Papa Francisko:ujasiri wa mazungumzo kushinda chuki na vita

Papa Francisko

Kitabu hiki, “Maneno ya amani,” kinashuhudia safari ndefu iliyotokea  katika mkutano wa kidini wa amani huko Assisi mnamo 1986, ulioombwa na Mtakatifu Yohane Paulo II, hadi leo hii. Kupitia mkusanyo wa maandishi ya Andrea Riccardi, yaliyotolewa ndani ya mfumo wa mikutano hiyo ya kila mwaka, matatizo ya wakati huu, vitisho vya vita na matarajio ya amani yanaonekana. Nguvu na matumaini yanayoibuliwa na mazungumzo kati ya dini na waamini pia yanajitokeza. Hisia hizo ndizo zinazotusaidia kila mara tusikate tamaa kwamba amani inawezekana. Dhana ile ya Papa Wojtyla, ambaye aliita dini  zote huko Assisi kuomba pamoja na sio dhidi ya nyingine tena, ilikuwa ya ujasiri. Bado kulikuwa na Vita Baridi na nyakati zilionekana kuwa za kutisha. Dini zinaweza kuwakilisha rasilimali kwa ajili ya amani kwa upande mmoja lakini, kwa upande mwingine, kuchochea au kuheshimu migogoro.

Tukio la Assisi liliushangaza ulimwengu na mambo yake mapya. Yeyote aliyepata uzoefu huo wa Oktoba 27 huko Assisi anajua kwamba ilitambuliwa, hata kutoka mbali, kama ukweli wa kihistoria na watu. Hata hivyo, hapakuwa na uhaba wa mabishano, kama mara nyingi hutokea wakati wa kukabiliwa na ukweli wa kihistoria. Tatizo lilikuwa jinsi ya kuendeleza njia hiyo baada ya tukio kubwa huko Assisi. Yohane Paulo II alikuwa amesema mwishoni mwa mkutano huo kwamba: “Hakuna amani bila dhamira isiyozuilika ya kupata amani. Amani inawangoja manabii wake” (Yohane Paul oII, Assisi, 27 Oktoba 1986). Assisi “haikuweza na haikupaswa kubaki tukio la pekee” kama nilivyosema mwenyewe, nikiwapokea viongozi wa kidini,  Roma mwishoni mwa Mkutano wa Kimataifa wa Amani tarehe 30 Septemba 2013: Mmeendelea na njia hii na kuongeza kasi yake, ikihusisha watu muhimu wa dini zote na watetezi wa kiulimwengu na kibinadamu katika mazungumzo. Katika miezi hii, tunahisi kwamba ulimwengu unahitaji roho iliyohuisha mkutano huo wa kihistoria. Kwa nini? Kwa sababu inahitaji amani sana. Hapana! Hatuwezi kamwe kujiuzulu kwa maumivu ya watu wote, mateka wa vita, umaskini na unyonyaji. Njia ya kuelekea Assisi, katika miaka iliyofuata 1986, ilikuwa ni tendo la uaminifu katika sala na mazungumzo ya amani.”

Safari hii imeleta pamoja watu tofauti wa mitazamo ya kidini; walihiji sehemu mbalimbali duniani. Mara ya kwanza huko Roma, huko Trastevere, kisha Warsaw mnamo 1989, wakati Ukuta ulikuwa karibu kuanguka au Bucharest. Mnamo 1998, akifungua njia kwa safari ya kwanza ya kitume ya Papa, Yohane  Paul II, kwa nchi ya Kirthodox. “Roho ya Assisi” katika mazoezi ya mazungumzo na urafiki imeunda wanaume na wanawake wa amani kutoka kwa dini tofauti, za mbali au za uhasama kwa karne nyingi. Njia inayofuatwa “kila mwaka inapendekeza njia kwetu: ujasiri wa mazungumzo:” Viongozi wa kidini wanaitwa kuwa “wazungumzaji” wa kweli, kufanya kazi katika kujenga amani si kama wasuluhishi, lakini kama wapatanishi wa kweli. Kila mmoja wetu ameitwa kuwa fundi wa amani, akiunganisha na sio kugawanya, kuzima chuki na sio kuihifadhi, kufungua njia za mazungumzo na sio kuinua kuta mpya!

