Vatican,Mons.Caccia: Sheria za kimataifa zimetambua uhalifu dhidi ya binadamu kama uhalifu wa kimataifa

Na Angella Rwezaula – Vatican.

Katika Mkutano wa UNGA 79 unaondelea kwenye Kamati ya sita, Askofu Mkuu Gabriele Caccia, Mwakilishi wa Kudumu wa Vatican katika Umoja wa Mataifa alitoa“tamko kuhusiana "Uhalifu dhidi ya ubinadamu,” tarehe 14 Oktoba 2024, mjini New York, Marekani. Askofu Mkuu alianza kusema kusema kuwa: “Kwa kuwa huu ni uingiliaji wangu wa kwanza katika Kamati hii wakati wa kikao cha sasa cha Baraza Kuu, niruhusu nikupongeze wewe Mwenyekiti na wajumbe wengine wa Ofisi kwa kuchaguliwa kwako. Ninapenda pia kuchukua fursa hii kuwashukuru wawezeshaji wenza kwa kuongoza kikao cha Kamati ya Sita kilichoendelea kuhusu mada hii mapema mwaka huu.”

Mwakilishi wa kudumu aidha alisema: “Sheria za kiutamaduni za kimataifa kwa muda mrefu zimetambua uhalifu dhidi ya binadamu kama uhalifu wa kimataifa. Hata hivyo, kuhitimishwa kwa chombo cha kimataifa, kinachofunga kisheria, kuratibu sheria ya kiutamaduni iliyopo katika eneo hilo, bila shaka kungeweza kuwezesha ushirikiano wa kimataifa kwa ajili ya kuzuia na kuadhibu vitendo hivi viovu.” Askofu Mkuu Caccia akiendelea alisema: “Kwa upande mwingine, ufafanuzi wa vitendo hivi lazima pia ujikite katika sheria za kiutamaduni za kimataifa. Kwa hiyo, katika kufafanua uhalifu huo, Kamati hii isiondoke kwenye kanuni za kiutamaduni zilizopo.

Vatican haikubaliani na ujauzito wa kulazimisha

Mwakilishi wa Kudumu wa Vatican katika Kikao hicho  aidha alisema kuwa “Kuongeza au kurekebisha fasili zilizokubaliwa za uhalifu huu kama zilivyo katika Mkataba wa ICC, kabla ya utendaji wa Serikali na maoni ya kisheria kuendelezwa kikamilifu, hakutazuia tu makubaliano, lakini pia kutadhoofisha ufanisi wa chombo kipya. Katika hali kama hiyo, Ujumbe wa Vatican hauwezi kuacha kueleza wasiwasi wake kwa ukweli kwamba rasimu ya ILC zinaacha ufafanuzi wa jinsia uliomo katika Kifungu cha 7 cha Mkataba wa ICC. Si desturi ya Vatican wala (opinio iuris) maoni ya sheria inayoauni ufafanuzi wa jinsia tofauti na ule unaopatikana katika Mkataba wa Roma. Zaidi ya hayo, kukosekana kwa ufafanuzi wa wazi wa jinsia unaojikita katika uhalisia wa kibayolojia wa jinsia hizi mbili kungedhoofisha juhudi zetu za kuzuia na kushtaki uhalifu huo ambao unaathiri wanawake isivyo sawa, kama vile ubakaji, utumwa wa ngono na ukahaba wa kulazimishwa. Vile vile, Vatican  haiwezi kukubaliana na mabadiliko yoyote ya ufafanuzi wa ujauzito wa kulazimishwa kama ilivyo katika Kifungu cha 7 cha Mkataba wa ICC. Wakati huo huo, juhudi za kuzuia na kuadhibu uhalifu dhidi ya ubinadamu lazima ziheshimu, kwa msingi wa kanuni ya kukamilishana, uhuru wa Mataifa mengine.

Kanuni halali inaleta mahusiano ya amani na urafiki

Mkataba wowote mpya kwa hiyo unapaswa kufuata vielelezo vilivyoimarishwa vyema, vinavyojenga juu ya wajibu wa Nchi Wanachama kushtaki uhalifu ndani ya mipaka yao wenyewe na kushirikiana katika kuwarudisha wahalifu na katika kuwasaidia waathiriwa. Kanuni ya uhalali na kanuni za msingi za haki ya jinai, ikiwa ni pamoja na haki ya kufuata taratibu na dhana ya kutokuwa na hatia, lazima ziheshimiwe daima. Kwa upande mwingine, mazungumzo haya si mahali pa kurekebisha kanuni kuhusu kinga ya kiutaratibu ya maafisa wa kigeni wa umma. Kinga hiyo, inayotokana na mamlaka ya Serikali na kanuni ya kutoingilia kati, ni muhimu sana kwa mahusiano ya amani na ya kirafiki kati ya Mataifa.

Hukumu ya kifo

Kuhusu suala la hukumu ya kifo, mkataba mpya unapaswa kuruhusu Mataifa yale ambayo yamefuta hukumu ya kifo kutomrejesha mtu anayedaiwa kuwa mkosaji kwao ikiwa anaweza kuhukumiwa kifo. Zaidi ya hayo, hakuna mtu anayepaswa kufukuzwa, kurejeshwa, kusalimishwa au kurejeshwa kwa mamlaka ambapo anaweza kukabiliwa na uhalifu dhidi ya ubinadamu au ikiwa kuna sababu kubwa za kuamini kwamba atateswa au ukatili au ukatili mwingine na matibabu. Chombo kipya kinapaswa pia kudumisha utu wa waathiriwa, kwa kuweka katika sheria haki yao ya kupokea fidia na usaidizi wa kurekebisha uharibifu waliopata na kuwezesha kuunganishwa tena katika jamii. Ikizingatiwa kwamba msaada kama huo unaweza usipatikane kwa urahisi katika eneo ambalo uhalifu ulitendwa, usaidizi kwa waathiriwa kutoka Mataifa mengine, mashirika ya kimataifa, mashirika yasiyo ya kiserikali na taasisi za misaada za kidini pia zinapaswa kuhimizwa. Kwa hiyo, Vatican inaunga mkono hitimisho la chombo cha kimataifa, kinachofunga kisheria juu ya kuzuia na kuadhibu uhalifu dhidi ya ubinadamu; kwa misingi ya sheria za kiutamaduni  zilizopo, kwa nia ya kudumisha utu wa kila mtu, kukuza ushirikiano wa kimataifa na kukomesha hali ya kutoadhibiwa kwa wahalifu.