.
«- Պլանային (ծրագրուած) վիրահատութիւնների դադարեցման պատճառով մօտ 900 քաղաքացի զրկուել է վիրահատուելու միջոցով առողջական խնդիրների լուծման հնարաւորութիւնից.
«- Ադրբեջանը հանրագումարային 34 օր շարունակ լրիւութեամբ կամ մասնակիօրէն ընդհատել է Հայաստանից Արցախ գազամատակարարումը.
«- Արդէն 71 օր շարունակ լրիւութեամբ խաթարուած է Հայաստանից Արցախ ելեկտրամատակարարումը, ինչը յանգեցրել է վեցժամեայ հովհարային եւ վթարային անջատումների.
«- Փաստացի աշխատանքը եւ եկամտի աղբիւրը կորցրել է նախնական հաշուարկներով շուրջ 9800 մարդ (ներառեալ`աշխատատեղի պահպանման դէպքերը), որը մասնաւոր հատուածում աշխատողների 50 տոկոսից աւելին է.
«- Գազամատակարարման ու ելեկտրամատակարարման խափանումները յանգեցրել են չնախատեսուած անտառահատումների` լրացուցիչ շուրջ 6200 ծառի հատում, դա էլ իր հերթին լրացուցիչ երկարաժամկէտ խնդիրներ է ստեղծելու առողջ շրջակայ միջավայրի ապահովման հարցում.
«- Երկրի տնտեսութեանը հասցուել է շուրջ 190 մլն. ԱՄՆ դոլարի վնաս` յանգեցնելով շուրջ 21 տոկոսի չափով ՀՆԱի կանխատեսուած տարեկան ցուցանիշի (903 մլն. դոլար) չապահովմանը.
«- Դադարել են 32.6 կիլոմետր ճանապարհի, տասնեակ կիլոմետր ջրագծի, հազարաւոր հեկտար հողատարածքների ոռոգման համակարգերի, 3717 բնակարանների, աւելի քան 40 սոցիալական (ընկերային) եւ արտադրական ենթակառուցուածքների շինարարական աշխատանքները.
«- Մի շարք իրաւունքների խախտումներ աւելի սուր են արտայայտւում խոցելի խմբերի ներկայացուցիչների շրջանում, մասնաւորապէս` 30,000 երեխայ, 9000 հաշմանդամութիւն ունեցող անձ, 20,000 տարեց, 60,000 իգական սեռի ներկայացուցիչ (կին եւ աղջիկ) եւ 15,000 տեղահանուած անձ»։
Կը նշուի, որ ՄԱԿի Արդարադատութեան միջազգային դատարանի պարտադիր որոշումը չգործադրելով, Ատրպէյճան անգամ մը եւս կ՛ոտնահարէ միջազգային բարձրագոյն արժէքները եւ սկզբունքները: «Ուստի, միջազգային հանրութիւնը ոչ միայն իրաւունք, այլեւ անառարկելի պարտաւորութիւն ունի օր առաջ գործնական միջոցներով կատարելու միջազգային բարձրագոյն դատարանի որոշումը եւ կանխելու ադրբեջանական յետագայ յանցագործութիւնները, այդ թւում` պլանաւորուող (ծրագրուող) նոր ու դաժանագոյն յանցագործութիւնը մարդկութեան դէմ», կ՛ըսուի զեկոյցին մէջ։
Մարդու իրաւունքներու պաշտպանի գրասենեակը նաեւ նկատել կու տայ, որ Արցախի ժողովուրդին դէմ կատարուող իրաւական բոլոր խախտումները կը գործադրուին ցեղային խտրականութեան (հայատեացութեան) պետական քաղաքականութեան ծիրին մէջ եւ խորքային առումով ուղղուած են անոր ինքնորոշման իրաւունքին եւ անոր իրականացման փաստին դէմ` նպատակ ունենալով ցեղային զտման միջոցով վերջնականապէս իր օգտին փակել հակամարտութեան էջը` «Չկայ ժողովուրդ, չկայ իրաւունք» տրամաբանութեամբ:
«Ադրբեջանի կողմից համակարգային եւ հետեւողականօրէն իրականացուող էթնիկ (ցեղային) ատելութեան քաղաքականութիւնը, որը դրսեւորուել է ինչպէս Արցախի ժողովրդի դէմ սանձազերծուած ագրեսիաների (յարձակումներու) ընթացքում, այդպէս էլ հրադադարի հաստատումից յետոյ, անառարկելիօրէն փաստում են, որ Ադրբեջանի կազմում Արցախի ցանկացած կարգավիճակ հաւասարազօր է Արցախի էթնիկ զտման եւ Արցախի հայութեան ցեղասպանութեան: Ուստի, արցախեան հակամարտութեան համատեքստում ինքնորոշման իրաւունքը հաւասար է իրենց հայրենիքում մարդկանց ապրելու իրաւունքին: Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման հիմնարար իրաւունքը եւ նրա ֆիզիքական գոյութեան դէմ ադրբեջանական ռասայական խտրականութեան հիմքով կատարուած ոտնձգութիւններն ու սպառնալիքները առաւել քան բաւարար հիմքեր են միջազգային հանրութեան կողմից Արցախի ժողովրդի պաշտպանութեան եւ Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչման համար` «Ճանաչում յանուն փրկութեան» սկզբունքի հիման վրայ», կ՛եզրափակէ զեկուցումը։
Աղբիւրը` Ասպարէզ
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
