Maswali kuhusu kuwekaji silaha tena katika ulimwengu unaozidi kukosa uwezo wa diplomasia

Na Andrea Tornielli

"Ongezeko la rasilimali za kiuchumi za silaha zimerejea kuwa chombo cha mahusiano kati ya Mataifa, kuonesha kwamba amani inawezekana na kufikiwa tu ikiwa imeanzishwa kwa usawa wa milki yao.  Haya yote huleta wasiwasi na hofu na huhatarisha usalama mkubwa kwa sababu inasahau jinsi tukio lisilotabirika na lisiloweza kudhibitiwa linaweza kuwasha cheche inayoanzisha vifaa vya vita." Haya ni maneno yaliyosemwa chini ya miaka miwili iliyopita na Papa Francisko katika maadhimisho ya miaka sitini ya Hati ya Pacem in Terris na pia yanaendana vyema na kile ambacho Ulaya inapitia, wakati huu ambapo Urais wa Tume umetangaza mpango ambao utaruhusu uhamasishaji wa takriban euro bilioni 800 kwa ajili ya ulinzi wa EU. "Rearm Europe" ni jina la mpango huo, unaochochea wakati wa kutisha wa "woga na hofu" katika siku za hivi karibuni.

Ulaya, katika miaka mitatu iliyopita, kwa bahati mbaya pia imejionesha kuwa haina uwezo wa mpango wa kidiplomasia na ubunifu.  Ilionekana kuwa na uwezo wa kusambaza silaha kwa Ukraine tu, ikishambuliwa isivyo haki na wanajeshi wa Urusi, lakini sio kupendekeza na kutafuta, wakati huo huo, njia madhubuti za mazungumzo ili kumaliza mzozo wa umwagaji damu. Na sasa inajiandaa kuwekeza, kufuatia mipango kama hiyo iliyochukuliwa na mataifa mengine yenye nguvu duniani, idadi kubwa ya silaha bilioni 800.  Hawawekezi katika kupambana na umaskini, kufadhili mipango ambayo inaweza kuboresha hali ya maisha ya wale wanaokimbia nchi zao kwa sababu ya vurugu na umaskini, kuboresha ustawi, elimu na shule, kudhamini mustakabali wa binadamu kwa teknolojia, wala kusaidia wazee. Inawekeza kuongeza ghala za silaha na kwa hivyo mifuko ya watengenezaji wa vifo, ingawa leo hii matumizi ya kijeshi ya nchi za Muungano yanazidi yale ya Shirikisho la Urusi. Je, hii kweli ndiyo njia kweli ya kuhakikisha mustakabali wa amani na ustawi kwa Bara la Kale na ulimwengu mzima? Je, mbio za silaha zinatuhakikishia kweli? Je, hii kweli ni ufunguo wa kugundua upya mizizi yetu na maadili yetu?

Badala ya kuanzisha, kama ilivyopendekezwa na Papa katika Mwaka wa Jubilei, Mfuko wa Kimataifa wa kuondoa njaa na kukuza maendeleo endelevu ya sayari nzima, kwa kutumia asilimia maalum ya fedha zilizotumika katika matumizi ya kijeshi. Kuna mipango ya kujaza silaha na vifaa vipya, kana kwamba mabomu ya atomiki yaliyohifadhiwa kwenye ghala hayakuwa tayari kutishia maangamizi ya nyuklia yenye uwezo wa kuharibu ubinadamu wote mara kadhaa. Kana kwamba Vita vya Kidunia vya Tatu vilivyoibuliwa kiunabii muongo mmoja uliopita na Mrithi wa Petro haikuwa tishio la kweli la kuepukwa. Badala ya kujaribu kutekeleza jukumu tendaji na tendaji kwa ajili ya amani na mazungumzo, Muungano unahatarisha kujikuta umeungana katika kuongezeka kwa silaha. Ni kuenea, kwa mara nyingine tena, kwa kile ambacho Papa Francisko mnamo Aprili 2022 alichofafanua kama "mpango wa vita", ambayo inasababisha "kuwekeza katika kununua silaha" akisema "tunahitaji kujilinda." Papa alikuwa ametaja kupungua kwa nia ya "kuu na njema" ya amani ambayo ilikuwa na sifa ya kipindi cha mara tu baada ya kumalizika kwa Vita vya Pili vya Kidunia. Alikuwa ameona kwa uchungu kwamba “miaka sabini baadaye tumesahau haya yote. Na kwa hivyo mtindo wa vita unajiweka yenyewe ... mtindo wa vita umejiweka tena. Hatuwezi kufikiria mpango mwingine Hatuna mazoea tena ya kufikiria mpango wa amani.

Je, kusingekuwa na haja ya viongozi ambao, badala ya kulenga silaha nyingine, wangerejesha roho hiyo, kushiriki mazungumzo ya kusimamisha vita vya Ukraine na vita vingine? Miaka miwili iliyopita, kutoka Budapest, Papa Francisko aliuliza swali muhimu kwa viongozi wa Ulaya na dunia kwa ujumla. Alikuwa amejitengenezea maneno yaliyosemwa mwaka 1950 na Robert Schuman: "Mchango ambao Ulaya iliyopangwa na muhimu inaweza kutoa kwa ustaarabu ni wa lazima kwa kudumisha mahusiano ya amani," kwa kuwa "amani ya ulimwengu haiwezi kulindwa isipokuwa kwa juhudi za ubunifu, kulingana na hatari zinazotishia."Kisha Papa alijiuliza: “Katika awamu hii ya kihistoria kuna hatari nyingi; lakini, najiuliza, hata nikifikiria juu ya Ukraine inayoteswa, ziko wapi juhudi za ubunifu za amani? Mshtuko wa kutabirika na unaotarajiwa ambao umevuka miundo ya kijiografia ya ulimwengu, na mabadiliko ya walinzi katika Ikulu ya Marekani, ingeweza kuzalisha mpango fulani wa kawaida katika mwelekeo uliooneshwa na Mrithi wa Petro, katika jaribio la kukomesha mauaji ambayo yanafanyika katika moyo wa Ukristo wa Ulaya.

Katibu wa Vatican  Kardinali Pietro Parolin alisema katika mahojiano ya hivi karibuni: "Amani ya kweli huzaliwa kutokana na ushiriki wa pande zote zinazohusika. Kila mtu anahitaji kuwa na kitu, katika maelewano hakuna anayeweza kuwa na kila kitu na lazima kila mmoja awe tayari kujadili jambo fulani. Vinginevyo amani haitakuwa na utulivu na kudumu. Lazima turudi katika mtindo huu, vinginevyo ulimwengu utakuwa msitu na kutakuwa na migogoro tu, na urithi wao mbaya wa kifo na uharibifu." Mpango pekee wa kweli, wito pekee wa kweli utakaozinduliwa leo, badala ya "Rearm Europe", haupaswi kuwa "Amani kwa Ulaya?” Tunauliza haya kwa kuyafanya kuwa yetu wenyewe maneno ya Papa ambaye alisema kutokea  chumba cha Hospitalini Gemelli Dominika  iliyopita: “Naomba zaidi ya yote kwa ajili ya amani. Kuanzia hapa vita vinaonekana kuwa vya kipuuzi zaidi."