Thăng tiến phụ nữ tại Vatican

G. Trần Đức Anh OP

Đây là chức vụ đứng thứ hai trong ngành hành pháp của Quốc Gia Vatican và cho đến nay thường do một Giám Mục đảm trách.

Nữ tu Petrini năm nay 52 tuổi, sinh tại Roma năm 1969, đã tốt nghiệp khoa học chính trị tại Đại học tư quốc tế Guido Carli và đậu tiến sĩ khoa học xã hội tại Đại Học Giáo Hoàng Thánh Tomaso Aquino ở Roma, nơi sơ làm giáo sư thỉnh giảng. Từ năm 2005 sơ là nhân viên tại Bộ Loan báo Tin Mừng cho các Dân tộc.

Phủ Thống Đốc Vatican

Để nhận thấy vai trò quan trọng nhất Đức Thánh Cha ủy thác cho một phụ nữ tại Quốc gia Vatican, cũng nên chú ý một số chi tiết:

Quốc gia này chỉ rộng 44 hécta hay 440 ngàn mét vuông không kể một số lãnh thổ ngoại địa. Vị Quốc trưởng của quốc gia bé nhỏ này là chính Đức Giáo Hoàng, nhưng ngài không trực tiếp cai quản và có một Hội đồng 6 Hồng Y thay ngài. Vị chủ tịch này cho đến năm nay là Đức Hồng Y Giuseppe Bertello, 78 tuổi, về hưu ngày 8/9 vừa qua.

Đức Thánh Cha đã thăng vị tổng thư ký là Đức Cha Fernando Vérgez Alzaga 76 tuổi, người Tây Ban Nha, thuộc dòng Đạo Binh Chúa Kitô (1945) làm Chủ tịch Hội đồng Hồng Y và thăng Tổng Giám Mục. Trước đó ngài đã phục vụ nhiều năm tại Tòa Thánh, rồi được chuyển sang Quốc gia Vatican vào năm 2008 với chức vụ chánh sở viễn thông. 5 năm sau đó, 2013, Cha Alzaga, bấy giờ 68 tuổi, được Đức Thánh Cha bổ nhiệm làm Tổng thư ký Phủ Thống đốc Vatican, và 3 tuần sau phong Giám Mục.

Về phương diện công pháp quốc tế, Quốc gia Vatican là một thực thể khác biệt với Tòa Thánh. Phủ Thống đốc Vatican, được thành lập năm 1939, và là cơ quan hành pháp của quốc gia này, điều động khoảng 1.800 nhân viên các cấp, gồm có:

- Sở cơ cấu hạ tầng và dịch vụ lo về các cơ sở, nhà kho trung ương, dịch vụ vườn và môi trường, bảo trì các bất động sản thuộc thẩm quyền của Phủ Thống đốc.

- Sở viễn thông, bưu điện và hệ thống internet

- Sở kinh tế gồm phòng kế toán, các hoạt động kinh tế, quản trị gia sản, v.v.

- Sở an ninh và bảo vệ dân sự bao gồm đoàn hiến binh Vatican và sở cứu hỏa

- Sở y tế vệ sinh đảm trách các dịch vụ sức khỏe cho các nhân viên Tòa Thánh và Quốc gia Vatican, trong đó có cả nhà thuốc Vatican.

- Sở Bảo tàng viện và tài sản văn hóa

- Sở các dinh thự giáo hoàng ở Castel Gandolfo

Ngoài ra có các Văn phòng trung ương về pháp lý, Văn phòng nhân viên, v.v.

Sự hiện diện của nữ giới tại Vatican

Người ta ghi nhận số nữ nhân viên tại Vatican liên tục gia tăng, đặc biệt trong các cơ quan trung ương của Tòa Thánh. Theo một cuộc điều tra của Vatican News, năm 2019, có 1016 phụ nữ, chiếm 22% tổng số nhân viên của Vatican, và số nữ quan chức cấp cao chưa bao giờ cao như hiện nay.

Trong vòng hơn 10 năm nay, sự gia tăng này liên tục. Năm 2010, dưới thời Đức Giáo Hoàng Biển Đức 16, có tổng cộng 4.053 nhân viên trong đó 670 phụ nữ, tương đương với 17%. 9 năm sau đó, 2019, Tòa Thánh và Quốc Gia Vatican có 4.618 nhân viên, trong đó 22% là phụ nữ. Năm 2010 chỉ có 385 phụ nữ làm việc tại Tòa Thánh, và 9 năm sau con số này tăng lên 649 tức là tăng thêm 264 người, nghĩa là từ 17,6 lên hơn 24%.

