Miaka 40 ya Mkataba wa amani na Urafiki kati ya Argentina na Chile

Na Angella Rwezaula – Vatican.

Baba Mtakatifu Francisko Jumatatu tarehe 25 Novemba 2024 alikutana na mawaziri, wajumbe wa kikundi cha kidiplomasia na washiriki wengine mabibi na mabwana katika tukio muhimu ili kuelezea furaha yake ya kuwapokea mjini Vatican, katika fursa ya maadhimisho ya miaka 40 ya Mkataba wa Amani na Urafiki kati ya nchi mbili za Argentina na Chile. "Huu ni ukumbusho wa furaha ya mazungumzo hayo makali yaliyotokea kwa njia ya upatanisho wa upapa, yaliyoepusha mzozo wa kivita ambao ulikuwa karibu kuwagombanisha watu hao wawili kindugu dhidi ya kila mmoja na kuhitimishwa kwa suluhisho la heshima, la busara na la usawa." Papa Francisko kwa hiyo  amewashukuru sana Mabalozi wa Chile na Argentina kwa mpango huo. Aidha alitoa salamu kwa Wajumbe na Mamlaka husika waliohudhuria, pamoja na wawakilishi wa upatanisho walioshiriki katika tukio hilo la kukumbukwa. Papa alitaka kutoa msisitizo wa pekee kwa ajili ya  maadhimisho hayo, pia kwa uwepo wa Makardinali na Wanadiplomasia ambao aliwashukuru kwa dhati - kwa maadhimisho yenyewe na kuzinduliwa katika ulimwengu, wakati huu, na wito mpya wa amani na mazungumzo na ahadi  iliyohusisha nchi hizo mbili wakati wa mazungumzo marefu na magumu, pamoja na matunda ya amani na urafiki ambao ni mfano wa kuigwa, Papa alisisitiza.

Papa aliendelea kuwa "Mnamo mwaka 2009, katika utangulizi wa kitabu cha Hayati Askofu Mkuu Carmelo Juan Giaquinta kuhusu mada ya Mkataba wa Amani na Urafiki aliandika hivi: “Mkataba huo uliwezekana kutokana kuingilia kati kwa  upatanisho wa Papa Yohane Paulo II, na imani iliyowekwa kwake na watu wetu na mamlaka. Lakini upatanisho wa papa ulikujaje? […] Kulikuwa, kwanza kabisa, maombi ya watu wetu, wanaochukia vita. […] Mara tu uingiliaji kati wa kutuliza wa Papa Yohane  Paulo II ulipopatikana, mnamo Noeli ya 1978, juhudi za Maaskofu wawili hazikukoma. Bila kuingilia kati upatanisho huo, ambao ulikuwa shughuli ya kipekee ya Papa na Serikali za Argentina na Chile, upatanishi wa kipapa ulipaswa kukuzwa, kuendelezwa na kulindwa kutokana na hatari nyingi za nje, ili utimie Novemba 1984, miaka sita baada ya kuanza. Mtakatifu Yohane Paulo II, tangu siku za kwanza za Upapa wake, alikuwa na wasiwasi na dhamira ya mara kwa mara sio tu kuzuia mzozo kati ya Argentina na Chile "kudhoofika na kuwa mzozo mbaya wa silaha, lakini pia kutafuta njia ya kutatua mzozo huo kwa uhakika."Baada ya kupokea ombi hilo kutoka kwa Serikali hizo mbili, likiambatana na ahadi madhubuti na zinazodai, na alikubali kufanya usuluhishi kwa lengo la kupendekeza  "suluhisho la haki na la usawa, na kwa hivyo tukufu". Kwa hakika, wakati wa upatanisho huo, Baba Mtakatifu alionesha nia yake kwa maneno haya: “Kwamba suluhisho la  kuridhisha lenye msingi wa haki na sheria ya kimataifa, ambalo halijumuishi matumizi ya nguvu, linaweza kupatikana, kutokana na nia njema ya pande zote mbili.”Papa Francisko amendelea kusema kuwa “Kichwa cha Mkataba kati ya Argentina na Chile kinafafanuliwa kwa maneno mawili: amani na urafiki.”

