Polska apostołka ludzi pracy bliżej beatyfikacji

Bogumiła Czemko SCM – Polska

Aniela Godecka przyszła na świat 13 września 1861 w miejscowości Korczewa w Rosji, blisko Tweru. Pochodziła z polskiej rodziny szlacheckiej, była najstarszą córką lekarza powiatowego Jana Godeckiego i Natalii Kunegundy Bachtysto. W 1882 ukończyła żeńską wyższą szkołę pedagogiczną – Instytut Mikołajewski w Moskwie. Podjęła pracę jako prywatna nauczycielka w polskich domach na terenach obecnej Białorusi (wówczas były to ziemie polskie pod zaborem rosyjskim). Od 1885 uczyła dzieci w Wilnie. Tam zetknęła się ze środowiskiem socjalistów wokół Józefa Piłsudskiego, co doprowadziło ją do kryzysu wiary.

Przełomem w życiu Anieli Godeckiej była spowiedź u ks. Jana Łaboka w Wilnie w 1886 roku. Postanowiła wówczas oddać swe życie Bogu. W 1887 wstąpiła do Zgromadzenia Córek Najczystszego Serca Najświętszej Maryi Panny (sercanki) i jako bezhabitowa siostra zakonna nadal pracowała w zawodzie nauczycielki. Założyciel sióstr sercanek, o. Honorat Koźmiński OFMCap, w 1888 zaprosił ją na rekolekcje do Zakroczymia. Zaproponował jej wówczas założenie nowego zgromadzenia zakonnego dla robotnic fabrycznych. Po ciężkiej walce duchowej, ostatecznie zgodziła się na to, odczytując w ten sposób wolę Bożą.

W dniu 4 października 1888 Aniela Godecka stała się pierwszą nowicjuszką, a zarazem współzałożycielką Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi. Było to zgromadzenie bezhabitowe, które miało otoczyć duchową i materialną opieką robotnice fabryczne i ich rodziny. Okazało się, że dzieło to stanowiło odpowiedź na palący problem w ówczesnej epoce rewolucji przemysłowej. Do Matki Anieli Róży bardzo szybko przyłączały się coraz to nowe siostry. Pierwsze domy powstały w Warszawie. Wkrótce sieć wspólnot zakonnych objęła największe okręgi przemysłowe na ziemiach polskich, a także łotewskich, litewskich i rosyjskich. Matka Godecka z wielkim oddaniem służyła siostrom i swoim ukochanym podopiecznym – robotnicom. Stworzyła nie tylko struktury zakonne, ale nade wszystko wytyczyła kierunki pracy sióstr, co powoli przyczyniało się do poprawy sytuacji ludu robotniczego.

Sługa Boża zmarła 13 października 1937 w Częstochowie. Podczas pogrzebu otrzymała pośmiertnie przyznany Złoty Krzyż Zasługi za jej wybitną działalność społeczną. Był to hołd dla matki ludzi pracy.

Znaczenie Sługi Bożej Anieli Róży Godeckiej dla Kościoła i społeczeństwa jej czasów

Matka Aniela Róża Godecka swoim życiem i działalnością doskonale wpisała się w potrzeby Kościoła i społeczeństwa swoich czasów. Przełom XIX i XX wieku to epoka rewolucji przemysłowej, gwałtowny rozwój miast i powstanie nowej grupy społecznej – robotników. Sługa Boża poprzez żywy kontakt z robotnicami poznawała ich potrzeby i umiała reagować. Mogła to realizować dzięki siostrom z założonego przez nią Zgromadzenia Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi.
Szeroko zakrojona działalność rozwijała się w dwóch kierunkach: duchowo-formacyjnym i socjalno-bytowym. Od strony duchowo-formacyjnej polegało to na katechezie dorosłych, młodzieży i dzieci, a także kształtowaniu chrześcijańskiego systemu wartości. W kwestii socjalno-bytowej posługa Zgromadzenia obejmowała cztery główne obszary:
- zapewnienie godziwych warunków życiowych i przeciwdziałanie bezrobociu (służyły temu domowe kasy oszczędnościowe dla robotnic, pracownie o różnym profilu działalności zawodowej, mieszkania dla robotnic, internaty, bursy dla młodzieży przygotowującej się do zawodu)
- przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu (m.in. schroniska, sierocińce, przytułki dla osób chorych i bezrobotnych, tanie kuchnie i jadłodajnie)
- działalność oświatowo-wychowawcza (kursy dokształcające dla dorosłych, szkoły i kursy zawodowe, świetlice, przedszkola, animacja ruchów i wspólnot religijno-patriotycznych)
- opieka zdrowotna (opieka długoterminowa nad robotnicami w przytułkach, doraźna pomoc medyczna w domach, praca w szpitalach).

Aniela Róża Godecka, choć nie była teologiem, stworzyła przy tym oryginalnie ujętą teologię pracy i całej ziemskiej rzeczywistości środowiska robotników. Bazując na tradycji franciszkańskiej, wskazała na pracę jako środek własnego uświęcenia i metodę apostolstwa. Praca już nie tylko miała wymiar ascetyczny, ale także ewangelizacyjny. Duchowość pracy zaszczepiała swoim siostrom, z których większość rekrutowała się spośród robotnic. Siostry natomiast niosły ją dalej do powierzonych sobie robotnic. Wnikanie w to środowisko ułatwiała też bezhabitowa forma życia. Pozwalało to na oryginalnie prowadzone duszpasterstwo ludzi pracy.

