Boże Narodzenie. Papież Franciszek zainaugurował Rok Jubileuszowy 2025

Vatican News

Ceremonia rozpoczęcia Roku Świętego była przygotowywana już od tygodni. Klucze do Drzwi Świętych w Bazylice św. Piotra w Watykanie oraz trzech innych bazylik papieskich w Rzymie zostały wydobyte podczas uroczystości „recognitio”.

2 grudnia w Bazylice św. Piotra zburzono murowaną ścianę, która zabezpieczała Drzwi Święte od zakończenia poprzedniego jubileuszu w 2016 roku. Zza muru wydobyto skrzynkę, w której znajdowały się klucze do Drzwi Świętych. Były w niej także klamki, pergamin potwierdzający ich zamknięcie przed kilku laty oraz cegły i pamiątkowe medale papieży: Franciszka, Benedykta XVI i Jana Pawła II.

Przejście przez Drzwi Święte i odpusty

Podczas wieczornej mszy w Wigilię Bożego Narodzenia Papież Franciszek uroczystym otwarciem Drzwi Świętych w Bazylice św. Piotra rozpoczął Rok Jubileuszowy. Odtąd aż do 6 stycznia 2026 roku każdy pielgrzym, który nawiedzi bazyliki i kościoły jubileuszowe oraz spełni wszystkie wymagania duchowe przypisane odpustom, może uzyskać odpust zupełny z grzechów - to najwyższa forma chrześcijańskiego przebaczenia.

Watykańska Penitencjaria Apostolska opublikowała Normy, czyli zasady, pod jakimi można będzie uzyskać odpust wraz z przebaczeniem i odpuszczeniem grzechów. Będą mogli go otrzymać wszyscy wierni „prawdziwie pokutujący”, „poruszeni duchem miłości”, „którzy w czasie Jubileuszu zostali oczyszczeni sakramentem pokuty i pojednania oraz pokrzepieni Komunią Świętą” - czytamy w Normach opublikowanych przez Penitencjarię Apostolską, którzy będą się modlić zgodnie z intencjami papieża.

To jest właśnie kwintesencja lat jubileuszowych, które organizowane są co 25 lat. Mogą zostać ogłoszone również jubileusze nadzwyczajne, jak ten z 2016 roku, czy planowany na rok 2033 - dwutysięczną rocznicę śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.

Dla pielgrzymów jest również symbolika przejścia przez Drzwi Święte. Znaczenie tego gestu nawiązuje do słów Chrystusa z Ewangelii: „Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony - wejdzie i wyjdzie, i znajdzie paszę” (J 10, 9).

Dla wierzących ten akt wyraża chęć pójścia za Jezusem, który jest Dobrym Pasterzem, i pragnienie, by Jezus ich poprowadził. Są to również drzwi prowadzące do kościoła. Dla wspólnoty chrześcijańskiej to również znak pojednania łączący każdego wierzącego z Chrystusem: jest miejscem spotkania i dialogu, pojednania i pokoju. W Rzymie doświadczenie to nabiera szczególnego znaczenia ze względu na pamięć oraz obecność grobów świętego Piotra i świętego Pawła.

Świat potrzebuje nadziei

Hasłem przewodnim Roku Jubileuszowego 2025 jest nadzieja. Papież Franciszek podkreśla, że jest to wartość, której światu dzisiaj potrzeba szczególnie. Toczą się wojny w Ukrainie, na Bliskim Wschodzie, istnieje zagrożenie wybuchem kolejnych w innych miejscach świata. W wielu krajach ludzie są prześladowani, trwa kryzys migracyjny, ludzi dotykają klęski naturalne.

Ojciec Święty podczas otwarcia Drzwi Świętych

Według Franciszka w takiej sytuacji ludziom potrzeba zwłaszcza cnoty nadziei. I - jak podkreśla wielokrotnie Papież - „nadzieja nigdy nie zawodzi”. A chrześcijańska nadzieja nie ustępuje w obliczu trudności: opiera się na wierze i karmi się miłością, a tym samym pozwala iść naprzód w życiu.

Nie jest też ona, jak mówi Franciszek, po prostu dobrym samopoczuciem, nie jest życiowym optymizmem, pozytywnym patrzeniem w przyszłość. Przede wszystkim jest działaniem, zwłaszcza dla dobra drugiego człowieka: migranta, bezdomnego, więźnia, ubogiego, prześladowanego, chorego, słabego, aby właśnie tym najbardziej potrzebującym nieść nadzieję na lepszą przyszłość.