Trong khi tại Toà Thánh số nữ nhân viên gia tăng nhanh trong 10 năm gần đây thì tại Quốc gia thành Vatican, sự gia tăng nữ nhân viên tương đối yếu và liên quan tới những cấp thấp, như số nhân viên bán hàng tại Bảo tàng viện.

Khúc quanh

Năm 2016 có một khúc quanh lớn khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô bổ nhiệm bà Barbara Jatta, một chuyên gia về lịch sử nghệ thuật Italia, làm Tổng giám đốc Bảo tàng viện Vatican. Tin này gây ngạc nhiên lớn trong giới nghệ thuật quốc tế, vì cho đến nay chưa có bảo tàng viện nào có tầm mức lớn và quan trọng như thế được ủy thác cho 1 phụ nữ. Các bộ sưu tập nghệ thuật của các vị Giáo Hoàng thuộc top 5 bảo tàng viện được viếng thăm nhiều nhất.

Nhất là tại Tòa Thánh, Đức Thánh Cha Phanxicô đã đưa nhiều phụ nữ vào các vị trí lãnh đạo. Cấp cao nhất hiện nay là Nữ tu Alessandra Smerili, dòng Con Đức Mẹ phù hộ, quen gọi là dòng nữ Don Bosco, là Quyền Tổng thư ký Bộ Phục vụ Phát triển Con người Toàn diện. Nữ tu được Đức Thánh Cha bổ nhiệm ngày 26/8 năm nay, chỉ 5 tháng sau khi được bổ nhiệm làm Phó Tổng thư của Bộ này. Sơ Smerilli năm nay 47 tuổi (1974) người Ý, đã đậu tiến sĩ kinh tế chính trị tại đại học La Sapienza ở Roma và Tiến sĩ kinh tế tại trường Kinh Tế thuộc Đại học East Anglia ở Norwich Anh quốc. Sơ Smerili được bổ nhiệm thay thế Đức Ông Bruno Marie Duffé người Pháp và Cha Augusto Zampini, người Argentina, Đồng Tổng Thư ký của Bộ này. Cả hai linh mục này trở về giáo phận nguyên quán của mình.

Bộ này do Đức Hồng Y Peter Turkson người Ghana làm Bộ trưởng. Và việc bổ nhiệm này có nghĩa là vị nữ tu này ở cấp trên của Đức Hồng Y Michael Czerny, dòng Tên, Phó tổng thư ký của Bộ, cùng với 1 Cha dòng Scalabrini, đặc trách lo về di dân và tị nạn, thay mặt Đức Thánh Cha.

Trước đó Đức Thánh Cha Phanxicô đã tăng gấp đôi số phụ nữ làm Phó tổng thư ký một bộ từ 2 lên 4 người. Hồi tháng 2 năm 2020 ngài đã bổ nhiệm bà Francesco Di Giovanni làm thứ trưởng ngoại giao Tòa Thánh đặc trách quan hệ với các tổ chức quốc tế.

Trước đó năm 2017, ngài đã bổ nhiệm hai phụ nữ Gabriella Gambino và Linda Ghisoni làm Phó tổng thư ký Bộ giáo dân, gia đình và sự sống, cả hai là những bà mẹ gia đình có con cái.

Tại bộ các dòng tu có Nữ tu Carmen Ros Nortes người Tây ban Nha làm phó tổng thư ký. Trước đó nữ tu Enrica Rosanna dòng Con Đức Mẹ Phù Hộ đã giữ chức vụ này từ năm 2004 dưới thời Đức Gioan Phaolô 2.

Ngoài ra, ngày 6 tháng 2 năm nay, Đức Thánh Cha đã bổ nhiệm nữ tu Nathalie Becquart 52 tuổi, người Pháp, dòng thánh Xavie, và Đức Cha Luis Marin de San Martin, người Tây Ban Nha thuộc dòng thánh Augustino, làm Phó Tổng thư ký Thượng Hội Đồng Giám Mục, giúp Đức Hồng Y Mario Grech.

Tóm lại, trong số 22 cơ quan quan trọng nhất của Tòa Thánh, có 5 cơ quan có phụ nữ thuộc cấp lãnh đạo. Cho đến nay giáo dân duy nhất làm bộ trưởng tại Vatican là Bộ trưởng Bộ truyền thông của Vatican, Ông Paolo Ruffini.

Đức Thánh Cha cho biết ngài có ý định bổ một phụ nữ làm Bộ trưởng kinh tế, nhưng sau cùng ngài đã chọn cha Juan Antonio Guerrero Alves, dòng Tên, người Tây Ban Nha, làm bộ trưởng để kế nhiệm Đức Hồng Y George Pell.