Na przełomie XIX i XX wieku taka działalność na terenach zaboru rosyjskiego i w Cesarstwie Rosyjskim, a także w niepodległej Polsce po I wojnie światowej, stanowiła całkowitą nowość. Owszem, szybko rozwijały się tam ruchy socjalistyczne, które głosiły poprawę bytu robotników na drodze rewolucji. Również duchowieństwo polskie odnosiło się z dużą nieufnością do duszpasterstwa wśród robotników, gdyż kojarzono to właśnie z ideami socjalizmu. Tylko nieliczni biskupi i kapłani rozumieli te potrzeby i wychodzili im naprzeciw.
Zgromadzenie Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi powstało w 1888, a więc na 3 lata przed encykliką Leona XIII Rerum novarum. Sługa Boża już w pierwszych Konstytucjach (1888) pisała, że siostry mają przenikać środowisko jako „robotnice Boże”. Były to apostołki pracy wśród ludzi pracy. Dlatego też Anielę Różę Godecką nazywano matką ludzi pracy.

Znaczenie i przesłanie Sługi Bożej Anieli Róży Godeckiej dla Kościoła i społeczeństwa czasów współczesnych

Aniela Róża Godecka z całkowitym oddaniem służyła ludziom pracy. W całej działalności Sługi Bożej dostrzegamy niezwykłą umiejętność odczytywania znaków czasu i nowoczesność podejmowanych rozwiązań. Była dyspozycyjna wobec otaczającej ją rzeczywistości, otwarta na nowe wyzwania i mężna. Nieustannie czuwała, by dochować wierności woli Bożej. Proces jej dojrzewania w wierze jest drogą zmagań z własnymi słabościami i z przeszkodami zewnętrznymi. Na tej drodze wykazywała codziennie na nowo całkowitą ufność wobec Boga.
Współcześnie nie przestaje być aktualne jej przesłanie, zwłaszcza zaś duchowość pracy. Zadziwia wręcz, jak świetnie korespondują myśli Sługi Bożej z treściami encykliki Jana Pawła II Laborem exercens, szczególnie punkty 24-27. Praca to przecież nie tylko estetyczne dobro, nie towar, który ma przynosić jak najwyższe zyski w jak najkrótszym czasie. Stąd tak ważny był dla niej sposób postrzegania i wykonywania pracy. Aniela Róża Godecka chciała, by siostry jako apostołki pracy niosły „ewangelię pracy” i przyczyniały się do humanizacji świata pracy. Jest to wciąż ogromne pole do ewangelizacji.

Sługa Boża zostawiła konkretne wskazówki dla osób zatrudnionych w pracy najemnej, na stanowiskach kierowniczych, jak też dla bezrobotnych. Osoby pracujące zmagają się z nieustanną konkurencją, co bywa powodem negatywnych zachowań. Przesłanie Anieli Róży Godeckiej odwołuje się do poszanowania własnej godności, jak też godności wykonywanej pracy. Postawa ta ma być także przenoszona do środowiska rodzinnego i lokalnej społeczności. Sprzyja temu zaangażowanie w różnego rodzaju stowarzyszeniach i organizacjach, mających na celu osobistą formację. Odnośnie osób na stanowiskach kierowniczych przesłanie Sługi Bożej odnosi się do poszanowania podmiotowości pracowników, jak też do troski o własny rozwój duchowy i intelektualny. Aniela Róża Godecka wiele uwagi poświęcała osobom bezrobotnym. Chodziło jej o pomoc w szybkiej zmianie kwalifikacji, by uzyskać na nowo pracę, a co za tym idzie – kształtowanie postaw przedsiębiorczych.

Przykład życia i wskazówki, pozostawione przez Sługę Bożą, mają ogromne znaczenie w obecnych czasach. Coraz głośniej bowiem rozlega się wołanie o człowieka i jego duszę. Wobec absolutyzacji techniki i zysku zanika zachwyt wytworami pracy ludzkiej. Ponadto proces globalizacji niesie ze sobą wiele zagrożeń. Niektóre regiony świata zyskują wiele miejsc pracy, ale pociąga to za sobą wyzysk siły roboczej z najuboższych krajów. W tym samym czasie bogate regiony świata, w tym także Europa, doświadczają bezrobocia i masowego odpływu osób w wieku produkcyjnym. Niesie to za sobą także ogromną anonimowość, choć pozornie zbliża ku sobie ludzi na odległych kontynentach.

Dla Sługi Bożej to właśnie konkretny człowiek z jego problemami był wyznacznikiem działania i niesienia pomocy. Wszystko po to, by w miarę możliwości zaradzić potrzebom, ale nade wszystko by prowadzić do autentycznego spotkania z Bogiem. Tylko dzięki żywej relacji z Nim, można stawać się czytelnym świadkiem Chrystusa we własnym środowisku. Dziś potrzeba współczesnemu światu świadków, którzy będą własnym życiem głosili „ewangelię pracy”, a tego właśnie uczyła Aniela Róża Godecka.