Mtaguso wa II wa Vatican umetimiza miaka 60

Na Angella Rwezaula – Vatican.

Kila tarehe 11 Oktoba ya kila Mwaka Mama Kanisa anamkumbuka Mtakatifu Yohane XXIII, aliyejulikana kuwa Papa mwema na kwa katika muda usiozidi miaka mitano ya upapa wake alifaulu kuanzisha msukumo mpya wa uinjilishaji wa Kanisa la Ulimwengu.  Kwa hakika ni tarehe hii ambayo ni  miaka 60 imepita tangu kufunguliwa kwa Mtaguso Mkuu wa Pili wa Vatican, katika tukio ambalo lilibadilisha sura ya Kanisa. Mtaguso wa kiekumene, ambao ni wa ulimwengu mzima, ni mwito uliofanywa na Papa ili kuleta pamoja Baraza la  Maaskofu na kukabiliana pamoja, katika mwanga wa Injili, masuala mapya yanayoletwa na historia. Huu ni mwelekeo wa hatua katika maneno ya uzinduzi wa Papa Roncalli yaliyo taka kushuka chini kabisa katika wakati wa uliopo na dawa ya huruma  badala ya kukumbatia silaha za ukali.

Mtaguso wa ishirini na moja wa Kanisa la Roma ulitangazwa mnamo  tarehe 25 Januari 1959 na Papa mwenyewe Yohane XXIII katika Kanisa Kuu la Mtakatifu  Paolo, nje ya ukuta Roma na akisema kwamba:  “Ndugu Waheshimiwa na Wana Wetu Wapendwa! Tunatamka mbele yenu, kwa hakika tukitetemeka kidogo kwa mhemko, lakini pamoja na azimio la unyenyekevu la kusudi, jina na pendekezo la sherehe mbili: Kwanza Sinodi ya Kijimbo  na Baraza la Kiekumeni kwa Kanisa la Ulimwenguni”. Miaka mitatu baadaye, mnamo tarehe 2 Februari 1962, katika  siku ya Sikukuu ya Kutolewa kwa Yesu Hekaluni, Papa Roncalli alitangaza tarehe ya kuanza kwa Mtaguso mkuu huo kwamba: “Tarehe hiyo ni tarehe 11 Oktoba ya mwaka 1962; na hiyo inarejeea Mtaguso wa  Efeso, na hasa kuondoka katika  Kanisa Kuu la Mtakatifu  Pietro katika mitaa ya  kuhani Philipo kuekelea  Efeso kwa niaba ya Papa Selestine”. Kanisa linafungua vyanzo vya mafundisho yake ili kukuza maelewano, amani na umoja unaoletwa na kuhimizwa na Kristo.

Kwa maana hiyo Mtaguso wa Pili wa Vatican ulifunguliwa rasmi tarehe 11 Oktoba 1962. Siku hiyo katika uwanja wa Mtakatifu Petro karibu  washiriki 3,000 miongoni mwao  wakiwemo makadinali, maaskofu wakuu, maaskofu na wakuu wa mashirika ya kitawa. Walifika kutoka duniani kote na kuwakilisha watu wote Ulimwenguni.  Kanisa Kuu la Vatican liligeuzwa kuwa ukumbi wa mikutano. Miongoni mwa nafasi hizo na nyakati za nguvu kubwa yalisikika maneno ya Papa Yohane wa XXIII,  katika ufunguzi wa makini kwamba:  “Hali na matatizo makubwa sana ambayo wanadamu wanapaswa kukabiliana nayo hayabadiliki; kwani kiukweli Papa Yohane wa XXIII alithibitisha katika hotuba yake kwa Kilatini kwamba: “Kristo daima anachukua nafasi kuu ya historia na maisha”.

