ር.ሊ.ጳ. ንመበል 28 ኣህጉራዊ ዋዕላ ዛዕባ ከባቢ ኣየር፥ ‘ህይወት ምረጹ መጻኢ ምረጹ!”

ስምዖን ተ. ኣርኣያ - ሃገረ ቫቲካን

ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ኣብቲ ናይ 223 ዓ.ም. ዓ.ም. እተገብረ ዋዕላ ለውጢ ዅነታት ኣየር ውድብ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ዱባይ ኪርከቡን መደረ ከምስዑን ብዘይምኽኣሎም ኸም እተጣዕሱ ብምግላጽ "መጻኢና ኣብቲ ሕጂ እንመርጾ ዘለና ሕጂ እዩ ዚምርኰስ" ዚብል እምነቶም ደጊሞም ገለጹ።

ኣብዚ ዓመት እዚ እተገብረ ዋዕላ ው. ሕ. ሃ. ደድሕሪ እቲ ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ዘጋጠመ ሃሩርን ደርቅን ኣብ ዝረኣየሉ ነተን ለውጢ ከባቢ ኣየር ኣብ ምቅላስ ሓባራዊ ባይታ ንምርካብ ዝጽዕራ ዘለዋ ሃገራት ከኣ ኣከራኻሪ ጕዳያት ዝሓዘ ኢዩ።

ር.ሊ.ጳ. ኣብቲ ናይ ቅድስቲ መንበር ዋና ጸሓፊ ካርዲናል ፔየትሮ ፓሮሊን ኣብ ክንድኦም ኮይኖም ተሪር መልእኽቶም ከም ዘቕረቡ፥- "ምጥፋእ ኣከባቢ ኣብ ልዕሊ ኣምላኽ ዝፍጸም ገበን ኢዩ ብሕታዊ ጥራይ ዘይኰነስ መዋቕራዊ እውን ኢዩ፡ ንዅሎም ደቅሰብ ኣብ ሓደጋ ዘእትዎም ሓጢኣት ኢዩ። ብፍላይ እቶም ኣብ ማእከልና ዘለዉ ኣዝዮም እተቓልዑን ኣብ መንጎ ወለዶታት ግጭት ከም ዝፍጠር ዘስግኡን ኢዮም።"

 “ምጥፋእ ከባቢ ኣብ ልዕሊ ኣምላኽ በደል እዩ።”

ህይወት ክትመርጽ ጻውዒት ግበር

ለውጢ ከባቢ ኣየር፡ “ዓለማዊ ማሕበራዊ ጉዳይን ምስ ክብሪ ህይወት ደቂ ሰባት ብቐረባ ዝተኣሳሰረን” ብምባል ቅዱስነቶም ገሊጾም፥ ህጹጽ ሕቶ የልዕሉ፤ ንሱ ድማ “ንባህሊ ህይወት ዲና ንሰርሕ ዘለና ወይስ ንባህሊ ሞት?”

"ንኹልኹም እዚ ልባዊ ጻውዒት ኣቕርብ፡ ህይወት ንመርጽ! ንመጻኢ ንመርጽ! ንኣውያት ምድሪ ኣቓልቦ ንሃብ፡ ገዓር ድኻታት ንሰማዕ፡ ንተስፋ መንእሰያትን ሕልሚ ህጻናትን ተሃዋሲ ኩኑ! ከቢድ ሓላፍነት ኣሎና: መጻኢኦም ከይኽልከሉ ምግባር ዝብል ሓላፍነት።”

ፍራንቸስኮ ነቲ ቅልውላው ከባቢ ኣየር ንምፍታሕ ዘቕረብዎ ህጹጽ ጻውዒት ደጊሞም ኣብ ዝሃብዎ መግለጺ፡ ሱር መሰረቱ ምኽንያት ናይቲ መሬት ካብ መጠን ንላዕሊ ምውዓይ ምዃኑን፡ ብቐንዱ ብሰንኪ ዘይቀጻልነት ዘለዎ ንጥፈታት ደቂ ሰባት ዝመጽእ ምውሳኽ መጠን ጋዛት ንምድረ በዳነት ዝድረኽ ምዃኑ ገሊጾም።

