ሰብ ሰርሖ ኣስተውዕሎን ሰብኣዊ ረቛሒን

ስምዖን ተ. ኣርኣያ - ሃገረ ቫቲካን

"ሰብ ሰርሖ ኣስተውዕሎ ኣጽዋር ምግባር ሓዊሱ ርእሰ - ምምሕዳር ስርዓተ ኣጽዋር ከቢድ ስነ - ምግባራዊ ስክፍታ ዝፈጥር እዩ። ርእሰ - ምምሕዳር ዘለዎም ስርዓታት ኣጽዋር ግብረ ገባዊ ሓላፍነት ዝስምዖም ክኾኑ ፈጺሞም ኣይክእሉን እዮም። እቲ ፍሉይ ሰብኣዊ ዓቕሚ ግብረ ገባዊ ፍርድን ስነ-ምግባራዊ ውሳነን ካብ ዝተሓላለኸ እኩብ ቀመራዊ ኣገባብ ንላዕሊ እዩ።" በዚ ምኽንያት እዚ ድማ እኹል፣ ትርጉም ዘለዎን ቅኑዕን ሰብኣዊ ክትትል ስርዓታት ኣጽዋር ምርግጋጽ ኣገዳሲ እዩ። ነዚ ሓሳብ እዚ ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ንዓለም ለኻዊ መዓልቲ ሰላም 2024 ዓ.ም. ኣብ ዘመሓላለፍዎ Message - መልእኽቲ ዘስመሩሉ ምዃኑ ቶርኒየሊ ኣብ ዘቕረብዎ ርእሰ ዓንቀጽ ኣዘኻኺሮም፥ ቅድሚ ኣርብዓ ዓመት ብዛዕባ እቲ ኣብ ውግእን ኣጽዋርን መሳርሒታት ሞትን ዚውዕል ሰብ ዝሰርሖ ምስትውዓል ክንዘራረብ ከለና እዚ ኣብነት ኪኸውን ኣለዎ።

ታሪኽ ናይቲ ብውሳነኡ ኣንጻር ውዕላት ብምኻድ ንዓለም ካብቲ ኣዕናዊ ሳዕቤን ክህልዎ ዝኽእል ኑክልየሳዊ ውግእ ዘድሓና መኮነን ሶቭየት ይነገረና። እዚ ሰብኣይ እዚ ስታኒስላፍ ኢቭግራፎቪች ፔትሮቭ ይበሃል ሌተናል ኮሎነል ሰራዊት ሶቭየት ኢዩ ዝነበረ፡ ዕለት 26 መስከረም 1983 ዓ.ም. ከኣ ኣብቲ ንንጥፈታት ሚሳይል ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ዝቈጻጸር "ሰርፑኮፍ 15" ዝበሃል ናይ ለይቲ ወተሃደራዊ ስርሒት ተዋፊሩ ከም ዝነበረን ኣብቲ እዋን ዝሑል ውግእ ኣብ ወሳኒ ነጥበ - መቐይሮ ኢዩ ነይሩ፡ ናይ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ርእሰ ብሔር ሮናልድ ሬጋን ንኣጽዋር ብዙሕ ገንዘብ ይምድብን ንሕብረት ሶቭየት ድማ "እኩይ ሃጸያዊ ስርዓት" እንክብል ዝገለጸሉ እዋን ከም ዝነበረን ሰሜን ኣትላቲክ ቃል ኪዳን ድማ ነቲ ብዛዕባ ኑክልየሳዊ ውግእ ዝገልጽ ፍጻመታት እንደገና ኣብ ምፍጣር ወተሃደራዊ ልምምድ የካይድ ነይሩ። ኣብ ክሬምሊን ዩሪ ኣንድሮፖፍ ብዛዕባ እቲ ቕልውላው "ቕድሚ ሕጂ ተራእዩ ዘይፈልጥ ዕቤት" እንክብል ገሊጽዎ ነይሩ። ዕለት 1 መስከረም ከኣ ሶቭየት ንሓንቲ ኣብ ሓውሲ ደሴት ካምቻትካ ዝነበረት ነፋሪት ኣየር ኮርያ ከም ዝወቐዓን በቲ መጥቓዕቲ ድማ 269 ግዳያት ከም ዝገበረት ይንገር።