Kila mara yanapofanyika mabaraza ya Kiekumene yanatangaza kwa dhati mawasiliano haya na Kristo na Kanisa lake na kuangaza mwanga wa ukweli kila mahali, na kutuelekeza kwenye njia iliyo sawa.  Akitazama wakati ule na kwa macho ya sasa, Papa Yohane XXIII, alisisitiza kuwa Bibi harusi wa Kristo anapendelea kutumia dawa ya huruma badala ya kuchukua silaha kali; yeye alifikiri kwamba ni lazima tutimize mahitaji ya leo, tukifichua kwa uwazi zaidi thamani ya mafundisho yake badala ya kulaani ”. “Kanisa ni Mama mwenye upendo wa wote”. Mtaguso, kupitia masasisho yanayofaa, huchukua hatua kubwa mbele katika ahadi ya kitume ya kuwasilisha ujumbe wa Injili kwa watu wote.

Katika Kitabu kilichowasilishwa Doniminika alasiri, tarehe 9 Oktoba 2022, katika mji mdogo wa nyumbani kwa Angelo Roncalli  yaani Mtakatifu Yohane XXIII, kinaripoti taarifa muhimu za kihistoria, kama vile upatanisho wa Papa Yohane  XXII (uliooneshwa kupitia nyaraka) kati ya Krushev na Kennedy wakati wa mgogoro wa Cuba, ambao ulijitokeza kati ya tarehe 16 na 28 Oktoba 1962. Na kwa upande wa  Ulaya, ambapo lilitatuliwa kwa kuchagua njia ya amani kama  alivyosema Papa Francisko  wakati wa sala ya Malaika wa Bwana Dominika 9 Oktoba huku  akihimiza hadharani kufuata mfano huo wa kutafuta amani tu. Lakini hasa juu ya kurasa zote za kitabu  zina sifa ya kufufua tukio la Mtaguso katika ufunguzi wake, mnamo tarehe 11 Oktoba 1962, kwamba “tulifikia mwisho wa maandalizi ya muda mrefu ambayo yalichukua muda mrefu zaidi kuliko Mtaguso wenywe ungekuwa, kama alivyoeleza Papa Yohane XXIII.  Mtaguso zaidi ya hayo, ulieleweka mara moja kwamba haungekuwa mwendelezo wa Mtaguso Mkuu wa  I wa Vatican kinyume chake, kwa namna fulani ungejitofautisha nao kwa kusisitiza zaidi uwezo wa kuvutia wa Ukristo kuliko wazo hilo la  kuhukumu makosa.

Papa Yohane XXIII, kwa mujibu wa mwandishi wa kitabu anakumbuka, kwamba malengo ya programu ya Mtaguso  kwa kujitenga na manabii wa adhabu na badala yake kulitaka Kanisa kukimbilia dawa ya huruma, kwa namna fulani ni kufungua changamoto za jamii ya kisasa.  Kwa njia hiyo Papa wa mpito, (Yohane XXIII) aliweka alama ya mabadiliko katika maisha na historia ya Kanisa kwa kutoa uhai kwa wazo ambalo, alisema mwenyewe tayari siku mbili baada ya uchaguzi wa tarehe 28 Oktoba 1958 kwamba alimwamini katibu wake wa kibinafsi, Loris Capovilla. Baadaye ushiriki  na washirika wengine, lakini, kiukweli, angalau kulingana na vyanzo vya kumbukumbu, alisubiri hadi tarehe 20 Januari ili kuiwasilisha kwa Domenico Tardini,  aliyekuwa Katibu wa Vatican wa  wakati huo. Baadaye ndipo kuwepo tangazo katika Kanisa Kuu la Mtakatifu  Paolo nje ya Ukuta mbamo tarehe 25 Januari 1959, “mbele ya baadhi ya makadinali ambao, waliposikia habari kutoka kwa sauti ya Baba Mtakatifu, walishangaa sana. Wao walijaribu kuhalalisha   wakisema kwamba labda hakupata maneno sahihi ya kupongeza. Kiukweli, haikuwa hivyo kabisa, kwa sababu makadinali wapatao arobaini hawakujibu hata habari ya tangazo la Mtaguso”.

