Më 28 shkurt kalendari kujton Shën Romanin, abat
R. SH. - Vatikan
Shën Romani është një nga figurat më të njohura të monarkizmit lindor. E, për ta kuptuar veprimtarinë e tij, duhet kujtuar se takimet e murgjërve lindorë me murgjërit perëndimorë u thelluan edhe si pasojë e internimeve të shpeshta, me të cilat u dënua Shën Atanazi. Kështu, në shekullin IV nisi lulëzimin edhe monakizmi perëndimor, që ndikoi fuqimisht në jetën shpirtërore e civile, duke krijuar kushte për lulëzimin e një qytetërimi të ri. Mjafton të kujtojmë Shën Benediktin.
Manastiri i parë në Gali lindi në vitin 371, falë veprimtarisë së Shën Martinit të Turit. Pastaj nisën të lulëzojnë më shumë abacitë, ndërmjet të cilave, ajo e Ainai, pranë Lionit, ku në fillim të shekullit V jetoi murgu Roman. I pakënaqur nga rregulli, ndonëse tejet i rreptë, sipas të cilit jetonin murgjërit e manastirit, në fillim deshi të ikte e të jetonte në vetmi të plotë në pyjet e pashkelura për rreth. Por pastaj vendosi t’i kërkonte leje e abatit. Si e siguroi këtë leje, duke marrë me vete vetëm një tekst të Shkrimit Shenjt e veglat e punës, ngarkuar mbi shpinë, u nis drejt maleve të pazbuluara të Xhurës. E i humbën gjurmët.
Pikërisht zhdukja e tij kaq e çuditshme e shtyu të vëllain, Lupiçinin, i cili sapo kishte mbetur i vejë, të nisej për ta kërkuar. E zbuloi strehën primitive, ku jetonte, dhe u bashkua me të, duke tërhequr pas vetes edhe disa burra të tjerë. Lindi, atëherë, nevoja për të ndërtuar dy manastire, një në Kondat e një tjetër, në Lukon. Pastaj me ta u bashkua edhe një nga motrat e u ngrit edhe manastiri i tretë, femëror, pak më larg manastireve mashkullore, në një zonë të quajtur Bom, ku motra u zgjodh abateshë. Dy vëllezërit drejtonin, në harmoni të plotë, të dyja bashkësitë. Temperamentet e tyre, krejt të kundërta, plotësonin njëri-tjetrin: Romani kishte shpirt tolerant, pajtohej shpejt, donte me gjithë zemër e ishte gati gjithnjë për t’i ndihmuar, ata që ia kërkonin ndihmën. Lupiçini ishte njeri i rreptë, që nuk pranonte asnjë shkelje të rregullit, të cilin ai vetë, i pari, e zbatonte fjalë për fjalë.
Kështu, pas një korrjeje të begatë, kur murgjërit i harruan rregullat e rrepta të agjërimit e hëngrën më shumë se duhet, Lupiçini i flaku të gjitha rezervat ushqimore në përrua e dha urdhër që në sofër të shërbehej vetëm supë elbi. Dymbëdhjetë murgjër, të lënduar nga ky teprim, u larguan nga kuvendi, por Romani, me lot në sy, i ndoqi pas e iu lut të riktheheshin. E ata iu përgjigjen lotëve të tij, me dashuri vëllazërore. E u kthyen. Kështu mirësia e butësia fituan mbi rreptësinë.
Më vonë Shenjti u nis për shtegtim tek varri i Shën Morisit, në Gjenevë, në shoqëri me një murg tjetër. Gjatë rrugës, shtegtarët u strehuan në një kasolle, ku banonin dy të gërbulur. Romani, sa i pa, nuk ngurroi t’i përqafonte. Të nesërmen ata panë, të mrekulluar, se ishin shëruar plotësisht. Vrapuan, atëherë, në qytet, për t’ua treguar të gjithëve mrekullinë. Shumë punë të bindshme ndodhën gjatë këtij shtegtimi. Pastaj Romani i ëmbël e mëshirshëm, u rikthye përfundimisht në vetminë e Konadit, prej nga u nis për qiell para të vëllait e së motrës, në vitin 463. Kishte lindur rreth vitit 390. Jetën e Shenjtit e mësojmë përmes leximit të veprës hagjiografike “La Vita Patrum Jurensium”, shkruan prej njërit nga ndjekësit e tij.
MARTIROLOGU ROMAK.
Në vargmalin Jura në Francë, u varros Shën Romani, abat, i cili, sipas modelit të murgjve të lashtë, ishte i pari që jetoi si vetmitar në atë vend, duke u bërë më vonë ati i shumë murgjve.