Papież z wizytą u więźniów

To dlatego Papież w Roku Jubileuszowym zaraz po Drzwiach Świętych w Bazylice św. Piotra już 26 grudnia otworzy drugie Drzwi Święte - w największym rzymskim kompleksie więziennym w Rebibbii. To więzienie, w którym Jan Paweł II spotkał się z zamachowcem na swoje życie, Alim Agcą, i mu przebaczył. To jeden z największych kompleksów więziennych we Włoszech. I jest to również miejsce, w którym - jak mówi Vatican News dyrektora placówki Teresa Mascolo - nadzieja jest cnotą kultywowaną w szczególny sposób każdego dnia.

Pozostałe Drzwi Święte zostaną otwarte tylko w trzech innych bazylikach papieskich w Rzymie: Santa Maria Maggiore, św. Jana na Lateranie oraz św Pawła Za Murami. To świadczy, jak wielką wagę przykłada Franciszek do niesienia nadziei najbardziej jej potrzebującym.

Już wiadomo, że więźniowie z rzymskiej Rebibbii odwdzięczą się Franciszkowi prezentem wykonanym z drewna z łodzi, którymi migranci przemierzają Morze Śródziemne w kierunku Europy. To dla Papieża, który nieustannie apeluje o pomoc migrantom, będzie mieć duże znaczenie symboliczne.

Ponad 30 milionów „pielgrzymów nadziei”

Wszyscy więc przybywający do Rzymu z okazji Roku Jubileuszowego są nazywani przez Papieża pielgrzymami nadziei. Co prawda odpust w tym roku będzie można uzyskać także w wyznaczonych przez diecezje świątyniach na całym świecie, jednak to Watykan i Rzym będą w Roku Jubileuszowym celem największej liczby pielgrzymek. „Obecnie spodziewamy się przyjazdu do Watykanu 32 mln pielgrzymów” - mówi nam dr Agnese Palmucci z biura prasowego Jubileuszu 2025.

Biuro prowadzone jest przez watykańską Dykasterię ds. Ewangelizacji, która bezpośrednio nadzoruje organizację Roku Świętego. Agnese Palmucci dodaje, że liczba pielgrzymów cały czas jest weryfikowana. Trudno jej natomiast powiedzieć, ilu pielgrzymów przybędzie z Polski, wiadomo jednak, że będzie to znaczna liczba. Zapewne wyższa niż każdego innego roku - tak przynajmniej przewidują rzymscy przewodnicy i biura zajmujące się organizacją pobytu w Wiecznym Mieście.

Jubileusze żołnierzy, rządzących, młodzieży, robotników...

Opublikowano już program wydarzeń jubileuszowych na cały rok. Rozpocznie się on jubileuszem świata komunikacji i mediów 24-26 stycznia. Będą też jubileusze artystów, żołnierzy, wolontariuszy, misjonarzy, robotników, zespołów muzycznych, rządzących czy ubogich.

Jednym z najważniejszych będzie jubileusz młodzieży, podczas którego w dniach 28 lipca-3 sierpnia Papież kilkakrotnie spotka się z młodymi ludźmi z całego świata. Ostatnim spotkaniem jubileuszowym, zaplanowanym na 14 grudnia 2025 roku, będzie jubileusz więźniów. Rok Jubileuszowy zakończy się zamknięciem Drzwi Świętych w Bazylice św. Piotra 6 stycznia 2026 roku podczas uroczystości Objawienia Pańskiego, zwanej w Polsce Trzech Króli.

Rzym zmienia się dla pielgrzymów

32 miliony, a niektórzy już mówią o przewidywanej nawet większej liczbie, to ogromna rzesza ludzi, dziesięciokrotnie przewyższająca populację rzymskiej metropolii. Do tej liczby trzeba doliczyć zwykłych turystów, którzy nie przyjadą jako pielgrzymi na Jubileusz.

Aby przyjąć tak wielką rzeszę przyjezdnych w 2025 roku, od wielu miesięcy w stolicy Włoch oraz w samym Watykanie trwają prace renowacyjne na kluczowych stacjach metra, placach, ulicach, dworcach kolejowych. Wszystko pod hasłem: „Rzym się zmienia”.

Przez cały rok 2024 Rzym nie tyle był rozkopany, co zakryty przez ogrodzenia okalające wiele głównych zabytków. Nie można było oglądać fontanny przy Panteonie czy obu fontann na Piazza Navona. Zakryte były arcydzieła także w samej Bazylice św. Piotra: słynna „Pieta” Michała Anioła czy baldachim Berniniego.

Przed adwentem zostały już otwarte po renowacji. Poddawane jej były zabytki, kościoły, co zapewne budziło rozczarowanie u części turystów. Jak podają rzymskie media, w ramach przygotowań do Jubileuszu w całej metropolii prowadzonych jest lub było blisko 500 różnego rodzaju prac, których koszt szacuje się wstępnie na około 2-2,5 mld euro. Pół miliarda z tej kwoty - jak podają włoskie media - pozyskano z Unii Europejskiej na przeprowadzenie blisko 300 różnego rodzaju remontów i robót.

