Առաջատար թեքնաբանութիւնը եւ հայերէն լեզուն. Գալուստ Կիւլպէնկեան Հիմնարկութեան հայկական համայնքներու բաժանմունք

Գալուստ Կիւլպէնկեան Հիմնարկութեան Հայկական Համայնքներու Բաժանմունքը կը համագործակցի Հայաստանէն եւ Սփիւռքէն բազմաթիւ մասնագէտներու հետ՝ աջակցելու լեզու եւ թեքնաբանութիւն ոլորտին մէջ անհրաժեշտ նախաձեռնութիւններու իրականացումին: Ասոնց շարքին են՝ հայերէնի համընդհանուր ուղղագրիչները, հայերէնի բառակազմութիւնը վերլուծող կայքէջերն ու տուեալներու շտեմարանները, համապատասխան յաւելուածները, հայերէնի քերականութիւնը վերլուծող հարթակները, թուայնացուած հրատարակութիւններն ու հայերէնով որոնելի առցանց գրաւոր նիւթերը: Հաշուի առնելով հայերէնի գործածութիւնը բարելաւելու մեր առաքելութիւնը, այս բաց եւ հասանելի թուային աղբիւրներն ու գործիքները դրուած են ամենօրեայ ընթերցողներու, հետազօտողներու, լեզուն սորվողներու եւ զայն գործածողներու տրամադրութեան տակ:

Լեզու-թեքնաբանութիւն ոլորտին մշտական եւ արագ զարգացումները նկատի առնելով, եւ համաձայն Հիմնարկութեան նոր հնգամեայ ծրագիրին, Հայկական Համայնքներու Բաժանմունքը եւ «ԹՈՒՄՈ ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոն»-ը կազմակերպեցին աշխատանքային հանդիպում մը հայերէնին վերաբերող թեքնաբանական աշխատանքները ծրագրելու համար։ Հանդիպումին ներկայ եղան աշխարհի տարբեր տեղերէ աւելի քան քսան մասնագէտներ, որոնք 30 եւ 31 մայիս 2023-ին հանդիպեցան ԹՈՒՄՈ Երեւան՝ երկօրեայ աշխատաժողովի մը համար:

Հանդիպումին նպատակն էր ախտորոշել ներկայ պահանջքները եւ ստեղծել անհրաժեշտ գործիքները՝ լեզուի կիրարկութիւնը աւելի ընդլայնելու եւ անոր կենսունակութիւնը ապահովելու համար։ Քայլ պահելով թեքնաբանական առաջընթացին հետ, հանդիպումը կը միտէր ուսումնասիրելու ոլորտին ամենահեռանկարային գաղափարները եւ նախաձեռնութիւնները, եւ քննարկելու ներկայ առանցքային հարցերը. որո՞նք են անհրաժեշտ գործիքները հայերէնը թեքնաբանութեան առաջնագիծ բերելու համար։ Ի՞նչ հնարաւորութիւններ եւ սպառնալիքներ կրնան յառաջանալ արհեստական բանականութեան վերջին զարգացումներուն լոյսին տակ: Ինչպէ՞ս կարելի է ապահովել հայերէնի իմացութիւնը արհեստական բանականութեան զանազան գործիքներուն մէջ:

2023-ի այս աշխատանքային հանդիպումին յստակացան որոշ կիրարկելի քայլեր, ներառեալ՝ թուային տուեալներու մեծ եւ կենդրոնացած շտեմարաններու գոյացումը, բաց եւ հասանելի քոտերով. քերականական գործիքներու, առցանց թարգմանիչներու, խօսքէն-գրութիւն եւ գրութենէ-խօսքի վերածող գործիքներու ստեղծումը, ինչպէս նաեւ խորհրդատուական մարմնի ձեւաւորումը, որ փորձագիտական խորհրդատուութիւն պիտի տրամադրէ նշեալ նախաձեռնութիւններուն վերաբերեալ:

Այս հանդիպումը հիմնուած է 2015 թուականին կայացած աշխատաժողովի արդիւնքներուն վրայ, որ տեղի ունեցաւ Գալուստ Կիւլպէնկեան Հիմնարկութեան եւ ԹՈՒՄՈ-ի համատեղ նախաձեռնութեամբ։ Հիմնարկութիւնը հայերէնին վերաբերող լեզու-թեքնաբանութիւն ոլորտի իր հետագայ ծրագրաւորումը մեծ մասամբ կազմած էր հիմնուելով 2015-ի այդ հաւաքին վրայ: 2023 թուականի մայիսի հանդիպումը նոյնպէս հիմք պիտի հանդիսանայ այս ոլորտին մէջ Հիմնարկութեան գործունէութեան ծրագրաւորումին՝ վերջերս մեկնարկուած Բաժանմունքին 2023-2027 հնգամեայ ծրագիրին ծիրին մէջ:

Յաւելեալ տեղեկութիւններու համար` այցելեցէք https://gulbenkian.pt/armenian-communities/ էջը, բաժանորդագրուեցէք Բաժանմունքի տեղեկատուին եւ հետեւեցէք մեր Facebook-ի էջին՝ https://www.facebook.com/gulbenkian.armenian.communities

Աղբիւրը` Ազդակ