Dom Pjetër Zarishit, meshtar e poet, në përvjetorin e lindjes

R.SH. / Vatikan

Më 16 shkurt kujtojmë përvjetorin e lindjes së dom Pjetër Zarishit, meshtar e poet, themeloi traditën e letërsisë katolike të shek. XIX në viset veriore. 

Prifti dhe poeti atdhetar dom Pjetër Zarishi lindi në Blinisht, fshat në veri të Shqipërisë, më 16 shkurt 1806. Mësimet e para i kreu në shkollat vendase klerikale të kohës, studimet teologjike e filozofike i vijoi dhe i kreu në Romë. Menjëherë pas shugurimit meshtarak, u kthye në Atdhe. Duke nisur nga viti 1831, shërbeu si prift në Orosh të Mirditës, ku kreu njëkohësisht edhe punë të ndryshme kishtare administrative, si sekretar i Dioqezit të Sapës. Krijues i talentuar, ai vijon traditën e filluar nga poeti i parë i letrave shqipe, Atë Pali prej Hasi, duke shkruar një varg poezish me përmbajtje biblike, patriotike e shoqërore, që zënë vend të merituar në Historinë e Letërsisë Shqipe.

Një pjesë e vjershave të tij janë botuar te "Hylli i Dritës" më 1914 dhe me 1936 nën kujdesin e fretërve françeskanë. Të tjerat mbeten në dorëshkrim. Ndërmjet tyre kujtojmë "Kanga e Shqypnis", "Bylbylit"; "Kanga e Shebes" dhe një poezi kushtuar derës fisnike të Gjomarkajve të Mirditës. Poezitë përshkohen nga ndjenja të fuqishme të një shpirti të shqetësuar, që e jeton thellë tragjedinë e Atdheut të pushtuar, të cilin dëshiron ta shikojë sa më parë të çliruar nga pushtuesi shumëshekullor.

Vendin kryesor në krijimtarinë e meshtarit e zënë poezitë me përmbajtje biblike: shkroi edhe lutje poetike, himne e tekste këngësh fetare, për të cilat kishte aq shumë nevojë populli i krishterë i Mirditës së varfër ku kryente misionin, sepse ato i shërbenin si një katekizëm tepër i kuptueshëm e i lehtë për t'u mbajtur mend. Ndërmjet tyre kujtojmë poezinë "Dita e Gjyqit".

Dom Zarishi është një nga poetët e parë shqiptarë që provoi me sukses tingëllimën dhe një sërë mjetesh të tjera të vargënimit, që pasuruan metrikën shqiptare. Të dhënat flasin edhe për hartimin nga ana e tij të një fjalori e të një gramatike të shqipes, të cilat, si shumë e shumë vepra të klerikëve shqiptarë, kanë humbur gjatë persekutimeve që nuk i kanë munguar kurrë Kishës katolike.