Mazungumzo, mkutano wa kuanzisha katika ulimwengu utamaduni wa mazungumzo, utamaduni wa kukutana. Katika njia hii, ulimwengu wa kidini umekaribia zaidi. Hata kama maeneo yenye wasiwasi na hali ya msingi ya kuendelea, katika karne ya 21 kumekuwa na mabadiliko makubwa katika uhusiano kati ya wamini wa dini mbalimbali, ambao wameanza kuzingatia mazungumzo kama uamuzi. Ninafikiria, hasa, kuhusu Hati ya Udugu wa Kibinadamu kwa Amani ya Ulimwengu na Kuishi kwa Pamoja, ambayo nilitia saini na Imamu Mkuu wa Al Azhar, Ahmad Al-Tayyeb mnamo 2019. Hata hivyo, leo kuna haja ya mazungumzo zaidi. Kwa hakika katika kipindi hiki, kukiwa na migogoro mingi ya wazi na vitisho vya vita, tunatambua kwamba “ulimwengu hutoweka bila mazungumzo” (Papa Francisko, 15 Juni 2014). Kuna haja ya mazungumzo ya wazi, na ya mara kwa mara. Dini zinajua kwamba “mazungumzo na maombi hukua au kushuka pamoja. Uhusiano wa mwanadamu na Mungu ndio shule na lishe ya mazungumzo na wanadamu” (Papa Francisko, 30 Septemba 2013). Kwa sababu hii, katika safari iliyofanywa katika roho ya Assisi, kwa msukumo wa Jumuiya ya Mtakatifu Egidio, sala daima imekuwa sehemu kuu. Kiukweli, tunaamini katika nguvu ya unyenyekevu na upole ya maombi.

Baada ya 1989, ulimwengu ulibadilika kuwa utandawazi, na kuungana katika nyanja nyingi, kama vile fedha na biashara, mawasiliano. Walakini, bado ilibaki kugawanyika sana. Mgawanyiko huo ulilishwa na roho ya mashaka ambayo ilisababisha vifaa vya kijeshi sio tu kuhifadhiwa, bali pia kuongezeka. Ni ibada ya sanamu ya jeshi: Kuanzia uundaji wa silaha za nyuklia, kemikali na kibaolojia, na uwezekano mkubwa na unaokua unaotolewa na teknolojia mpya, vita vimepewa nguvu ya uharibifu isiyoweza kudhibitiwa vizuri (Fratelli Tutti). Andrea Riccardi anaandika kwa usahihi katika kurasa hizi: “Tuko katika wakati ambao wengi wanaweza kupigana vita, wakiwa na silaha za kutisha.” Lakini hatujapooza na woga, ingawa tuna wasiwasi. Hatujiachi katika kutawala kwa nguvu na kiburi. Tusikate tamaa ya mazungumzo, kuruhusu roho ya chuki na vita kuvamia ulimwengu wa kidini na roho za waamini. Tusirudi nyuma katika safari ya kiekumene na ya kidini ya miaka mingi, kama roho ya utengano na uovu ingependa! “Dini haziwezi kutumika kwa vita. Amani pekee ndiyo takatifu na hakuna anayetumia jina la Mungu kubariki ugaidi na vurugu,” nilisema wakati nikishiriki katika moja ya mikutano hii (Papa Francisko, Roma 25 Oktoba 2022).

Huu ni mwamko unaopatikana katika njia ya mazungumzo, urafiki na sala: kwamba amani ni takatifu na jina la Mungu haliwezi kutumika kupigana au kufanya ugaidi! Ufahamu huu umeenea na umekita mizizi katika watu waamini wa kawaida wanaotaka amani.  Maombi yao na ya wale wanaoteseka kutokana na vita yanaunga mkono mazungumzo hayo. Hivyo, unaoundwa na urafiki wa miaka mingi, wamini na, hasa, viongozi na viongozi wa kidini, wanaunda “mtandao wa amani unaolinda ulimwengu na zaidi ya wanyonge wote” (Papa Francisko, 30 Septemba 2013). Kitabu hiki kinafuata nyakati za kujenga mtandao huu. Hii ndiyo sababu ninarudia yale niliyosema, nikishiriki katika moja ya Mikutano katika roho ya Assisi, iliyohamasishwa na Jumuiya ya Mtakatifu  Egidio, mbele ya Ukumbi wa Colosseum: “Mkiona vita karibu nasi, msikate tamaa! Watu wanataka amani!”