ኣብ ሃይቲ ዝርከቡ ዕጡቓት ጕጅለታት ኣብ መላእ እታ ሃገር ጽልዋታቶም የስፍሑ

ስምዖን ተ. ኣርኣያ - ሃገረ ቫቲካን

ኣባላት ዕጡቓት ጉጅለታት ሃይቲ ዕለት 31 መጋቢት ኣብ ማእከላይ ሃይቲ እትርከብ ከተማ ሚረባላይስ ብምውራር ኣስታት 500 እሱራት ካብ ቤት ማሕቡስ ከም ዘህደሙን ካብ ርእሰ ከተማ እታ ሃገር ኣስታት 50 ኪሎ ሜተር ኣብ ሰሜናዊ ምብራቕ ኣብ እትርከብ ከተማ ተወሳኺ ኣባላት ሓይሊ ጸጥታ ከምዝተዋፈሩ ወሃቢ ቃል ሃገራዊ ሓይሊ ጸጥታ ሃይቲ ኣፍሊጡ።

ሓይሊ ጸጥታ ሃይቲ ነታ ከተማ ዳግማይ ዝተቖጻጸረ እውን እንተኾነ፣ ጸብጻባት እቲ ከባቢ ግን ብዙሓት ካብቶም ዝሃደሙ እሱራት ገና ኣብ ጎደናታት እታ ከተማ ፋሕ ኢሎም ከም ዘለዉ የጠንቅቕ። ዕጡቓት ጕጅለታት ዳርጋ ንመላእ ርእሰ ከተማ ከም እተቖጻጸሩ ክንገር እንከሎ፣ ይኹን እምበር እዚ ዳሕረዋይ መጥቃዕቲ ኣብ ካልኦት ከባቢታት እታ ሃገር ጽልዋታቶም የስፍሑ ከምዘለዉ ዝሕብር እዩ።

ስቓይ ህዝቢ ሃይቲ  

ላዕለዋይ ሓላፊ ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት ቮልከር ቱርኽ ኣብ ጀነቭ ንዝርከብ ቤት ምኽሪ ሰብኣዊ መሰላት ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፣ ዝተፈላለዩ ጥምረት ዕጡቓት ጕጅለታት ካብ ሓይሊ ጸጥታ ብቑጽሪ ኣዚዮም ዝበዝሑ ኣብ ኣብያተ ትምህርቲ፣ መዕቆቢ ዘኽታማትን ኣባይቲ ሕክምናን ዝተዋደደ መጥቃዕቲ ከምዘካየዱ ገሊጹ። እቶም ዕጡቓት ጉጅለታት ዝፍጽምዎ ዓመጽ ነቲ ኣብ ሃይቲ ዘሎ ጽንኩር ዅነታት ናብ ዝኸፈአ ደረጃ ንኸብል ምኽንያት ኮይኑ ከም ዘሎ እውን ኣፍሊጡ፣ ዕጡቓት ጉጅለታት ብዙሓት ከተማታት ይቆጻጸሩ ከም ዘለዉን፣ ኣብ ዝቆጻጸርዎ ዞባታት ዝርከባ ህዝባዊ ትካላት ካብ ኣገልግሎት ወጻኢ ከም ዝኾናን፣ እዚ ዅሉ ጸገም እዚ ሰብኣዊ ቅልውላው መዓልታዊ እናዓበየ ክኸይድ ይገብር ከም ዘሎን፣ ዓመጽያን ጕጅለታት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ሃይቲ ዘይጽወር ስቓይ የስዕቡ ምህላዎምን፣ ብሰንኪ ዓመጽ ዕጡቓት ጉጅለታት ኣብ መንጎ ሓምለ 2024ን ለካቲት 2025 ዓ.ም.ን 4,239 ሰባት ከም ዝሞቱን 1,356 ድማ ከም ዝቖሰሉ ላዕለዋይ ሓላፊ ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት ቱርኽ ከም ዝሓበረ ዜና ቫቲካን ኣፍሊጡ።

ንነዊሕ እዋን ዝጸንሐ ቅልውላው

ሃይቲ ንዓሰርተታት ዓመታት ንኩለ መዳያዊ ቅልውላው ተቓሊዓ ኣብ እትርከበሉ እዋን ኣብ መወዳእታ ወርሒ ለካቲት 2024 ዓ.ም.፣ ኣብታ ሃገር ዓመጽ ዕጡቓት ጕጅለታት እናገደደ፣ ኣብ ውሽጢ ሓደ ሰሙን ጥራይ ልዕሊ 15,000 ሰባት ከም እተመዛበሉ ጸብጻብ ውድብ ሕቡራት ሃገራት ከረጋግጽ እንከሎ፣ ዋላ’ኳ ካብ ሃገራዊ ሓይሊ ጸጥታ ሃይትን ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ቤት ምኽሪ ጸጥታ ዝተኣዘዘ ደግፍ ብዙሓት ሃገራት ዘለዎ  ተልእኾ ዓቓቢ ሰላም እንተሃለወ፣ መንግስቲ ምሉእ ብምሉእ ነታ ሃገር ክቆጻጸር ከም ዘይከኣለን፣ ኣብዚ እዋን እዚ ልዕሊ ሓደ ሚልዮን ሰባት ከም እተመዘበሉን፣ ኣብ ዝሓለፈ ሒደት ሰሙናት ጥራይ ኣስታት 40,000 ከም እተመዛበሉ ላዕለዋይ ሓላፊ ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት ቱርኽ ዝሃቦ ጸብጻብ ዝጠቐሰ ዜና ቫቲካን ኣስዒቡ፣ ፍርቂ ካብቶም 5.5 ሚልዮን ህዝቢ እታ ሃገር ሕዱር ሕጽረት መግቢ ይጻወሩ ከምዘለዉን፣ 2 ሚልዮን ድማ ንህጹጽ ሰብኣዊ ረድኤት ከም እተቓልዑን፣ ኣስታት 500,000 ህጻናት ከም ኣተመዛበሉን፣ ካብ ኣርባዕተ ሓደ ሕጻን እታ ሃገር ብሰንኪ ሕጽረት መግቢ ዕብየቱ ይሰናኸል ከም ዝበለ ዜና ቫቲካን ኣፍሊጡ።