“እቲ ንምፍራይን ንምውናንን ዝግበር ድፍኢት ውጥረት ኮይኑ ኣሎ፣ ውጽኢቱ ድማ ንኣከባቢ ልጓም ዘይብሉ ምዝመዛ ዝገበረ ዘይተኣደነ ስስዐ ኮይኑ ኣሎ። ከባቢ ኣየር ንኹሉ ለውጥታት ዝጸውር እዩ ዝብል ምትላላት ደው ከነብሎ ዝጠልብ እዩ" ኢሎም።

“እቲ ከባቢ ኣየር ነዚ ኩሉ ዝጸውር እዩ ዝብል ምትላል ደው ከነብሎ ይጭድር ኣሎ።”

ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ንደቅሰብ ደረት ናይቲ ድሩትነቱ "ብትሕትናን ብትብዓትን" ናብ ሓቅነቱ እተረጋገጸ ፍጻመ ዝመርሕ እንኮ ስጕምቲ ምዃኑ ኣፍልጦ ኽህቡሉ ጻውዒት ኣቕሪቦም፡ ነቲ ኣብ መንጎና ዘሎ ምግምማዕ ከም ቀንዲ ዕንቅፋት ናይዚ ወሳኒ ለውጢ ገይሮም ብምጥቃስ - "ከምዛ ሎሚ ዘላ ምሉእ ብምሉእ እተኣሳሰረት ዓለም በቶም ዘመሓድሩ ሰባት ጥራሕ ክትራኸብ የብላን፡ እዚ ኸኣ 'ብምኽንያት እተን ንሃገራዊ ረብሓታተን ካብ ዓለምለኻዊ ሓባራዊ ረብሓ ንላዕሊ ገይረን ዝወስዳኦ ኣቕዋም ዓቢ ምምሕያሽ ክገብር ኣይክእልን ኢዩ።'

ናብ ተዓጻጻፊ ኣቕዋም ክንሰግር ኣድላዪ ምዃኑ ብምጕላሕ፡ ኣብቲ ብዛዕባ መጻኢ ዘሎና ሓባራዊ ሓላፍነት ከነተኵር ተማሕጸኖም - "እቲ ሎሚ እንጽውዖ ዘሎና ዕማም ትማሊ ዘይኰነስ ጽባሕ ኢዩ - ንፍተዎ ኣይንፈትዎ ብዘየገድስ ናይ ኵሉ ወይ ናይ ካልእ ክኸውን ኢዩ።"

ድሕርዚ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ነቲ ተሓታቲ ኣብ ድኻታትን ልዑል ገምጋም ውልደትን ንምቕያር እተገብረ ፈተነ ነጺጎም፡ "ካብ መላእ ዓለም እቲ ዳርጋ 10 ሚእታዊት ዝግመት ናይቲ መርዛም ጋዛት ተሓታቲ ክኸውን ከሎ እቲ ኣብ መንጎ እቶም ምዕቡላትን ሒደት ሰባትን ሓፋሽ ድኻታትን ዘሎ ጋግ ግን ክሳዕ ክንድዚ መዓሙቝ ኰይኑ ኣይፈልጥን ኢዩ ። "

ዳርጋ ፍርቂ ናይታ ዝያዳ ስኡናት ዝዀነት ዓለምና ዳርጋ 10 ሚእታዊ ናይቲ መርዛም ጋዛት ተሓታቲ ኢዩ ጽልዋ ቅልውላው ክሊማ ኣብ ድኻታት

ቅዱስ ኣቦና ንጉዳይ ከባቢ ኣብ ልዕሊ ድኻታት ዘስዕቦ ዘይመጣጠን ጽልዋ ብምጉላሕ፡ ለውጢ ከባቢ ኣየር ኣብ ልዕሊ ደቀባት፡ ምብራስ ኣግራብ፡ ጥምየት፡ ዋሕስ ማይን መግብን፡ ከምኡ’ውን ግዱድ ስደት ዘስዕቦ መዓታዊ ጽልዋ ኣመልኪቶም።

"ልደት ከም ጸጋ እምበር ጸገም ኣይኮነን፡ ሕጂ ኣብ ልዕሊ ስድራቤታትን ህዝብታትን ብዝተወሰኑ ዝቀርቡ ምቅጽጻር ብዝብል ስነ-ሓሳባውን ረብሓታውዊ ቅድታትን ንሓደጋ ተቓሊዑ ይርከብን።