Kwa njia hiyo Papa Francisko alitaka kufafanua akianza na “Amani.” Katika hafla ya Kuidhinishwa kwa Mkataba huo, tarehe 2 Mei 1985, Papa Yohane Paulo II alionesha furaha yake, kwa sababu - alisema - kwa makubaliano “amani imeunganishwa na kwa njia ambayo inaweza kutoa imani yenye msingi katika utulivu.” Karama hii ya amani - Papa alisisitiza - hata hivyo ingehitaji jitihada za kila siku ili kuilinda kutokana na vikwazo vinavyoweza kutokea na kuhimiza kila kitu ambacho kingeweza kuiboresha. Kiukweli, Mkataba unatoa njia sahihi za kufikia malengo mawili, kwa kile kinachorejea kushinda tofauti zozote, na kwa kukuza urafiki wenye usawa kupitia ushirikiano katika nyanja zote, unaolenga ushirikiano wa karibu zaidi wa Mataifa hayo mawili.” Kwa hivyo, mtindo huo wa utatuzi kamili na wa uhakika wa mzozo kwa njia za amani unastahili kupendekezwa tena katika hali ya sasa ya ulimwengu, ambayo migogoro mingi inaendelea na kuwa mbaya zaidi, bila dhamira ya kweli ya kuisuluhisha kwa kutengwa kabisa kwa matumizi ya nguvu au tishio la matumizi yake.

Neno la pili: urafiki. “Wakati upepo baridi wa vita unavyovuma, ukiongeza matukio ya mara kwa mara ya ukosefu wa haki, vurugu na ukosefu wa usawa, pamoja na dharura mbaya ya hali ya tabianchi na mabadiliko ya anthropolojia ambayo hayajawahi kutokea awali kama leo hii, ni muhimu kujiuliza: Je, kuna jambo lolote la maana kuishi na kutumainia?” Kwa hakika, tunaweza kusoma upinzani, mapambano na kuanguka kama wito wa kutafakari, ili moyo ufunguke kwa kukutana na Mungu na kila mtu ajitambue yeye mwenyewe, jirani zake na hali halisi. Tumeitwa kuwa “watafutaji wa yale yaliyo muhimu”, yale yanayofanya maisha yetu kuwa na maana. “Kwa kufanya hivyo, tunagundua kwamba thamani ya kuwepo kwa mwanadamu haijumuishi mambo, katika mafanikio yaliyopatikana, katika mbio za ushindani, lakini juu ya yote katika uhusiano huo wa upendo unaotuunga mkono, unaoweka njia yetu katika uaminifu na matumaini: ni ‘urafiki pamoja na Mungu, ambao wakati huo unaoneshwa katika mahusiano mengine yote ya kibinadamu, kuwa na furaha ambayo haitashindwa kamwe.’

