ካርዲናል ፓሮሊን፡ ክፉትነት እንተዝህሉ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ናብ ቻይና ምኸዱ

ስምዖን ተ. ኣርኣያ - ሃገረ ቫቲካን

ኣብዚ እዋን እዚ ዘሎ ግዜ ገና እዋኑ ዘይኣኸለ እዩ ዝመስል፡ እንተኾነ ግን "ብወገን ቻይናውያን ክፉትነት እንተዝህሉ ነይሩ፡ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ እውን ናብታ ንህዝባን ታሪኻን ወትሩ ዓቢ ኣድናቖትን ክብርን ዝገልጽሉ መሬትን ባህልም ንኽበጽሑ ብቕጽበት ኣብታ ሃገር ዑደት መካየዱ" . . . እንክብሉ ካርዲናል ፒየትሮ ፓሮሊን ዋና ጸሓፊ ቅድስቲ መንበር፥ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮስ ሓደ መዓልቲ ናብታ ዓባይን ክብርትን እስያዊት ሃገር ክበጽሑ ዘለዎም ድሌት ደጊሞም ዕለት 20 ሰነ ድሕሪ ቀትሪ ኣብ ሮማ ኣብ ዝርከብ ጳጳሳዊ ኡርባኒያኑም መንበረ ጥበብ "ካርዲናል ቸልሶ ኮስታንቲኒን ቻይናን - ሃናጺ 'ድልድል' ኣብ መንጎ ምብራቕን ምዕራብን-" እትብል መጽሓፍ ንንባብ ንምብቃዕ ኣብ ዝተኻትየደ ዓውደ ርክብ ተረኺቦም ኣብ ዝሃብዎ መገልጺ የረጋግጹ።

እታ መጽሓፍ ብሩኖ ፋብዮ ፒጊን ኢጣልያዊ ጸሓፊ ታሪኽን ኤጲስቆጶሳዊ ልኡኽ ንኣዋጅ ብጹዕናን ቅድስናን ካርዲናል ቸልሶ መሰረተ ሓሳብ ኣቕራቢ፥ ካርዲናል ቸልሶ ኮስታንቲኒ (1876-1958) ናይ መጀመርታ ሓዋርያዊ ልኡኽ ናብ ቻይና እተዘንትው ዝተደርሰት ኮይና ሕጂ’ውን ካርዲናል ኮስታንቲኒ ዘነቓቕሕዎን ዘስፍሕዎን ዘዳለውዎን መበል 100 ዓመት ዝዝከር ዘሎ ጉባኤ ቻይና ኣብ ኡርባኒያኑም መንበረ ጥበብ ዝተኻየደ ዋዕላ ድሕሪ ሓደ ወርሒ፡ ካርዲናል ፓሮሊን ተክለ ሰብነት ናይቶም መሰረት ዘንጸፉ ቀዳማይ ሓዋርያዊ ልኡኽ ናብ ቻይና ብምግላጽ ሓደ ካብ ፍረኡ፣ ድሕሪ ዓሰርተታት ዓመታት፣ ምስ ቅድስቲ መንበር ብዛዕባ ሹመት ጳጳሳት ስምምዕ ምፍራም ተባሂሉ ክውሰድ ይከኣል። እቲ ስምምዕ ንመጀመርታ ግዜ ኣብ 2018 ዓ.ም. ተፈሪሙ፡ ድሕሪኡ ኣብ 2020ን 2022ን ክልተ ግዜ ዝተሓደሰ ምዃኑ ይገልጹ።

ስምምዕ ሹመት ጳጳሳት ኣብ መወዳእታ ዓመት ክሕደስ እዩ

ካርዲናል ፓሮሊን ኣብ ጎድኒ መደብ ንንባብ ናይ ምብቃዕ እታ መጽሓፍ ምስ ጋዜጠኛታት ኣብ ዝገበርዎ ሓጺር ቃለ መሕትት፥

"ምስ ቻይና ከምቲ ዝጀመርናዮ ዘተ ንቕጽል ኣሎና። ኣብቲ እዋን ዝተፈረመ ግዚያዊ ስምምዕ ኣብ ምሻም ጳጳሳት ንምትግባር እውን ዝበለጸ ኣገባባት ክንረክብ ንጽዕር ኣሎና፣ ኣብ መወዳእታ እዚ ዓመት ድማ እቲ ግዚያዊ ስምምዕ ክሕደስ እዩ" ኢሎም።

