«Սահմաններից այն կողմ» - Արտօ Թունջպոյաճեան՝ «Grammy»ի մրցանակակիր, ժողովրդական երաժիշտ

Արտօ Թունջպոյաճեանը՝ Կրեմմիի մրցանակակիր հայ երաժիշտ, որը յայտնի է աւանդական ժողովրդական երաժշտութեան և ավանգարդ հնչիւնների իր իւրայատուկ միաձուլմամբ։ Թունջպոյաճեանի երաժշտութիւնը, որը յաճախ նկարագրւում է որպէս «ավանգարդ ֆոլկ», գրաւում է Հայաստանի ոգին` միաժամանակ ճեղքելով ժողովրդական երաժշտութեան սահմանները:

Արտօ Թունջպոյաճեան ծնուել է Թուրքիայում 1957 թուականին, հայ ընտանիքում, մեծացել է հզօր մշակութային ժառանգութեամբ, որը մեծ ազդեցութիւն է ունեցել նրա գեղարուեստական ​​ուղու վրայ։ Հայոց ցեղասպանութեան հետ կապուած նրա ընտանիքի պատմութիւնը խորապէս ձևաւորել է նրա աշխարհահայեացքը և երաժշտութեան միջոցով իր արմատներին կապուելու ցանկութիւնը: Թունջպոյաճեանի եղբայրը՝ Օննոն, նոյնպէս նշանաւոր երաժիշտ էր, և նրանք միասին ուսումնասիրեցին իրենց հայկական ժառանգութեան երաժշտութիւնը։

Իր վաղ տարիներին Թունջպոյաճեան փորձեր է արել հայկական աւանդական գործիքներով, ինչպիսիք են դուդուկը և զուռնան՝ միախառնելով այդ հնչիւնները ճազի և այլ ժանրերի հետ: Նրա երաժշտական​​ոճը և՛ առանձնայատուկ է, և՛ անսովոր՝ համադրելով ֆոլկ, ջազ և էքսպերիմենտալ երաժշտութեան տարրեր՝ ստեղծելով ձայն, որը եզակիօրէն իրենն է: Նրա աշխատանքը յաճախ ընդգծում է հոգևոր և ֆիզիկական ոլորտների կապը, որը նա անվանում է «ավանգարդ ժողովրդական»։

Թունջպոյաճեանը յայտնի է 1998 թուականին հիմնադրած «Armenian Navy Band» անսամբլի հետ իր աշխատանքով: Այս խմբի հետ նա ուսումնասիրում է այն, ինչ նա անվանում է «Հայկական բլյուզ», տերմին, որն արտացոլում է հայկական փորձառութեան և՛ վիշտը, և՛ տոկունութիւնը: Խմբի երաժշտութիւնը յաճախ կրում է յոյսի, բժշկութեան և հաշտեցման հաղորդագրութիւններ՝ միախառնելով Հայաստանի աւանդական հնչիւնները ժամանակակից ռիթմերին։ Նրանց կատարումները յայտնի են իրենց յուզական խորութեամբ, քանի որ Թունջպոյաճեանը խրախուսում է հանդիսատեսին խորհել ինչպէս պատմութեան ցաւի, այնպէս էլ մշակութային կայունութեան գեղեցկութեան մասին:

Նա նաև համագործակցել է աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած երաժիշտների հետ, ինչպիսիք են Ալ Դի Մեոլան և Ջո Զավինուլը՝ հայկական երաժշտութիւնը համաշխարհային բեմ դուրս բերելով: 2006 թուականին Թունջպոյաճեան արժանացել է Կրեմմի մրցանակի՝ Yo-Yo Ma & Friends՝ Songs of Joy and Peace ալբոմում ունեցած ներդրման համար՝ ամրապնդելով իր կարգավիճակը՝ որպէս ազդեցիկ և յարգուած երաժիշտ։

Թունջպոյաճեանն իր երաժշտութեան միջոցով խաղաղութեան, մարդասիրութեան և միասնութեան ուղերձներ է փոխանցում։ Նրա «սիրոյ, յարգանքի և ճշմարտութեան» հայեցակարգը կենտրոնական է իր ստեղծագործութեան մէջ, մի փիլիսոփայութիւն, որը նա կարծում է, որ կարող է գերազանցել մշակութային և քաղաքական սահմանները: Թունջպոյաճեանի համար երաժշտութիւնը ոչ միայն արւեստի ձև է, այլ բուժման և հասկանալու միջոց։

Արտօ Թունջպոյաճեանին արւեստը հայկական ժառանգութեան տոն է և միասնութեան կոչ։ Ժողովրդական երաժշտութեան հանդէպ իր նորարարական մօտեցման միջոցով նա սերունդներին կապել է հայկական փորձառութեան խորը յոյզերի հետ՝ միաժամանակ աշխարհին հրաւիրելով միանալու բուժման և ճկունութեան այս ճանապարհորդութիւնը:

Հաղորդաշարը պատրաստեց`  Ռուզաննա Պետրոսեանը