Siku za hivi karibuni, katika hafla ya kuadhimisha miaka 40, Maaskofu wa Argentina na Chile walitia saini tamko la pamoja kukumbuka jinsi Mkataba “uliozuia vita kati ya watu ndugu.” Maaskofu wa nchi zote mbili wanamshukuru Mungu kwa sababu, kwa makubaliano hayo, mazungumzo na amani vilitawala. Wakati huo huo, walitoa shukrani zao kwa Mtakatifu Yohane Paulo II, aliyetoa upatanisho wake kati ya nchi hizi mbili, upatanisho ambao ulifanywa na Makardinali Antonio Samorè na Agostino Casaroli(aliyekuwa Katibu Mkuu wa Vatican wa wakati ule). Katika hilo Papa Francisko ametaka kuwa sauti na  hisia za Maaskofu wa Argentina na Chile kuwa ziwe zake  mwenyewe, akimshukuru Mungu kwa kuwalinda na kuwaokoa kutokana na vita! Na pamoja na Makardinali na Mapadre wa nchi hizi mbili, kwamba wanashukuru kwa amani na ushirikiano kati ya Mataifa hayo mawili, wakiamini kwamba njia hii inaweza kuimarishwa zaidi kwa manufaa ya mataifa hayo mawili. Ni matumaini kwamba roho ya kukutana na maelewano kati ya mataifa, katika Amerika ya Kusini na ulimwenguni kote yenye shauku ya amani, inaweza kuhimiza kuzidisha kwa mipango na sera zilizoratibiwa kutatua migogoro mingi ya kijamii na kimazingira ambayo inaathiri idadi ya watu katika mabara yote, na kuumiza hasa maskini zaidi.

Katika maadhimisho ya miaka 25 ya Mkataba, tarehe 28 Novemba 2009, tukio la kumbukumbu lilifanyika hapa mjini Vatican, likisaidiwa na ziara ya Marais wa Argentina, Bibi Cristina Fernandez Kirchner, na wa Chile, Bibi Michelle Bachelet. Katika hafla hiyo, Papa Benedikto XVI aliakisijinsi Chile na Argentina si mataifa mawili jirani tu, bali mengi zaidi. "Wao ni - alisema - watu wawili ndugu wenye wito wa pamoja wa udugu, heshima na urafiki, ambayo kwa kiasi kikubwa ni matunda ya mapokeo ya Kikatoliki ambayo ni msingi wa historia yao na urithi wao wa kitamaduni na kiroho." Sasa, Papa amongeza “miaka arobaini baadaye, tunarudia tena shukrani zetu kwa juhudi za watu wote ambao, katika serikali na wajumbe wa kidiplomasia wa nchi zote mbili, walitoa mchango wao chanya katika kuendeleza njia hiyo ya azimio la amani, na hivyo kutambua hamu ya amani ya nchi. Watu wa Argentina na Chile. Mkataba wa Amani na Urafiki, kama Papa Benedikto alivyoendelea kusema, “ni kielelezo angavu cha nguvu ya roho ya mwanadamu na nia ya amani katika kukabiliana na ukatili na upuuzi wa ghasia na vita kama njia ya kutatua tofauti.”

Kwa kusisitiza zaidi Papa Francisko alisema: "Ni mfano wa sasa zaidi kuliko hapo awali wa jinsi inavyohitajika “kustahimili wakati wote, kwa nia thabiti na matokeo mabaya, katika kujaribu kutatua migogoro kwa hamu ya kweli ya mazungumzo na makubaliano, kupitia mazungumzo dhaifu, hadi muhimu na kwa kuzingatia daima mahitaji ya haki na maslahi halali ya wote.” Katika suala hilo, Papa hakushindwa kurejeatena kuhusu migogoro mingi ya kivita inayoendelea, ambayo bado haiwezi kuzimwa, licha ya ukweli kwamba inaunda majeraha yenye uchungu sana kwa nchi zilizo kwenye vita na kwa familia nzima ya wanadamu. Jumuiya ya kimataifa ifanye nguvu ya sheria kutawala kwa njia ya mazungumzo, kwa sababu mazungumzo lazima yawe roho ya jumuiya ya kimataifa. Papa Francisko kwa njia hiyo amewashukuru tena kwa dhati kabisa kwa ushiriki wao  katika tukio hili la ukumbusho. Kwa maombezi ya Bikira Maria, Malkia wa Amani, anaomba baraka za Mungu kwa mataifa pendwa ya Argentina na Chile, na kuisambaza  kwa watu wote wanaotaka amani na maelewano, kwa kila mwanaume na kila mwanamke ambaye anakuwa fundi wa udugu na urafiki wa kijamii.