Dzień Ofiar Pamięci Niemieckich Obozów Koncentracyjnych

Paweł Rytel-Andrianik, Marek Krzysztofiak SJ

Dzień ten obchodzony jest 14 czerwca w całej Polsce od 2006 r. Centralne obchody Dnia Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady rozpoczęły się na terenie Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie. Po wspólnej modlitwie uczestnicy na stołecznym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach złożyli kwiaty pod pomnikiem Mauzoleum Ofiar Obozów Koncentracyjnych. Obchodom towarzyszyć będą również specjalne wydarzenia w całym kraju.

„Dzisiejsza sytuacja jest bardzo aktualna w kontekście przeżywanego Dnia Pamięci. Nie spodziewaliśmy się, że w XXI wieku wojna może się powtórzyć. Wojna, która zagraża narodowi w centralnej Europie, Ukraińcom. Mieliśmy nadzieję, że II Wojna Światowa będzie przestrogą dla ludzkości, a przede wszystkim dla Europejczyków, którzy całkiem niedawno sami doświadczyli jej okrucieństwa. Wojna miała być czymś, o czym będziemy się tylko uczyli z książek. Wojna w Europie miała się nigdy nie powtórzyć” – podkreślił dr Derewenda.

Jak podkreśla dyrektor lubelskiego IPN dziś, po trzech miesiącach konfliktu na Ukrainie, warto przypominać sobie, do czego prowadzi wojna. „Podczas II Wojny Światowej nie od razu dochodziło do nieludzkich sytuacji, które miały miejsce później. Człowiek posuwał się coraz dalej. Najpierw było zajęcie Austrii, Czech, Polski, a potem kolejnych krajów. Najpierw zaczęto budować obozy koncentracyjne, a później tworzono z tych obozów całe machiny śmierci i eksterminacji – przekształcając te obozy koncentracyjne w obozy zagłady”.

Wykładowca KUL zwrócił również uwagę na falę fake newsów i manipulacji pojawiających się w mediach dotyczących sytuacji na Ukrainie. Podkreślił, że podobnie jak podczas II Wojny Światowej, tak i dziś zauważa się dążenia do usprawiedliwienia podejmowanych działań zbrojnych w celu zrzucenia odpowiedzialności za popełniane zbrodnie. „O ile w czasie II Wojny Światowej nazwanie katów było bezsporne, o tyle po jej zakończeniu zaczęto ten obraz zmieniać. Wskazywano, że może gdyby nie przyzwolenie i milcząca zgoda innych narodów holokaust mógłby się nie wydarzyć. Próbowano relatywizować odpowiedzialność Niemców za całą machinę zbrodni, którą nie tylko uruchomili, ale prowadzili do ostatnich dni wojny. Dziś zauważalna jest również pewna próba manipulacji. Tak jak podczas II Wojny Światowej Niemcy usprawiedliwiali pewne działania ideologią, również współcześnie strona rosyjska poszukuje usprawiedliwienia napadu na Ukrainę i zabrania jej suwerennych ziem, za cenę pozbawiania ludzi życia. Trudno przekonać ofiary, ale przez katów tworzona jest pewna przestrzeń na uśmierzenie wyrzutów sumienia. Podobnie jak było podczas II Wojny Światowej” – zaznaczył historyk.

Dr Derewenda zapytał także o przyszłość i kroki jakie świat podejmie w obliczu trwającej wojny. „Dziś stoimy dopiero na progu pewnego procesu, który został uruchomiony na Ukrainie. Rodzi się jednak pytanie, czy jako Europa, czy jako świat będziemy w stanie powstrzymać dalszą eskalację poczynań Władimira Putina, czy pozwolimy by ten dyktator posuwał się dalej?" – dodał dr Derewenda.

Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady jest okazją do wspólnego uczczenia pamięci ofiar tych strasznych miejsc. „To czas wspólnego mierzenia się z okrucieństwem tamtych czasów. W tym roku w obchodach w Muzeum w Treblince weźmie udział grupa obywateli niemieckich z Anhalt w Saksonii. Razem zasadzimy drzewko w Lesie Korczakowskim, by upamiętnić Janusza Korczaka, jego podopiecznych i współpracowników w 80. rocznicę jego śmierci. Będzie to dla nas wszystkich czas pojednania, zrozumienia i wspólnego apelu o pokój” – powiedział Edward Kopówka, dyrektor Muzeum w Treblince.

„Hasło Muzeum w Treblince brzmi: «Nigdy więcej». Wydaje się, że jego przesłania nie usłyszał współczesny świat. Dzisiaj wszyscy żyjemy w cieniu toczącej się wojny i widzimy jej skutki. Dlaczego historia ta się powtórzyła? Dlaczego ta straszna wojna tyle trwa? Co zrobić, aby ją zatrzymać, aby nastał pokój?” – dodał dyrektor Muzeum w Treblince.

O znaczeniu tego Dnia powiedział Radiu Watykańskiemu bp Artur Miziński, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski.

Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady obchodzony jest 14 czerwca w rocznicę pierwszego masowego transportu 728 Polaków z więzienia w Tarnowie do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.