Wiele z prac zakończy się dopiero w roku jubileuszowym, jednak te najważniejsze - jak obiecał burmistrz Rzymu Roberto Gualtieri - są sukcesywnie kończone. Główne nowe trasy, place czy zabytki po renowacji mają być otwarte do końca 2024 roku. I choć mieszkańcy Rzymu czasami narzekają na uciążliwości związane z remontami, wiadomo, że miasto na tym zyska. Odnowione dworce i stacje metra, nowe przejazdy, chodniki, ulice - to zostanie na stałe.

Wszystko dla pielgrzymów

Do trwających prac odniósł się nawet Papież Franciszek podczas dorocznej modlitwy na placu Hiszpańskim w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Matki Bożej. Pod kolumną z figurą Niepokalanej Papież mówił, że w Rzymie trwają remonty, być może czasami uciążliwe, jednak - jak dodał - najważniejsze remonty powinny trwać w ludzkich sercach. Wzywał w ten sposób rzymian i pielgrzymów do jak najlepszego przygotowania się do Roku Jubileuszowego.

To dla pielgrzymów od Via della Conciliazione do samej Bazyliki św. Piotra wytyczono i odgrodzono specjalny szlak, który prowadzi wprost do Drzwi Świętych. Bo to pielgrzymi podczas Roku Jubileuszowego będą najważniejsi. Już od kilku miesięcy funkcjonuje specjalny punkt informacyjny przy Via della Conciliazione, ale również strona internetowa w wielu wersjach językowych, w tym polskiej: www.iubilaeum2025.va/pl, na której pielgrzymi powinni się rejestrować, aby móc przejść przez Drzwi Święte.

Tam znajdą również najnowsze wiadomości na temat Jubileuszu, mogą się zapoznać z historią i znakami charakterystycznymi dla każdego Roku Świętego, zarejestrować się na wydarzenia jubileuszowe i zapoznać się z kalendarzem wszystkich zaplanowanych wydarzeń, który już został opublikowany.

Specjalna brama dla pielgrzymów pieszych 

W biurze Jubileuszu można się dowiedzieć także więcej na temat tras pielgrzymkowych w Wiecznym Mieście. To właśnie pielgrzymowanie jest immanentnym elementem lat jubileuszowych.

Na obecny Jubileusz można także wybrać się pieszo. Media przypominają na przykład o starym szlaku pielgrzymkowym nazywanym Romea Strata. Zaczyna się on w stolicy Estonii, Tallinie, i wiedzie przez serce Wschodniej Europy: Łotwę, Litwę, Polskę, Czechy, Austrię aż do Włoch.

W Italii szlak wiedzie od Tarvisio in Friuli i naturalnie kończy się w Rzymie. Tuż przed rozpoczęciem Roku Jubileuszowego 2025 zaprezentowano nowy odcinek tej trasy we Włoszech - między Toskanią a Lacjum - przebiegający przez jedne z najpiękniejszych historycznych i przyrodniczych miejsc w obu regionach. Jak mówi Vatican News Claudio Giorgini, wiceprezes Włoskiego Korpusu Świętego Łazarza, który opiekuje się tym odcinkiem szlaku, pielgrzymka na tym odcinku ma być powolnym spacerem, który pokonuje się w małych etapach o długości maksymalnie 10-15 km.

Pielgrzym ma dzięki temu znaleźć czas na zwiedzenie miejsca, w którym się zatrzyma, aby podziwiać piękno artystyczne i przyrodnicze, ale także kreować przestrzeń duchową przez uczestnictwo w mszy lub wizytę w sanktuarium.

Wszyscy pielgrzymi piesi, którzy przejdą co najmniej 100 kilometrów w drodze do Rzymu, będą mogli otrzymać specjalne zaświadczenie na pergaminie. Specjalnie dla nich zostanie otwarta osobna brama, by mogli szybciej i łatwiej dotrzeć do Drzwi Świętych Bazyliki św. Piotra.

Ikony nadziei. Skarby sztuki dostępne dla wszystkich

Pielgrzymka do Rzymu w Roku Świętym wiązać się może również z unikalną okazją obejrzenia arcydzieł sztuki, które zazwyczaj nie są powszechnie udostępniane. Na kilkanaście dni przed inauguracją Roku Jubileuszowego Bazylika Matki Bożej Większej w Rzymie otworzyła dla zwiedzających nowe sale Liberyjskiego Centrum Muzealnego. Można tam podziwiać m.in. obraz Jacopo Zucchiego z XVI wieku „Cud śniegu”, który - podobnie jak inne dzieło tego artysty, „Procesja Grzegorza Wielkiego z Salus Populi Romani” - powróciło do bazyliki z Muzeów Watykańskich.