=ዕለት 26 መስከረም ምሸት፡ ፔትሮቭ፡ እታ ንንጥፈታት ጸላኢ ኣብ ምክትታል ዘይጋገ ተባሂሉ ዝንገረሉ ክሮኩስ ኮምፒተር፡ ካብ ሞንታና ካብ ዝርከብ ወተሃደራዊ መዓስክር ናብ ሕብረት ሶቭየት ዝውንጨፍ ሚሳይል ከም ዝብገስ ምልክት ከም ዝሃበ ድማ ረኣየ። ስለዚ ከምቲ ዝነበረ ወተሃደራዊ መምርሒ. መሰረት ድማ ፔትሮቭ እዚ ሓበሬታ እዚ ንኣዘዝቱ ከመሓላልፍ ነይርዎ። ነዚ ስዒቡ ድማ ሶቭየት ሕብረት ናብ ሕቡራት መንግስታት መሪካ ዘቕንዐ ሚሳይል ክትፍኑ ነይርዋ። ከም ሓቂ ግን እቲ መሳርሒ ማለት ኤሌትሮኒካዊ ሓንጎል ንበሎ ዝሃቦ ሓበሬታ ጌጋ እዩ ዝነበረ . . . ብሓጺሩ ሰብኣዊ ምስትውዓል ክንዮ እቲ ሰብ ሰርሖ መሳለጥያ እዩ፡ ስለዚ እዩ ድማ ፒየትቭ እቲ ግጒይ ሓበሬታ ከስተውዕል ዝኸኣለ። ስለዚ እቲ ሶቪየታዊ መኮንን ዝወሰዶ ውሳኔ ሰብ ክንዮ እቲ ሓበሬታታትን ውዕላትን ክርእይ ከም ዝኽል ዝገልጽ እዩ።

ክሳዕ መጀመርታ 1990 ዓመታት ብዛዕባኡ ዚፈልጥ ሰብ እኳ እንተ ዘይነበረ እቲ ኑክልየሳዊ ዕንወት ግን ደው ኣቢልዎ እዩ። ወረሒ መስከረም 2017 ዓ.ም. ካብዛ ዓለም ብሞት ዝተፈልየ ፔትሮቭ በታ ምሸት እቲኣ ኣብቲ "ሰርፑኮፍ 15" ኣብቲ ግቡእ ግዜኡ ኣብቲ ቦታ እቲ ቕኑዕ ሰብ እየ ነይረ" ይብል። ሓደ መሳለጥያ - ማሽን ክሳዕ ክንደይ "ኣስተውዓሊ" ምዃኑ ብዘየገድስ  ማሽን - መሳለጥያ ኮይኑ ስለ ዝተርፍ ሰብ ጥራሕ እዩ ክቆጻጸሮ ዝኽል፡ ስለዚ ከምቲ ር.ሊ.ጳ. ፍርንቸስኮ ዘመላኽትዎ "ስነ - ምግባራዊ ምምዝዛንን ስነ - ምግባራዊ ውሳነ ምግባርን" ናይ ሰብ እዩ።

ር.ሊ.ጳ. ፍራንቸስኮ ከም ዝብልዎ ውግእ ጽላለ ማለት ንደቅሰብ ስዕረት ኢዩ። ውግእ ንሰብኣዊ ኽብረት ምጥሓስ እዩ። ዕላማ ንምውቃዕን ብኸመይ ከም እትሃርምን ኣብ ሰብ ዝሰርሖ ምስትውዓል ምምርኳስ ከምኡውን ኣብ መወዳእታ ነቲ መሳለጥያ - ማሽን ብምምራጽ ንሕልናኻ ቅሳነት ብምሃብ ውግእ ምግባር ዝገደደ ኢዩ። ስታኒስላፍ ኢቭግራፎቪች ፔትሮቭ ኣይንረስዕ።

(Andrea Tornielli)