Kwa upande wa Papa Yohane wa XXIII alisema Uamuzi, uliochukuliwa ni kwa maongozo ya Aliye Juu. Ni wazo  mbalo hakika linatoa jibu la uamuzi wa ujasiri na wa kibinafsi kwa Papa Yohane XXIII. Nyuma, hata hivyo, kuna mengi pia ambayo yanahusu historia ya Kanisa la karne ya ishirini, kuna chachu kubwa ambazo zimefunika kile kinachoitwa karne fupi, kuna mageuzi ya harakati kubwa, liturujia, uekumene, kibiblia, kile alichofanyia kazi utume wa walei…”. Kwa hiyo  mwandishi wa kitabu anabainisha kwamba  njia chungu nzima ambayo nyuma yake, kwa namna fulani, inaongoza leo hii kwenye upatanisho ulioamshwa tena wa Papa  Yohana XXIII na utekelezaji wa njia ya sinodi iliyotamaniwa na Papa Francisko. Sinodi  hii kwa hakika ingekuwa muhimu pia kufanya tafakari nzuri na kuelewa tulipoanzia na tulipofikia leo  hii tukiwa na Upapa wa Papa ambaye hakuweza kufanya uzoefu wa Baraza moja kwa moja, bali anahuisha msimu ambao unahusishwa sana, mbegu hizo zilizo zinduliwa muda mrefu uliopita. Papa Francisko anathibitisha kwamba matunda ya Baraza bado hayajaisha, na kwa maana hiyo  tunashughulika na Baraza ambalo lazima lieleweke, liishi na zaidi ya yote liweze kutumika”.

Ikumbukwe Mtakatifu Yohane wa XXIII jina la ubatizo ni Angelo Giuseppe Roncalli alizaliwa tarehe 25 Novemba 1881 na kufariki dunia kunako tarehe 3 Juni 1963. Alibahatika kuliongoza Kanisa Katoliki kuanzia tarehe 28 Oktoba 1958 hadi kifo chake. Aliyekuwa kasisi wa elimu ya juu na kijeshi wa Wafransiskani wakati wa Vita vya Kwanza vya Kidunia, alitangazwa kuwa mwenye heri na Papa Yohane Paulo II mnamo tarehe 3 Septemba 2000 wakati wa Jubilei ya miaka 2000 ya Ukristo ulimwenguni kote. Alitangazwa kuwa Mtakatifu mnamo tarehe 27 Aprili 2014, pamoja na Papa Yohane Paulo II, na Papa Francisko, kwa  uwepo wa Papa Mstaafu Benedikto XVI, ambaye alishiriki misa ya kutangazwa Mtakatifu. Na tangu wakati huo,  Mama Kanisa anamkumbuka kila mwaka ifikapo tarehe 11 Oktoba.

Mabaraza   21  ya Kiekumene ya Kanisa

Hadi kufikia mtaguso wa II wa Vatican, ilitanguliwa na mabaraza mengine kama yafuatayo: 1. Nicaea I mnamo 325; 2. Constantinople I mwaka 381; 3. Efeso mwaka 431;  4. Chalcedon mwaka 451;5. Constantinople II mwaka 553; 6. Constantinople III mwaka 680/1; 7. Nicaea II mwaka 787; 8. Constantinople IV mwaka 869/70; 9. Lateran I mnamo 1123; 10. Lateran II mwaka 1139; 11. Lateran III mwaka 1174; 12. Lateran IV mwaka 1215; 13. Lyons I mwaka 1245; 14. Lyons II mwaka 1274;  15. Ilikuja mwaka 1311/2;  16. Constance mwaka 1414/8;  17. Florence mwaka 1439/45; 18. Lateran V mwaka 1512/7;  19. Trento mwaka 1545/63;  20. Vatican I mwaka 1869/70;  21. Vatikani II mwaka 1962/65.