W innej sali będzie można również obejrzeć pierwszą w historii rzeźbioną w marmurze szopkę bożonarodzeniową z 1291 roku autorstwa Arnolfo di Cambio. Została ona zamówiona przez papieża, franciszkanina Mikołaja IV. Z kolei w Pałacu Papieskim w Castel Gandolfo wystawiono arcydzieła wypożyczone z Muzeów Watykańskich, w tym gobelin Rafaela przedstawiający ukamienowanie św. Szczepana, czy obraz „Adoracja Dzieciątka” Domenico Ghirlandaio.

Z kolei do 16 lutego w rzymskim kościele św. Agnieszki in Agone będzie można oglądać wystawę „Ikony nadziei. Droga wiary w Muzeach Watykańskich”. Jak wyjaśnia Vatican News dyrektor Muzeów Watykańskich Barbara Jatta, na ekspozycję składa się osiemnaście dzieł pochodzących z chrześcijańskiej Europy Wschodniej, m.in. z Grecji, Bułgarii, Ukrainy, Rosji i Macedonii.

„Nazwaliśmy je ikonami nadziei, zgodnie z mottem Jubileuszu, właśnie dlatego, że są wyrazem pokoju i braterstwa, o czym świadczy mieszanka stylów. Ich zestawienie pokazuje, że wszyscy nosimy w sobie to samo przesłanie” - mówi Jatta.

Jubileusze: iskra wyszła od ludu

Chociaż cały Rzym praktycznie żyje jubileuszem, również wielu rzymian nie zna historii i genezy papieskich jubileuszy. A tradycja ta sięga 1300 roku i została wywołana przez pobożność ludową. Był 1 stycznia 1300 r., kiedy rzesze ludzi zgromadziły się w Rzymie, spodziewając się ogłoszenia odpustu przez papieża Bonifacego VIII. Jak bowiem niosła wieść, dokładnie 100 lat wcześniej, w 1200 roku, taki odpust został udzielony.

W kronikach papieskich jednak o takim wydarzeniu nie było ani słowa. Papież nie ogłosił go tego dnia. Ludzie wrócili rozczarowani z nocnego nabożeństwa. Kiedy jednak kilkanaście dni później, 17 stycznia, podczas tradycyjnej procesji z Chustą Weroniki, relikwią zawierającą odbicie Twarzy Chrystusa, zgromadziły się w Rzymie ogromne tłumy pielgrzymów proszących o możliwość odpustu, papież Bonifacy wysłuchał głosu ludu. Już pięć dni później wydał specjalną bullę ustanawiającą pierwszy w historii Rok Święty. I zapowiedział, by kolejne jubileusze były organizowane co 100 lat.

Miały to być kolejne okrągłe daty od narodzin Chrystusa. Już jednak pół wieku później, w 1350 roku, papież Klemens V ogłosił kolejny jubileusz, zmniejszając ową rozpiętość w czasie do 50 lat, tak aby następujące po sobie pokolenia mogły z niego skorzystać, ale też, przede wszystkim, aby dostosować się do starożytnych żydowskich zwyczajów Roku Jubileuszowego, który obchodzono właśnie co 50 lat.

Z kolei papież Paweł II zwiększył jeszcze tę częstotliwość, wprowadzając obchody Roku Świętego co 25 lat - tak jak odbywa się to po dziś dzień. Oprócz Jubileuszy Zwyczajnych, obchodzone są także Jubileusze Nadzwyczajne ogłaszane ze szczególnych okazji, jak np. początki niektórych pontyfikatów, Nadzwyczajny Jubileusz Odkupienia w 1983 r. czy celebrowany w 2016 r. Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia, ogłoszony przez Papieża Franciszka.

Kolejny Jubileusz Nadzwyczajny przypadnie na 2033 rok - 2000 lat od śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.

W 2025 roku Rzym rozbrzmiewać będzie głoszeniem nadziei. „Wszyscy mają nadzieję. Nadzieja jest obecna w sercu każdego człowieka jako pragnienie i oczekiwanie dobra, nawet jeśli nie wie, co przyniesie ze sobą jutro” - napisał Papież Franciszek w bulli na Rok Święty.

„Nieprzewidywalność przyszłości rodzi jednak niekiedy sprzeczne uczucia: od ufności do lęku, od pogody ducha do zniechęcenia, od pewności do zwątpienia. Często spotykamy osoby zniechęcone, które patrzą w przyszłość ze sceptycyzmem i pesymizmem, jakby nic nie mogło dać im szczęścia. Oby Jubileusz był dla wszystkich okazją do ożywienia nadziei” - apeluje Franciszek.