ነቲ ብሃብታማት ሃገራት ዝኽፈል “ስነ-ህይወት ዕዳ” ዳግመ ግምት ክግበረሉ ሓሳብ ኣቕሪቦም፡ ንሓድሕዶም ዝተኣሳሰሩ ጉዳያት ለውጢ ከባቢ ኣየር፡ ቁጠባዊ ዕዳ፡ ከምኡ’ውን... ማሕበራዊ ፍትሒ ብዓለም ደረጃ ክረጋግጽ ይሓትቱ።

ሓድነትን ብዙሕነታዊነትን

ካብዚ ሕጂ ዘሎ ኣከባብያዊ ቅልውላው መውጽኢ መንገዲ ናይ ሓባርነትን ብዙሕነታዊነትን ኣገባብ ምዃኑ ሓሳብ ኣቕሪቦም፣ ኣብዛ “ኣዝያ ብዙሕ ወልትያን ኣብ ተመሳሳሊ እዋን ድማ ኣዝዩ ዝተሓላለኸን ኮይና፣ ንውጽኢታዊ ምትሕግጋዝ ዝተፈለየ ማዕቀፍ” ዝኾነት ዓለም ኣድማዒ ምትሕብባር ክግበር ጸዊዖም የቕርቡ።

“ምውሳኽ ሙቐት ዓለም ብሓፈሻዊ ምዝሓል ብዙሕነታዊ ምትእስሳር፡ ኣብ ውሽጢ ማሕበረሰብ ዓለም እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ሕጽረት ምትእምማን ዝተሰነየ ምዃኑ” ዘሰክፍ እዩ፡ ውጽኢታዊ ኣህጉራዊ ምትሕብባር ኣብ ዳግመ ህንጸት ምትእምማን ዘለዎ ወሳኒ ተራ ብኣጽንዖት የዘኻኽሩ።

ሓልዮት ንፍጥረትን ሰላምን

ቅዱስ ኣቦና ንጉዳያት ከባብያውን ሰላምን ንሓድሕዱ ዝተኣሳሰረ ባህሪ ኣቓልቦ ብምግባር፡ ንብኽነት ጸዓትን ጸጋታትን ደቂ ሰባት ኣብ ኩናት – “ከም ኣብ እስራኤልን ፍልስጤምን፡ ኣብ ዩክሬንን ኣብ ብዙሕ ክፋላት ዓለምን” ዝረእ ንጸገማት ዘጋድድ እምበር መፍትሒ ዘይኮነ ውግኣት ነቒፎም።

“ክንደይ ሃብቲ ኣብ ኣጽዋር ዝባኽን ዘሎ ህይወት ዘዕኑን ናይ ሓባር ገዛና ዘዕኑን! በቲ ኣብ ኣጽዋርን ካልእ ወተሃደራዊ ወጻኢታትን ዝውዕል ገንዘብ፡ ኣብ መወዳእታ ጥምየት ከብቅዕ ዝኽእል ዓለማዊ መዋሊ ማሕበር ንመስርት” ብምባል፡ ንዘላቒ ልምዓት ድኻታት ሃገራትን... ንለውጢ ከባቢ ኣየር ንምምካት ዝዓለመ ምዃኑ’ዩ።

ቅዱስነቶም ንለውጢ ከባቢ ኣየር ዝምልከት ፖለቲካዊ ለውጢ ከምዘድሊ ብምድጋም ካብ ጸቢብ ርእሰ-ረብሓን ሃገራውነትን ምውጻእ ከም ዘድሊ ተማሕጺኖም፣ ስነ-ህይወት ምልዋጥ ዘዕቢ ኣማራጺ ራእይ ክህሉ ብኣጽንዖት ይሓትቱ።

ቃል ኪዳን ካቶሊካዊት ቤተ - ክርስትያን

ኣብዚ መዳይ እዚ ቓል ኪዳንን ደገፍን ናይ ካቶሊካዊት ቤተ-ክርስትያን እንከረጋግጹ - "ኵሎም ሓላፍነት ዝስምዖምን ነፍሲ ወከፎም ዝገብርዎ ኣበርክቶ መሰረታዊ ስለ ዝዀነን ኣብ ዕዮ ትምህርቲ ብዅሎም ተሳትፎ ምግባር ከምኡውን ጥዑይ ኣነባብራ ኣብ ምድንፋዕ ኣጸቢቓ ትሳተፍ ኣላ።"