ር.ሊ.ጳ. ንህዝቢ ቻይና ዘለዎም ክብሪ

ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ዝሓለፈ ረቡዕ ድሕሪ ዘቕረብዎ ሓፈሻዊ ኣስተምህሮ ትምህርተ ክርስቶስ ንኣባላት ማሕበር "ፈተውቲ ካርዲናል ቸልሶ ኮስታንቲኒ" ሰላምታ ኣብ ዝሃበሉ እዋን፡ ነቲ ዕድል ተጠቒሞም፥ “ንኽቡር ህዝቢ ቻይና ሰላምታይ አመሓላልፍ . . . ነዚ ጽቡቕ ባህሊ ዘለዎ ክቡር ተባዕ ህዝቢ ኩሉ ግዜ ንጽሊ" ከም ዝበሉ ካርዲናል ፓሮሊን ብምዝኽኻር፥ "ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ብሓቂ ንህዝቢ ቻይና ዓቢ ኣድናቖት ኣለዎም ነዚ ንኽግለጹ እውን ኣጋጣምታት ኣይስእኑን እዮም። ምናልባት ኣባል ማሕበር ኢየሱሳውያን ስለዝኾሙ ክኸውን ይኽእል እዩ፣ ስለዚ ኩሉ ቅርስታት ናይቲ ሕሉፍ . . . ብርግጽ እዚኦም ኩሎም ንሓድሕድና ብዝያዳ ንኽንረዳዳእ፡ ንኽንቀራረቡ ዝሕግዙ ስጉምትታት እዮም፡ እዚ መንገዲ ኣብ እወንታዊ መደምደምታ ከብጽሕ ከም ዝኽእል ተስፋ ንግበር’ ይብሉ።

ክኸውን ዝኽእል ጉዕዞ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ናብ ቻይና

ንፈለማ እዋን ሓዋርያዊ ጉዕዞ ናብ ሃገር ኤስያ ዘመልክት ጳጳሳዊ ምብጻሕ ናብ ቻይና ክረጋገጽ ይኽል ዶ ይኸውን ዝብል ንዝቐረበሎም ሕቶ ካርዲናል ብጥንቃቐ፥ "ብርግጽ ር.ሊ.ጳ. ናብ ቻይና ክኸዱ ፍቓደይና እዮም፡ ብሓቂ ናብ ቻይና ክኸዱ ይምነዩ . . . ክሳብ ሕጂ፡ እዚ ድሌት ር.ሊ.ጳ. እዚ ክረጋገጽ ዘኽእል ቅድመ ኩነታት ዘሎ ኣይመስለንን ኮይኑ ግን እዚ ትምኒት እዚ ጭቡጥ ክኽውን ተስፋ እገብር” እንክብሉ ይምልሱ።

"ቻይና ናብ ልባትና ቀረባ ዝኾነት ሃገር”

ብድሕሪ’ዚ ካርዲናል ፓሮሊን ኣብቲ ነታ መጽሓፍ ዛዕባ ካርዲናል ቸልሶ ስራሓት እተዘንተው መጽሓፍን ንንባብ ንምብቃዕ ኣብ ዝተኻየደ ዓውደ ርክብ ኣብ ዘስምዕዎ መደረ፡ ንቻይና ዘለዎም ፍቕሪ ደጊሞም ኣረጋጊጾም፥ "ቻይና፡ ህዝባ፡ ባህላ፡ ልምድታታ፡ ኣብዚ ሕጂ እዋን እትገብሮ ዘላ ጻዕሪ . . . ንፈትዎን ነድንቖን ኢና . . .  ብሓቂ ቻይና ናብ ልብና ቀረባ እያ፡ ንልቢ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮስን ተሓባበርቶምን ቀረባ እያ" ኢሎም።

ኣገባብ ኮስታንቲኒ

ኣብቲ መደብ ዋና ጸሓፊ ቅድስቲ መንበር ንካርዲናል ኮስታንቲኒ እናሓሰቡ፥ ብፍላይ ድማ ኣብ 1946 ዓ.ም. ብር.ሊ.ጳ. ፒዮስ መበል 12 ኣብ ቻይና ሓዋርያዊ ልኡኽ ንኽኮኑ ተሰምዮም ከም ዝኸዱን ፒዮስ መበል 12 ሓደስቲ 32 ካርዲናላት ክሰምዩ ከም ዝኾኑ ድማ ምስ ሰምዑ ካብቶም ሓደስቲ ካርዲናላት ቻይናዊ ክህሉ ከም ዝሓተቱን ባዕሎም ቸልሶ እውን ካብቶም ዝተሰምዩ ሓደስቲ ካርዲናላት ሓደ ከም ዝነበሩን ቻይናዊ ካርዲናል ክህሉ ዘለዎም ድላይ ከም ዝገለጹን፥ ካርዲናል ቸልሶ፥ "ብርሃን ወንጌል ኣብ ቻይና ንምዝርጋሕን ልዕሊ ኩሉ ድማ ኣብ ቻይና ብህልውቲ ቤተ ክርስቲያን ንምድንፋዕን ዝግበር ጻዕርታትን ስራሓትን መስዋእትን ዝነኣድ እዩ።

ደሓር ከኣ ኣብ 1924 ዓ..ም. ኣብ ሻንጋይ ዝተኻየደ ጉባኤ ካቶሊካዊት ቤተ ክርስቲያን ከም ዝተባብዑን፡ ንካልኣይ ጉባኤ ቫቲካን ትንቢታዊ ኣስተንፍሶ ከም ዝኾኑን ብዙሕ ተቓውሞ እውን የጋጥሞም እንተነበረ ክሳብ 23 ቻይናውያን ኣቡናት ንኽህልው መሰረት ዝዘርግሑ ምዃኖም ነቶም ሎሚ ኣብ ቻይና ዘለዎ ጳጳሳት ኣሰር እዮም” እንክብሉ ፓሮሊን ይገልጽዎም።

ቻይናውያን ጳጳሳት ምስ ቤተ ክርስቲያን ጴጥሮስ ኣብ ሕብረት

"ኣገባብ ኮስታንቲኒ" ኣብ ርክብ ቅድስቲ መንበርን እታ ዝዓበየት ሃገረ ኤስያን ሎሚ "ር.ሊ.ጳ. እዚ ብተመሳሳሊ ካብቲ በነዲክቶስ መበል 16 ኣብ 2007 ዓ.ም. ዝጸሓፍዎ 'ደብዳቤ ናብ ቻይናውያን ካቶሊካውያን' ዝጅምር ኮይኑ፡ ምስቲ ኣብ 2018 ዓ.ም. ኣብ ቤጂንግ ንሽመት ጳጳሳት ዝተኸተመ "ግዝያዊ" ስምምዕ ዝተረጋገጸ እዩ።

እቲ ግዚያዊ ስምምዕ ከም መበገሲ እዩ . . . ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ክልተ ግዜ ዝተሓደሰ ኮይኑ፡ ኣብ ጭቡጥ ጉዳያት ኣገዳሲ ኣተገባብራ ረኺቡ እውን ኣሎ” ኢሎም።

ቀጻሊ ተስፋ

"ክሳብ ሕጂ ዝተመዝገበ እወንታዊ ምዕባለታት፡ ዝበዘሐን ዝዓበየን ምዕባለታት ከም ዝስዕብ ተስፋ ኣሎ" እንክብሉ ኣስተብሂሎም፥ “ብሰንኪ እቲ ስምምዕ ኣብ መሬት ሰዓብቲ ኮንፉቾ ዘለዉ ኩሎም ጳጳሳት ምስ ቤተ ክርስቲያን ጴጥሮስ ምሉእ ውህደት ኣለዎም . . . ካብዚ ብምብጋስ "ቻይናውያን ካቶሊካውያን ኣብ ትሕቲ መሪሕነት ጓሶቶም ዝዓበየ ስምምዕ ንምዕባይ ዝተበገሰ ዘተን መስርሕን ምስቶም ክንድዚ ዝኣክል ነቲ ዓቢ ህዝቢ ዘለዎም ፍቕሪ መርትዖ ዝሃቡ ር.ሊ.ጳ. ሙሉእ ርክብ ክህሉ እዩ" ዝብል ተስፋ ይቕጽል ኣሎ” ከም ዝበሉ ዜና ቫቲካን ኣፍሊጡ።