ባህላዊ ለውጥታትን ካብ ውልቀ-ሰባትን ሃገራዊ ጥቕምን ዝበልጽ ሓድሽ ሓባራዊ ኣተሓሳስባን ብምድጋፍ እዚ ዛዕባ ለውጢ ከባቢ ኣየር ዝመክር ዋዕላ ናብ ወሳኒ ናይ ምህዳር ንመሰጋገሪ ክመርሕ ዝኽእል ንጹርን ጭቡጥን ፖለቲካዊ ድሌት ክህልዎ ብምግላጽ ነጥበ-መቐይሮ ይኹን።"

ንቕድሚት ክትስጉም ጻውዒት ምቕራብ

ፍራንቸስኮ “በጃኹም” ብምባል “ንቕድሚት ንሰጉም እምበር ንድሕሪት ኣይንምለስ።” መራሕቲ ስጉምቲ ድሕሪ ሕጂ ከየናውሑ ኣተሓሳቦም፡ ንጽቡቕ ሂወት ህሉውን መጻእን ወለዶታት ጭቡጥን ውሁድን ምላሽ ናይ ምስራሕ ሓንጸጽቲ መምርሕታ ናይ ምቕራብ ሓላፍነቶም የመላኽቱ።

ዕላማ ስልጣን ንምግልጋል ምዃኑ ኣዘኻኺሮም፡ “ሓደ መዓልቲ ህጹጽን ኣድላዪን ኣብ ዝነበረሉ እዋን ስጉምቲ ክወስድ ብዘይምኽኣሉ ኣብ ዝዝከር” ስልጣን ከይጣበቕ የጠቅቑ።

ከምኡ’ውን “ጽቡቕ ፖለቲካ” ከዕብዩ ብምምሕጻን “ካብ ላዕሊ ናይ ጭቡጥነትን ምትእስሳርን ኣብነት እንተመጺኡ፡ እዚ ነቲ ብዙሓት ሰባት ብፍላይ ድማ መንእሰያት፡ ድሮ ንሓባራዊ ገዛና ንምሕብሓብ ውፉያት ዝኾኑሉ መሰረት ክጠቅም’ዩ” ኢሎም።

 “እቶም መንእሰያት ድሮ ናይ ሓባር ገዛና ንምሕብሓብ ውፉያት ኮይኖም ኣለዉ።”

ግንቦት 2024 ዓብዪ ዕቤት ተራእዩ እዩ'

ር.ሊ.ጳ. ፍራንሲስ ኣብ መደምደምታ 2024 ዓ.ም. ዓብዪ ለውጢ ዝትግበረሉ ክኸውን ተስፋኦ ገሊጾም። እዚ ድማ ካብቲ ኣብ 1224 ዓ.ም. ቅዱስ ፍራንቸስኮ ብዓል ኣሲሲ ዝደረሶ “ማህሌት ዘፍጥረት” ዘርእስቱ ናይ ምቕያር ተመክሮ ተተባቢዑ ኢዩ እዚ ተመክሮ እዚ ኸኣ ነቲ ኣብ መንጎ ሰበ - ስልጣንን ናይቲ ዓዲ ኣቡን እተላዕለ ግጭት ከም ዝፈትሕ ገበሮ ።

ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ነዚ ታሪኻዊ ፍጻመ እዚ ከም ምልክት ሕብረት ገይሮም ብምዅላዕ ንመራሕቲ "ነቲ ምክፍፋልና ሓዲጎም ንሓይልና ሓድነት ኬምጽኡሉ" ተማሕጺኖም። ብሓገዝ ኣምላኽ ከኣ ንመጻኢና ናብ ወጋሕታ ሓዳስ መዓልቲ ንምቕያር ካብቲ ውግእን ኣከባብያዊ ዕንወትን ዝመልኦ ጸልማት ንወጽእ።"

“ብሓገዝ ኣምላኽ ካብቲ ጸልማት ለይቲ ውግኣትን ዕንወት ከባብን ንወጽእ።”